Κωνσταντίνος Λίχνος

Ο Γκιστάβ Κουρμπέ είχε πει: «Είμαι πάνω απ’ όλα ρεαλιστής, δηλαδή, ειλικρινά αφοσιωμένος στην πραγματική αλήθεια»· και στο τελευταίο μου βιβλίο, το φιλοσοφικό δοκίμιο με τίτλο Μετανεωτερικότητα & ρεαλισμός, χρησιμοποιώ τα λόγια του ως εισαγωγικό απόφθεγμα, για να υποδηλώσω την κατεύθυνση της ανάλυσης, τον σκοπό της μελέτης και τη φύση των ερωτημάτων που πρόκειται να μας απασχολήσουν στις σελίδες που ακολουθούν. Στο μελέτημα Μετανεωτερικότητα & ρεαλισμός (Εκδόσεις Γράφημα, 2023 – είχε προηγηθεί η συνεργασία μου με τις Εκδόσεις Γράφημα στη συλλογή διηγημάτων Αδιέξοδοι καιροί, 2022, και

στη νουβέλα Διάστρεμμα, 2023) διερευνώ τις επικρατούσες αντιλήψεις γύρω από τη φύση της πραγματικότητας· το ζήτημα, για το κατά πόσο –και το πώς– η πραγματικότητα μπορεί να γίνει κατανοητή από τον νου του ανθρώπου· αλλά και το πώς η τέχνη και η λογοτεχνία δύναται να αναπαραστήσει πιστά την –αντικειμενικά υπαρκτή και γνώσιμη– πραγματικότητα· και καταγίνομαι με τα θέματα αυτά σε ένα χρονικό πλαίσιο, που ξεκινά από τα μέσα του 19ου αιώνα –την περίοδο επικράτησης του επιστημονικού και καλλιτεχνικού ρεαλισμού–, διανύει τον 20ό αιώνα –την περίοδο εμφάνισης του μοντερνισμού και του μεταμοντερνισμού–, και φτάνει μέχρι τις μέρες μας και την αποκαλούμενη «εποχή της Μετανεωτερικότητας».

Το ζήτημα του λογοτεχνικού ρεαλισμού –και γενικότερα, το ερώτημα του κατά πόσο μπορεί η τέχνη να αναπαραστήσει έγκυρα την πραγματικότητα και με ποιους τρόπους μπορεί να το πετύχει– με έχει απασχολήσει εντόνως, τόσο σε πρακτικό επίπεδο γραφής, όσο και σε θεωρητικό· και αποτελεί ένα ζήτημα, που έχει απασχολήσει συνολικά και τον Φιλολογικό Όμιλο Ελλάδος, ο οποίος συγκροτήθηκε με σκοπό τη δημιουργία λογοτεχνικής σχολής και την κατασκευή μιας νέας λογοτεχνικής παράδοσης, θεμελιωμένης στο πλαίσιο του ρεαλισμού – και, συγκεκριμένα, της δικής μας εκδοχής αυτού, δηλαδή του «δομημένου ρεαλισμού», που αποτελεί επεξεργασμένη και ανανεωμένη προέκταση του αντίστοιχου λογοτεχνικού ρεύματος του 18ου και 19ου αιώνα. Για τον σκοπό αυτό, ως Φιλολογικός Όμιλος Ελλάδος έχουμε εκδώσει θεωρητικά συγγράμματα (όπως: Μανιφέστο, δύο σχολές του ρεαλισμού, Γράφημα, 2022, και Τι είναι δομημένος ρεαλισμός, Γράφημα, 2023), αλλά και συλλογικούς τόμους ποίησης και πεζογραφίας, γραμμένους με την τεχνοτροπία του δομημένου ρεαλισμού (όπως οι ποιητικές συλλογές Βαρδάρης, Δώδεκα ώρες στον ήλιο: Μακρόνησος, 1947-1957, Άφησέ με νάρθω μαζί σου: Σανατόριο «Σωτηρία», 1902-1930 και ο τόμος πεζογραφίας Πατησίων & Βερανζέρου γωνία: Η Αθήνα τη δεκαετία 1960-1970). Στις παραπάνω συλλογικές εκδόσεις –θεωρητικές και λογοτεχνικές–, στις οποίες συμμετέχω με προσωπικά μου έργα (δοκίμια, ποιήματα και διηγήματα) ως αντιπρόεδρος του Φιλολογικού Ομίλου και επικεφαλής του τμήματος πεζογραφίας αυτού, επιχειρούμε να τεκμηριώσουμε θεωρητικά την τεχνοτροπία του «δομημένου ρεαλισμού», αλλά και να την εφαρμόσουμε πρακτικά στον πεζογραφικό και ποιητικό λόγο.

{jb_quote} Το ζήτημα του λογοτεχνικού ρεαλισμού με έχει απασχολήσει εντόνως, τόσο σε πρακτικό επίπεδο γραφής, όσο και σε θεωρητικό. {/jb_quote}

Στο πλαίσιο της παραπάνω προσπάθειας εντάσσεται και η έκδοση του τελευταίου μου βιβλίου, Μετανεωτερικότητα & ρεαλισμός· ως φιλοσοφικής μελέτης, στην οποία επιχειρείται επιστημολογική και φιλοσοφική διερεύνηση –και επαναδιαπραγμάτευση– των θέσεων του ρεαλισμού· τόσο ως φιλοσοφική κατηγορία, όσο και ως επιστημονική μεθοδολογία, καθώς και ως καλλιτεχνική και λογοτεχνική θεωρία· εκκινώντας από τη γέννηση του φιλοσοφικού ρεαλισμού στην αρχαιότητα, εστιάζοντας στη μεγάλη του ανάπτυξη και επιστημονική θεμελίωση τον 18ο και 19ο αιώνα (και την εξέλιξή του σε καλλιτεχνική/λογοτεχνική τεχνοτροπία), για να φτάσουμε ως τις μέρες μας· την εποχή, δηλαδή, της ύστερης Νεωτερικότητας (ή Μετανεωτερικότητας), όπου διαμορφώνεται και επικρατεί μια κοσμοαντίληψη, η οποία εναντιώνεται σε κάθε έκφανση ρεαλισμού και αιτιοκρατίας· με αποτέλεσμα να προάγεται η σχετικοκρατία και ο σκεπτικισμός, και να καθιερώνονται φιλοσοφικές, επιστημολογικές και καλλιτεχνικές θεωρήσεις δίχως καμία επιστημονική, αντικειμενική θεμελίωση.

Μετανεωτερικότητα & ρεαλισμός
Φιλοσοφικό δοκίμιο
Υπό την αιγίδα του Φιλολογικού Ομίλου Ελλάδος
Κωνσταντίνος Λίχνος
Εκδόσεις Γράφημα
108 σελ.
ISBN 978-618-5710-33-0
Τιμή €7,42