Γιώτα Αργυροπούλου: «Ποιήματα και πεζά, 1998-2018»

Ωραίος και επιμελημένος ο τόμος από τις Εκδόσεις Μελάνι με τη φωτογραφία της ωραίας Γιώτας Αργυροπούλου στο αυτί, με εκείνο το κόκκινο φόρεμα που φορούσε όταν είχε πάει να ορκιστεί. Αυτή η εικόνα της έχει περάσει στη μεγάλη τοιχογραφία των ποιητών μας. Η Γιώτα έφυγε πολύ νωρίς από τη ζωή, παρ’ όλα αυτά πρόλαβε να γράψει πέντε ποιητικές συλλογές και διηγήματα. Κι ακόμα πρόλαβε να τιμηθεί με το βραβείο Γεώργιος Αθάνας για την ποιητική συλλογή της Διηγήματα, ενώ η συλλογή της Ποιητών και Αγίων Πάντων ήταν στη βραχεία λίστα για το Κρατικό Βραβείο Ποίησης.

Η Γιώτα ξεκίνησε από τους Κωνσταντίνους,

χωριό της Μεσσηνίας, έφτασε στην Αθήνα, σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή, έγινε φιλόλογος και εργάστηκε στη Μέση Εκπαίδευση. Τελευταία θέση της ήταν το Μουσικό Σχολείο της Καλαμάτας. Παράλληλα με το φιλολογικό της έργο θεράπευε ακαταπαύστως και την ποίηση. Και κάθε που της δινόταν η ευκαιρία ερχόταν στην Αθήνα για να παρευρεθεί σε φιλολογικές εκδηλώσεις, ποιητικές αναγνώσεις και άλλα. Ήθελε να προλάβει να χορτάσει τον αέρα και την ατμόσφαιρα της ευρύτερης ποιητικής της οικογένειας. Τελευταία φορά την είδαμε τα Χριστούγεννα του 2017, στις εορταστικές Αναγνώσεις της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων, στο εμβληματικό στέκι του αλησμόνητου Σάμη Γαβριηλίδη, στην Αγίας Ειρήνης 17, στο Μοναστηράκι. Η Γιώτα είχε έρθει για να δει γιατρούς, αλλά το κράτησε μυστικό. Είπε πως ήρθε για να διαβάσει στη γιορτή μας, μέσα της όμως φοβόταν πως ήρθε για το αντίο σε όλους εμάς που την αγαπούσαμε.

Ο τόμος των έργων της που έχουμε στα χέρια μας είναι η ιστορία της ζωής της σε στίχους. Όση είχε εκδοθεί και όση ήταν στα συρτάρια της ανέκδοτη. Ο επιμελητής, Κωνσταντίνος Κωστέας, έκανε μια πολύ ευαίσθητη, επιστημονικά εμπεριστατωμένη εισαγωγή με πολλές πληροφορίες γύρω από την προσωπικότητα, τα έργα και τις ημέρες της Γιώτας, φυλάσσοντας ως κόρην οφθαλμού τις συμβουλές της «για την επιτυχή περαίωση της δύσκολης αυτής αποστολής». Ο τόμος, εκτός των άλλων, ήταν απαίτηση πολλών μαθητών και φίλων της. Ήταν χρέος στη μνήμη της, ούτως ή άλλως, και καλώς διεκπεραιώθηκε.

Η Γιώτα Αργυροπούλου εμφανίστηκε στην Καλαμάτα σχεδόν 100 χρόνια μετά τη Μαρία Πολυδούρη, που έφυγε επίσης νωρίς, εκείνη που «αξιώθηκε τον πόνο, το τραγούδι του/ και πέθανε έτσι νέα/ για να ζήσει». Η Καλαμάτα μπορεί να είναι υπερήφανη για τις ποιήτριές της.

{jb_quote} Είδε το έργο τέχνης σαν άνθρωπο ζωντανό και τον ζωντανό άνθρωπο σαν έργο τέχνης επίσης. Ζούσε και ανάσαινε μέσα στην ποιητική της πραγματικότητα. {/jb_quote}

Η Αργυροπούλου είχε προσπαθήσει να κάνει την πατρίδα της φυτώριο ποιητικό, γι’ αυτό και καλούσε εξέχοντες ανθρώπους των Γραμμάτων μας. Αναφέρονται ονόματα γνωστά στον χώρο μας, όπως ο Λουκάς Κούσουλας, ο Τάσος Γαλάτης, ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος, ο Τάσος Πορφύρης, ο Μιχάλης Γκανάς, η Μαρία Λαϊνά και άλλοι.

Ο Κωστέας θα σχολιάσει συνοπτικά την κάθε ποιητική συλλογή και το περιεχόμενό της. Πρώτη η Τοιχογραφία της Άνοιξης, εκεί που την είδαμε και νιώσαμε την αφή της θάλασσας στο νεανικό κορμί της με τη σημαίνουσα σκευή της εποχής, το τζιν και το μακό της το μπλουζάκι. Η «Τοιχογραφία της άνοιξης» κοσμούσε προϊστορικό οικισμό της Θήρας. Ήταν θέμα αγαπημένο λόγω των σπουδών της και τη γοήτευε, όπως εκείνος ο «Ευηνίων, Ηνίοχος», μες στο ψηφιδωτό του. Πήρε στις χούφτες της νερό, του έδωσε να πιει να ξεδιψάσει και να φανεί η ομορφιά του· τότε τον ερωτεύτηκε· κι αυτός, σαν να κατάλαβε, την κάλεσε κοντά του. Η Γιώτα είδε το έργο τέχνης σαν άνθρωπο ζωντανό και τον ζωντανό άνθρωπο σαν έργο τέχνης επίσης. Ζούσε και ανάσαινε μέσα στην ποιητική της πραγματικότητα.

Τα Νερά Απαρηγόρητα τα εμπνεύστηκε από το ποίημα «Παμβώτις λίμνη» του Κώστα Βρεττού. Οπωσδήποτε, πρέπει να ειπωθεί ότι ο Κωστέας με μεγάλη ευαισθησία μάς παραδίδει το πλαίσιο του κάθε ποιήματος, το τοπίο και τις ομορφιές του, τα ποτάμια, τα νερά, τις πηγές, τις «αχειροποίητες εικόνες» και, μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, σαν σε πίνακα ζωγραφικής, τοποθετεί και την αγκαλιά της μάνας, η οποία επέζησε έξι μήνες μετά τον χαμό της κόρης. Μια Δήμητρα που δεν άντεξε τον χαμό της Περσεφόνης και κατέβηκε στον άλλο κόσμο να τη βρει. Ήταν εκείνη που απάγγελε το «μάνα με τους εννιά σου γιους και με τη μια σου κόρη»…

Η συλλογή με τον απρόσμενο τίτλο Διηγήματα φέρνει στην επιφάνεια τον διάλογο με τον εκδότη, που θα προτιμούσε διηγήματα και όχι ποιήματα, επειδή τα ποιήματα «δεν πουλάνε» σε αντίθεση με τα διηγήματα. Η κατορθωμένη πλέον συλλογή Διηγήματα αποτελεί προάσπιση της ποίησης «στους πεζολογικούς και αντιποιητικούς καιρούς που διανύουμε…». Η επόμενη, Ποιητών και Αγίων Πάντων, ρίχνει σεβαστική ματιά στον Ανδρέα Εμπειρίκο, αποτίοντας φόρο τιμής σε όλους εκείνους τους «Μπεάτους» της ποίησής μας και της φιλολογικής επιστήμης με τους οποίους μεγάλωσε και προόδευσε. Τελευταία της συλλογή η «περίτεχνη μικρογραφία του Αιγαίου» με τον τίτλο Για Σίκινο, Ανάφη, Αμοργό. Είναι νησιά της άγονης γραμμής, εκείνα που επέλεγε στις διακοπές κι άφηνε τον πατέρα να απορεί: «Τόσες θάλασσες εδώ κοντά, πας και οργώνεις τα ξερονήσια/ εκεί πηγαίνανε τους εξόριστους παλιά». Όμως η ποιήτρια δεν κάνει τουρισμό, γνωριμία με τα νησιά κάνει, που η φυσική στέγνια και η αλαζονεία των κυβερνώντων μετέβαλε σε τόπους μαρτυρίου· εγγενούς φτώχειας, φυσικής απομόνωσης, πολιτικής αυθαιρεσίας, αναπόφευκτης προσφυγιάς, αναγκαστικής μετανάστευσης. Κάθε καιρός και το μαρτύριό του. Ο Γρηγόρης Τεχλεμετζής, τιμώντας την, της αφιέρωσε το 6ο τεύχος του περιοδικού Σίσυφος που διευθύνει.

Ο αναγνώστης που θα πάρει στα χέρια του αυτόν τον συγκεντρωτικό τόμο θα δει μέσα από τα ποιήματα την εξέλιξή της, την πρόοδο, την ακμή, την άνοδο και τον άδηλο Γολγοθά της. Όλα αντιστρόφως ανάλογα:

Στα μαλακά μάτια των πουλιών/ βλέπω πως θα συναντηθούμε
με τον τρόπο που ξυπνούν/ κι όπως πέφτουν στο χώμα.

Τώρα βροχούλα συμπονετική/ κρατάει σιγά το ίσο./ Βρέχει αυτή/ κλαίω εγώ/ και οι δυο στον ίδιο τόπο.

ΤΟΥΣ βλέπω στις φωτογραφίες./ Με το άσπρο και το μαύρο της ζωής τους
κοιτάζουν σοβαροί τον φωτογράφο./ Κρατιούνται απ’ το ποτήρι τους
λένε τραγούδια με το στόμα. Εδώ δροσίζονται χορό./
Εδώ σε λιτανεία./[…] / πίσω τους όλο το χωριό. Πολλοί που δεν τους πρόλαβα.

Η γη βαθιά στο χώμα της/ δικούς μου/ να τραβάει.

Σημειώσεις για κάθε συλλογή, διευκρινίσεις κι ένα αυτοβιογραφικό του πατέρα, γεμάτο από τη δυστυχία του καιρού του. Όλη η ψυχή σ’ ένα βιβλίο, ανοιχτό, γεμάτο καλέσματα και μνήμες της Γιώτας μας.

Ποιήματα και πεζά, 1998-2018
Συγκεντρωτική έκδοση
Γιώτα Αργυροπούλου
Φιλολογική επιμέλεια: Κωνσταντίνος Κωστέας
Μελάνι
σ. 472
ISBN: 978-960-591-231-4
Τιμή: 18,00€