Μέσω του αγωγού η έξοδος της χώρας από το τούνελ

Του Κώστα Αναγνωστόπουλου

Αλλάζει τους όρους του παιχνιδιού, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στη διεθνή πολική σκακιέρα, η επιλογή του αγωγού φυσικού αερίου ΤΑΡ για τη μεταφορά φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν προς την Ευρώπη, μέσω της Ελλάδας.
Μια εξέλιξη που ενισχύει τη γεωπολιτική θέση της χώρας βελτιώνει τις σχέσεις με την Ευρώπη και τους γείτονες και, κυρίως, βελτιώνει το επενδυτικό κλίμα, σε μια προσπάθεια να δοθεί ώθηση για να ξεπεραστεί ο φαύλος κύκλος της ύφεσης.
Ανακοινώθηκε και επίσημα

η απόφαση, ενώ ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς μίλησε για τη μεγαλύτερη επένδυση που έχει γίνει στη χώρα, τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία. Μάλιστα, επεσήμανε πως η εξέλιξη αυτή αποτελεί «ψήφο εμπιστοσύνης» στην Ελλάδα και πλέον σταματάνε οριστικά τα σενάρια καταστροφής της χώρας και της εξόδου της από το ευρώ.
Πρόσθεσε πως η επιλογή του αγωγού, «μέσα στα επόμενα χρόνια, θα φέρει 2.000 άμεσες θέσεις εργασίας. Κι ακόμα 10.000 θέσεις εργασίας σε επιχειρήσεις που θα υποστηρίζουν και μάλιστα χωρίς απολύτως καμιά επιβάρυνση του Δημοσίου». Και τόνισε: «Η Ελλάδα και οι χώρες της περιοχής μας μόνο οφέλη θα έχουν, δηλαδή περισσότερη ενεργειακή ασφάλεια και σε καλύτερες τιμές. Κι όλα αυτά με επίκεντρο πλέον την Ελλάδα. Ακόμα, η εξέλιξη αυτή μετατρέπει την Ελλάδα σε ενεργειακό κόμβο, δηλαδή σε πόλο έλξης νέων επενδύσεων και νέων επιχειρήσεων. Και καθιστά ακόμα πιο επιτακτική από την πλευρά της Ευρώπης τη στήριξη κρατών-μελών της, όπως η Ελλάδα, για να αναπτύξουν δικούς της φυσικούς πόρους. Και η Ελλάδα -όπως ξέρουμε- έχει τέτοιους πόρους, ώστε από κόμβος μεταφοράς ενέργειας, η Ελλάδα, να γίνει και χώρα που θα παράγει και θα εξάγει ενέργεια» υπογράμμισε.
Παράλληλα, ο πρωθυπουργός δήλωσε πως ο ΤΑΡ θα δώσει σημαντικά φορολογικά έσοδα στη χώρα, καθώς η Ελλάδα θα έχει και έμμεση ωφέλεια, αφού δεν θα εξαρτάται πλέον μόνο από έναν προμηθευτή αερίου , ενώ αναμένεται να αυξηθεί κατακόρυφα η γεωπολιτική σημασία της Ελλάδας τόσο για τα Βαλκάνια όσο και για την Ευρώπη συνολικά.

Τα πλεονεκτήματα
Τα πλεονεκτήματα που θα έχει η χώρα από τον αγωγό ΤΑΡ είχε επισημάνει με έκθεσή του το υπουργείο Εξωτερικών, τονίζοντας πως πρόκειται για το αποτέλεσμα πολυετούς διαδικασίας και αναφέρει συγκεκριμένα ποια είναι τα σημεία που θα φέρουν νέο άνεμο στη χώρα:
- Πρόκειται για επένδυση που θα σηματοδοτήσει τη δυναμική επανατοποθέτηση της Ελλάδας στο γεωστρατηγικό περιβάλλον και στον ενεργειακό χάρτη της περιοχής.
- Η ύπαρξη του αγωγού προβάλλει θετικά πολιτικά μηνύματα τόσο στην περιοχή όσο και στην Ευρώπη για τη βαρύτητα της Ελλάδας, δείχνοντας πως η χώρα μας είναι παρούσα στις εξελίξεις που αφορούν την εκμετάλλευση των μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου της Κασπίας.
- H Ελλάδα καθίσταται ενεργειακός κόμβος και άξονας στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, καθώς πέραν της μεταφοράς τράνζιτ αερίου προς τη δυτική Ευρώπη θα υπάρχει η δυνατότητα διανομής ποσοτήτων στα Βαλκάνια μέσω διασυνδετηρίων αγωγών.
- Ενισχύεται η ενεργειακή ασφάλεια της χώρας μας και της ευρωπαϊκής αγοράς, ενώ η δυνατότητα προμήθειας της ελληνικής αγοράς με φυσικό αέριο μέσω του αγωγού TAP αποτελεί μία πρόσθετη πηγή.

Το όφελος
Σύμφωνα με έκθεση του ΙΟΒΕ για τις οικονομικές επιπτώσεις από την κατασκευή του ΤΑΡ στην ελληνική οικονομία, μόνο κατά την περίοδο κατασκευής του αγωγού (2015-2018), το όφελος για το ελληνικό ΑΕΠ θα είναι 320 εκατομμύρια ευρώ, ενώ θα υπάρξουν 2.700 θέσεις απασχόλησης ετησίως. Παράλληλα, το έμμεσο όφελος από τη συνεργασία με τοπικές επιχειρήσεις θα προσφέρει άλλα 420 εκατομμύρια ευρώ και 2.400 θέσεις απασχόλησης ετησίως.
Επίσης, κατά τα 50 χρόνια λειτουργίας του αγωγού (2019-2069), το άμεσο όφελος εκτιμάται σε 4,9 δισεκατομμύρια ευρώ. Μόνο από τη φορολογία, το ελληνικό κράτος θα αποκομίσει έσοδα 1,2 δισ. ευρώ. Η συνολική συνεισφορά του ΤΑΡ, κατά την 50ετή διάρκεια του project, στο ελληνικό ΑΕΠ θα προσεγγίσει το εντυπωσιακό ποσό των 35 δισ. ευρώ.

Σχέσεις με Τουρκία και Αλβανία
Με τον ΤΑΡ η Ελλάδα αποκτά ρόλο και στα δρώμενα, ενεργειακά και πολιτικά, στα Βαλκάνια και την Ευρώπη, ενώ συσφίγγει ιδιαίτερα τις σχέσεις με την Τουρκία και την Αλβανία.
Επιπλέον, σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές, η Ελλάδα αναπτύσσει τη συνεργασία της με το Αζερμπαϊτζάν και εξισορροπεί τις σχέσεις της με την Τουρκία. Παράλληλα, δείχνει ότι η κυβέρνηση κινείται χωρίς δογματισμούς και εμμονές, αναπτύσσοντας δεσμούς φιλίας και συνεργασίας με μουσουλμανικά κράτη.
Το ίδια ισχύουν και με την Αλβανία, καθώς η άμεση συνεργασία θα βοηθήσει στην επίλυση διμερών διαφορών και κυρίως αυτά που αφορούν στην ελληνική μειονότητα.

Ποιος είναι ο Trans Adriatic Pipeline
Μέτοχοι:
TAP AXPO(EGL) (Ελβετία 42,5%), Statoil (Νορβηγία 42,5%), ΕΟΝ (Γερμανία 15%)
Μεταφορική ικανότητα:
10 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως, με δυνατότητα επέκτασης σε 20 δισ. με την προσθήκη δύο σταθμών συμπίεσης στις Σέρρες και τα ελληνοαλβανικά σύνορα.
Διάμετρος αγωγού:
-Στο χερσαίο (onshore) τμήμα 48 ίντσες (1,2 μέτρα)
-Στο υποθαλάσσιο (offshore) τμήμα 36 ίντσες (0,91 μέτρα)
Μήκος:
-870 χιλιόμετρα συνολικά. Ελλάδα 550 χλμ. Αλβανία 205 χλμ. Αδριατική Θάλασσα 110 χλμ. Ιταλία 5 χλμ.
Υψομετρικές διαφορές:
-Υψηλότερο σημείο στα 1.800 μέτρα στην Αλβανία
-Χαμηλότερο σημείο σε βάθος 810 μέτρων στην Αδριατική Θάλασσα

Ποια είναι η διαδρομή
Ο TAP θεωρείται ότι είναι η συντομότερη διαδρομή στον Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου, που συνδέει την Ευρώπη με νέες πηγές φυσικού αερίου της Κασπίας και της Μέσης Ανατολής.
Ο αγωγός θα ξεκινήσει στην Ελλάδα, κοντά στην Κομοτηνή, θα περάσει από την Αλβανία και την Αδριατική Θάλασσα και θα βρει ξηρά στην Ιταλία, κοντά στο San Foca.
Το συνολικό μήκος του αγωγού θα είναι 791 χιλιόμετρα, εκ των οποίων 478 χιλιόμετρα στην Ελλάδα, 204 χιλιόμετρα στην Αλβανία, 105 χιλιόμετρα offshore και 4 χιλιόμετρα στην Ιταλία. Το υπεράκτιο σκέλος του θα είναι σε ένα μέγιστο βάθος 820 μέτρα.

Η ιδέα «γεννήθηκε» το 2003
Το έργο του ΤΑΡ ανακοινώθηκε για πρώτη φορά το 2003 από την ελβετική εταιρεία ενέργειας EGL Group (που τώρα ονομάζεται Axpo). Η μελέτη σκοπιμότητας ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 2006 και τότε ερευνήθηκαν δύο επιλογές: μια βόρεια διαδρομή μέσω Βουλγαρίας, της ΠΓΔΜ και της Αλβανίας, και μια νότια διαδρομή μέσα από την Ελλάδα και την Αλβανία, η οποία τελικά θεωρήθηκε ότι είναι πιο εφικτή.
-Τον Μάρτιο του 2007 ολοκληρώθηκε η βασική τεχνολογία για τον αγωγό.
-Στις 13 Φεβρουαρίου 2008, Ομιλος EGL και η νορβηγική εταιρεία ενέργειας Statoil υπέγραψαν συμφωνία για τη δημιουργία της Trans Adriatic Pipeline AG, μιας κοινοπραξίας για την ανάπτυξη, την κατασκευή και τη λειτουργία του αγωγού.
-Τον Ιούνιο του 2008, η εταιρεία του έργου κατέθεσε αίτημα προς τις ελληνικές αρχές για να οικοδομηθεί ένα τμήμα του αγωγού 200 χιλιομέτρων από τη Θεσσαλονίκη προς τα ελληνοαλβανικά σύνορα.
-Τον Ιανουάριο του 2009, το έργο TAP πραγματοποίησε μια θαλάσσια έρευνα στην Αδριατική Θάλασσα για να εξακριβώσει την υπεράκτια διαδρομή για το μέλλον του αγωγού φυσικού αερίου, ενώ μια έρευνα αξιολόγησης της διαδρομής στην Αλβανία ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2009.
-Τον Μάρτιο του 2009, η διακυβερνητική συμφωνία μεταξύ της Ιταλίας και της Αλβανίας για την ενεργειακή συνεργασία αναφέρει τον TAP ως έργο κοινού ενδιαφέροντος για τις δύο χώρες.
-Τον Ιανουάριο του 2010, το έργο TAP άνοιξε γραφεία της χώρας στην Ελλάδα, την Αλβανία και την Ιταλία. Τον Μάρτιο του 2010, υπέβαλε αίτηση στις ιταλικές αρχές για να συμπεριληφθούν στο ιταλικό δίκτυο φυσικού αερίου.
-Στις 20 Μαΐου 2010, ανακοινώθηκε ότι η E.ON Ruhrgas γίνεται εταίρος στο έργο.
-Τον Μάρτιο του 2010, ο TAP υπέβαλε αίτηση στις ιταλικές αρχές για να συμπεριληφθούν στο ιταλικό δίκτυο φυσικού αερίου.
-Τον Νοέμβριο του 2010, ο ΤΑΡ άρχισε μια έρευνα για βελτίωση διαδρομής στη Βόρεια Ελλάδα στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
-Τον Αύγουστο του 2012, κοινοπραξία εταίρων BP, SOCAR και Total SA υπέγραψε συμφωνία με τους μετόχους του TAP προκειμένου να χρηματοδοτήσουν το 50% του έργου.
-Στις 22 Νοεμβρίου 2012, η κοινοπραξία TAP και Trans-Anatolian αγωγού φυσικού αερίου εταίρων υπέγραψαν ένα μνημόνιο κατανόησης που καθορίζει ένα πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ των δύο μερών.
-Στις 28 Σεπτεμβρίου 2012, η Αλβανία, η Ελλάδα και η Ιταλία επιβεβαίωσε την πολιτική υποστήριξή τους για τον αγωγό, με την υπογραφή ενός μνημονίου κατανόησης.
-Τον Φεβρουάριο του 2013, η Ελλάδα, η Ιταλία και η Αλβανία υπέγραψαν διακυβερνητική συμφωνία.

Οι ανάγκες που οδήγησαν στον ΤΑΡ
Η περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων εισάγει σχεδόν εξ ολοκλήρου ρωσικό φυσικό αέριο, το οποίο εξάγεται στην Κροατία, τη Σερβία και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη μέσω Ουγγαρίας με αγωγό σοβιετικής εποχής.
H Κροατία παράγει περί το 60% των αναγκών της σε φυσικό αέριο και είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής στην περιοχή. Η Σερβία διαθέτει εγχώρια παραγωγή που καλύπτει μόνο για το 7% της κατανάλωσης, είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος καταναλωτής μαζί με την Κροατία και είναι οι μόνες χώρες που διαθέτουν αγορά φυσικού αερίου με σχετικά σταθερό ρυθμιστικό πλαίσιο.
Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η ΠΓΔΜ καταναλώνουν ρωσικό φυσικό αέριο που διέρχεται μέσω Σερβίας, ενώ το Κόσοβο και το Μαυροβούνιο δεν χρησιμοποιούν. Η Αλβανία καταναλώνει ελάχιστο δικής της παραγωγής. Ο κίνδυνος της εξάρτησης από έναν προμηθευτή κατέστη σαφής κατά τη ρωσο-ουκρανική ενεργειακή κρίση το 2009, όταν η ροή από την ανατολική Ουγγαρία μειώθηκε στο 20% του κανονικού. Η Κροατία κατάφερε να αντιδράσει εκμεταλλευόμενη τη δική της παραγωγή και η Σερβία κατέφυγε στις μικρές ποσότητες αποθηκευμένου αερίου που διέθετε.
Δεδομένου ότι θα ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια και τη διαφοροποίηση των προμηθειών φυσικού αερίου για πολλές ευρωπαϊκές αγορές, το έργο TAP υποστηρίζεται από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και θεωρείται ως ένα «έργο κοινού ενδιαφέροντος» και ένα μέρος του νότιου διαδρόμου φυσικού αερίου.