Φαινόμενα νέας φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού

Του Νίκου Νικολόπουλου*

ΓΙΑ ΚΑΘΕ πολιτικό η διατύπωση θέσεων για το «όραμα για το αύριο», «την ανάπτυξη και την πρόοδο», τη «Δανία του Νότου», «την αναγκαιότητα της επιτυχίας» κ.ο.κ. είναι «μάννα εξ ουρανού». Μπορεί ακίνδυνα να μιλά επί ώρες ή να γράφει σελίδες επί σελίδων τέρποντας τα αφτιά, τους οφθαλμούς ή το μυαλό ακροατών και αναγνωστών. Το δε σπουδαιότερο είναι ότι κανείς δεν θα διαφωνήσει μαζί του. Φίλοι και αντίπαλοι συμφωνούν και υπερθεματίζουν.

ΜΑΛΛΟΝ, ΟΜΩΣ, ήρθε η ώρα να αντικρύσουμε την πραγματικότητα κατάματα και να προτάξουμε την κριτική σκέψη. Αν πράγματι θέλουμε ΑΝΑΠΤΥΞΗ,

πρώτα πρώτα θα πρέπει να εξετάσουμε γιατί μέχρι τώρα έχουμε μηδενικές επιδόσεις. Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον μετασχηματίσθηκε ριζικά κάτω από την επενέργεια των αναθεωρήσεων ιδεών και αξιών, των θεσμικών ανακατατάξεων και των θεαματικών τεχνολογικών αλλαγών, που διευκολύνθηκαν από τις σαρωτικές γεωπολιτικές ανακατατάξεις.

ΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ οικονομικά σύνορα διαβρώθηκαν και τα προστατευτικά και δασμολογικά τείχη, που επί αιώνες αποτελούσαν το κυρίαρχο χαρακτηριστικό του διεθνούς οικονομικού συστήματος, κατέρρευσαν. Η παγκοσμιοποίηση των αγορών και η ανοιχτή αλληλοδιασύνδεση και υψηλή αλληλεξάρτηση των οικονομικών και η παγκόσμια οικονομική κρίση αποτελούν τη νέα πραγματικότητα του διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος.

Η ΕΛΛΑΔΑ γνωρίζει πρωτοφανείς, στη μεταπολεμική ιστορία της, ρυθμούς αύξησης της ανεργίας, που ήδη σημείωσε ρεκόρ πεντηκονταετίας. Φαινόμενα νέας φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού κάνουν την εμφάνισή τους, προκαλώντας επώδυνους κλυδωνισμούς των βιομηχανικών και των αγροτικών μας προϊόντων και χάνονται συνεχώς παραδοσιακές αγορές πώλησής τους.

ΜΙΑ ΑΠΟ τις περιοχές που υπέστησαν αυτές τις συνέπειες, με τον πιο συνθλιπτικό τρόπο, είναι η Αχαΐα. Η σαρωτική αποβιομηχάνιση και η ραγδαία επιδείνωση της ανταγωνιστικής θέσης των αγροτικών προϊόντων της περιοχής μας στις διεθνείς αγορές κατέστησαν την Αχαΐα μητρόπολη της ανεργίας, με αρνητικές επιδόσεις στον τομέα αυτόν πολύ πάνω από τον ήδη υψηλό εθνικό μέσο όρο.

Η ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ στην υλοποίηση κρίσιμων δημοσίων έργων υποδομής αποστέρησε και αποστερεί από τον νομό μας τη δυνατότητα να αξιοποιήσει τη νευραλγική γεωγραφική του θέση και να αναδειχθεί σε σημαντικό κόμβο, συγκοινωνιακό και μεταφορικό. Η ανυπαρξία σχεδιασμού εγκατάστασης βασικών τεχνολογικών υποδομών τού αφαιρεί τα περιθώρια να διεκδικήσει μια δεσπόζουσα θέση στον τομέα των υπηρεσιών μέσα στο νέο οικονομικό περιβάλλον. Μπροστά σε αυτή την αρνητική πραγματικότητα της χώρας στο σύνολό της, και της Αχαΐας ειδικότερα, οι κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων αποδεικνύονται ανεπαρκείς να αναστρέψουν την κατάσταση.

ΟΙ ΤΡΕΙΣ συμπρωθυπουργοί επισημαίνουν λεκτικά την ανάγκη διαρθρωτικών αλλαγών και μεταρρυθμιστικών τομών και εμφανίζονται «ονομαστικά να στέργουν τον ‘‘εκσυγχρονισμό’’». Και τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Στο πλαίσιο αυτό, εντάσσεται η γιγαντιαία επικοινωνιακή απόπειρα δημιουργίας εντυπώσεων μιας «εικονικής οικονομικής διάσωσης», ενώ ταυτόχρονα η πραγματική οικονομία και οι υπαρκτές ανάγκες της αγοράς χειροτερεύουν επικίνδυνα και παρασιωπούνται.

ΟΜΩΣ, Η τακτική αυτή είναι ανάξια των περιστάσεων. Είναι ασύμβατη προς τις αληθινές οικονομικές ανάγκες του τόπου και τις προτεραιότητες που υπαγορεύει η τραγική και πρωτόγνωρη κοινωνική πραγματικότητα. Ποιος μπορεί να διαφωνήσει, καθώς το νέο αυτό οικονομικό περιβάλλον επιτάσσει γνώση, σοβαρότητα, αποτελεσματικότητα. Επιζητά στέρεα στρατηγική, αναζήτηση νέου προσανατολισμού, διαμόρφωση ενός νέου αναπτυξιακού προορισμού για τη χώρα στο σύνολό της και κάθε μία περιφερειακή και υποπεριφερειακή ενότητα ξεχωριστά.

ΤΙ ΦΤΑΙΕΙ, λοιπόν, και έχουμε όχι μηδενική, αλλά αρνητική ανάπτυξη; Τα τελευταία χρόνια μάς είπαν ότι φταίνε, κατά κύριο λόγο, τα πολλά εργασιακά δικαιώματα και οι μεγάλοι μισθοί. Από τα εργασιακά δικαιώματα υπάρχουν πια τα πλέον στοιχειώδη και πολλά από αυτά βρίσκονται υπό εξέταση και ενδεχομένως και υπό αναθεώρηση, οι δε μισθοί διαμορφώθηκαν κάτω από το όριο διαβίωσης και βλέπουμε.

ΑΝΑΠΤΥΞΗ, όμως, δεν βλέπουμε. Μόνο η ανεργία καλπάζει ωθώντας τους νέους στο περιθώριο. Αρα, δεν ευθύνονται τα εργασιακά και οι μισθοί που δεν υπάρχει ανάπτυξη; Είναι η συνταγή λάθος; Ναι, λέει, με παρρησία ο υπουργός Οικονομικών, κ. Στουρνάρας, που δεν παραλείπει να μας πει και τη σωστή συνταγή: «Η Ελλάδα είναι πίσω στην ανταγωνιστικότητα, γιατί είναι πίσω στο τρίγωνο της γνώσης. Τα υπόλοιπα, περί μοναδιαίου κόστους εργασίας κ.λπ., πολύ μικρή επίπτωση έχουν», «Το πρόβλημα δεν είναι μόνον οικονομικό. Είναι και πολιτικό και κοινωνικό».

ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ συνέντευξη αναφέρθηκε σε 123 μέτρα που έπρεπε να ληφθούν σε δέκα τομείς και συνέχισε λέγοντας: «Πρόκειται για μέτρα που είναι αρκετά ήπια. Δεν προτείνουμε ριζικά πράγματα. Είμαστε ρεαλιστές και βλέπουμε ότι τα κόμματα, τουλάχιστον τα δύο μεγάλα που έχουμε συζητήσει, δεν διαφωνούν ριζικά με αυτές. Μένει, λοιπόν, η υλοποίηση μιας σειράς μέτρων που μπορούν να τοποθετήσουν τη χώρα στην αρχή μιας νέας αναπτυξιακής περιόδου ως αποτέλεσμα της συσσωρευμένης πια εμπειρίας».

ΜΕ ΑΛΛΑ λόγια, λέει ο κ. υπουργός ότι μπορεί να κόψαμε μισθούς και να μετατρέψαμε τους εργαζομένους σε δουλοπάροικους, αλλά εμείς το ξέραμε ότι αυτό δεν βοηθάει στην ανάπτυξη. Αλλα μέτρα πρέπει να ληφθούν, 123 ήπια μέτρα συμφωνημένα από το 2009 και με εγγυημένα αποτελέσματα.

ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ είναι μεγάλο. Το ίδιο και οι προσπάθειες και ο μόχθος που θα χρειαστεί να καταβληθούν. Ομως, άλλος δρόμος δεν υπάρχει. Τέλος στα μνημόνια και τα μνημόσυνα… Επί χρόνια δημαγωγικές ηγεσίες και δημοκόποι πολιτικοί θυσίασαν το εθνικό μέλλον στην «ευκολία», την προχειρότητα, τον χυδαίο λαϊκισμό. Μιλούσαν για «οράματα» χωρίς περιεχόμενο, για «προγράμματα» χωρίς αντίκρισμα, για «σχέδια» χωρίς δεσμεύσεις.
Το αποτέλεσμα των υποσχέσεών τους το πλήρωσε ο τόπος ακριβά. Ευκαιρίες χάθηκαν, δυνατότητες έμειναν αναξιοποίητες, πολύτιμοι πόροι κατασπαταλήθηκαν.

ΕΜΕΙΣ ΟΙ Αχαιοί, ιδιαίτερα, πληρώσαμε ακόμη πιο ακριβά τις συνέπειες αυτής της πικρής εμπειρίας. Ο τόπος μας, χάνοντας το παρόν, άρχισε να νοσταλγεί το παρελθόν. Φτάνει πια. Ηρθε η ώρα να χτίσουμε το μέλλον. Για την οικονομία του χώρου αφήνω τα συμπεράσματα στον προσεκτικό, σκεπτόμενο και αμερόληπτο αναγνώστη.

*Ο κ. Νίκος Νικολόπουλος είναι γενικός γραμματέας του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος Ελλάδας.