Η τελευταία ευκαιρία για το κέντρο της Αθήνας

Της Εύης Κολιού

Το κέντρο της πρωτεύουσας μας πληγώνει. Εκεί όπου θα έπρεπε να υπάρχει μία γειτονιά με πάρκα, σχολεία και συνοικιακές επιχειρήσεις, οι πολίτες βλέπουν την πορνεία, την εγκληματικότητα και την ερήμωση της περιοχής. Η μετατροπή του κέντρου της Αθήνας σε ένα χαοτικό μέρος, απλησίαστο τις περισσότερες φορές, ανέδειξε για ακόμη μία φορά την ανάγκη να γίνουν ριζικές αλλαγές.
Τα έργα που υποτίθεται ότι θα άλλαζαν τις

γειτονιές του Κεραμεικού και του Μεταξουργείου έχουν εγκαταλειφθεί και με το πέρασμα των χρόνων οι ιστορικές περιοχές μετατράπηκαν σε «χαβούζα» της Αθήνας.
Μία ιδιωτική εταιρεία, η Oliaros, επιχειρεί την ανακατασκευή και την ανάπλαση κτηρίων στο Κέντρο με την εποπτεία του υπουργείου Ανάπτυξης και του Δήμου Αθηναίων. «Στην ουσία, η εταιρεία ενδιαφέρεται να αναπτύξει στον ιδιωτικό χώρο, σε ιδιωτικά οικόπεδα, μία σειρά ακινήτων τα οποία μπορούν να συμβάλουν σε μία γενικότερη αναζωογόνηση της περιοχής», μας αναφέρει ο ιδρυτής της εταιρείας, Ιάσωνας Τσάκωνας.
Η προσπάθεια επανασύστασης και επαναπροσδιορισμού του Κέντρου ξεκίνησε από το καλοκαίρι του 2006 μέσα από ένα σύνολο εγχειρημάτων που ονομάζεται ΚΜ Properties. «Οταν εμείς ξεκινήσαμε όλη αυτή την προσπάθεια, είχαμε υποθέσει ότι το κομμάτι του δημόσιου χώρου στην ουσία “περίμενε” την ενεργοποίηση του ιδιωτικού, ούτως ώστε να λειτουργήσει το σχέδιο», μας εξηγεί ο κ. Τσάκωνας.
Ενα μεγάλο μέρος, το 40%-45% της περιοχής, είναι κενό και ακατοίκητο, οπότε η δυνατότητα εκμετάλλευσής του είναι μεγάλη, ώστε να μπορέσει να αποτελέσει έναν καινούργιο προορισμό στο κέντρο της Αθήνας.
Η Oliaros, σε συνεργασία με συλλόγους της περιοχής, αποφάσισαν ότι τα πράγματα πρέπει να πάρουν μια θέση πιο εποικοδομητική και μετέφεραν όλη αυτή την ιδέα σε επενδυτές, οι οποίοι και ενδιαφέρθηκαν. Το σχέδιο KM περιλαμβάνει συγκεκριμένα την περιοχή Πειραιώς, την Ιερά Οδό, την Κωνσταντινουπόλεως και την Αχιλλέως. Συνολικά, δηλαδή, στα 94 τετράγωνα. «Αυτή η περιοχή είναι και αυτή που τροφοδοτεί κατά ένα μεγάλο μέρος την ανασφάλεια στο Κέντρο», μας λέει. ο κ. Τσάκωνας.

Ζωντάνια
Κάνοντας μία βόλτα στο κέντρο της Αθήνας διαπιστώνει κανείς την ερημιά που επικρατεί. Τα μαγαζιά έχουν κλείσει. Τα συνοικιακά καταστήματα έχουν αντικατασταθεί από τα μαγαζιά χονδρικής, τα οποία άρχισαν να δίνουν αξία στην περιοχή. Τα σπίτια έχουν εγκαταλειφθεί και οι βιτρίνες των καταστημάτων είναι άδειες. Αν και τα τελευταία χρόνια οι κάτοικοι της περιοχής αισθάνονται ότι κάτι καλό πάει να γίνει, τα σχέδια ωστόσο παραμένουν στα συρτάρια. Το πρόβλημα εξακολουθεί να είναι το ίδιο, ενώ η περιοχή χρειάζεται άμεσα να πάρει μία ανάσα από τα προβλήματα που κουβαλάει.
Καταστήματα χονδρικής, ψιλικατζίδικα, ξεχασμένα καφενεία που προσπαθούν να αντέξουν στην κρίση είναι λίγα από τα μαγαζιά που υπάρχουν εκεί. «Η περιοχή γενικά είναι ερειπωμένη» μας λέει χαρακτηριστικά ο κ. Στέλιος, ιδιοκτήτης καφετέριας στον Κεραμεικό. «Οι Ελληνες φύγανε πριν από τρία χρόνια. Τώρα κάνουν κάτι κινήσεις και ευτυχώς άνοιξε ακόμα ένα καφενεδάκι εδώ δίπλα και ένα κατάστημα ψιλικών», πρόσθεσε.
Αν και υπάρχει η αίσθηση στην περιοχή ότι κάποια στιγμή θα φτιαχτεί από την αρχή, δεν είναι λίγοι εκείνοι που μας ανέφεραν ότι ακόμα και αν αλλάξει η κατάσταση, αυτό θα γίνει μόνο για τέσσερα με πέντε χρόνια. Ενώ η σύγκριση με άλλες περιοχές της Αθήνας, όπως το Θησείο, το Μπουρνάζι και το Γκάζι, είναι αναπόφευκτη.

Οι τουρίστες φοβούνται και οι επιχειρήσεις ζημιώνονται…
Ανθρωποι, οι οποίοι επισκέπτονται και δουλεύουν εδώ και χρόνια στο Κέντρο, σπαράζουν που βλέπουν ότι τα προβλήματα παραμένουν άλυτα, διαπιστώνοντας ότι ακόμα και οι τουρίστες το αποφεύγουν. «Εγώ που δουλεύω στον τουρισμό, βλέπω ότι τα γκρουπ που φέρνουμε δεν προτιμούν το Κέντρο. Πρέπει συνέχεια να έχουμε οργανωμένα λεωφορεία. Από την άλλη, όμως, δεν μπορούμε να τους έχουμε συνέχεια υπό έλεγχο, καθώς πρέπει να μπορούν να κινηθούν και μόνοι τους», μας είπε η Μαρία, τουριστική υπάλληλος, η οποία έρχεται χρόνια στο Κέντρο και διοργανώνει εκδηλώσεις. Οπως, όμως, μας τόνισε η ίδια η περιοχή δεν βοηθάει πλέον να γίνεται οτιδήποτε. Το πολιτιστικό κέντρο επί της οδού Κεραμεικού έχει βυθιστεί στην ερημιά της περιοχής. Ενας τεράστιος χώρος που δεν μπορεί να αναδειχθεί επειδή όλα τριγύρω είναι εγκαταλειμμένα. Το αποτέλεσμα είναι, όπως μας αναφέρει και η κ. Μαρία, ότι με αυτόν τον τρόπο ζημιώνονται και οι άνθρωποι, καθώς «εμείς θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε κάποιους ωραίους χώρους, αλλά δεν μπορούμε». Τα ξενοδοχεία αναγκάζονται να κλείνουν το ένα μετά το άλλο, καθώς τα πάντα γύρω από την Ομόνοια έχουν ερημώσει.

Δεν εγκαταλείπουν τη γειτονιά τους…
Η κατάσταση δεν είναι άγνωστη ούτε δημιουργήθηκε πρόσφατα. Υφίσταται εδώ και χρόνια. Ανθρωποι που μεγάλωσαν στο Μεταξουργείο και συνεχίζουν να μένουν εκεί και να μεγαλώνουν την οικογένειά τους δεν μπορούν να το εγκαταλείψουν. Αγαπάνε τη γειτονιά τους με όλα τα άσχημα που κουβαλάει, καθώς θυμούνται ακόμα τα ανέμελα χρόνια που τα παιδιά έπαιζαν ακόμα έξω στο πεζοδρόμιο.
«Είμαι 40 χρονών και είμαι όλα τα χρόνια εδώ. Μεγάλωσα εδώ και δεν έχω σκεφτεί να φύγω», μας λέει η κ. Γαρυφαλλιά, ιδιοκτήτρια ψιλικατζίδικου επί της οδού Θερμοπυλών. Δεν αφήνει τη γειτονιά της και χαμογελάει, όταν μας λέει ότι «τώρα αισθανόμαστε πως κάτι πάει να γίνει. Σαν να ανεβαίνει και πάλι η περιοχή και να κατοικούνται ξανά τα σπίτια».
Τα καταστήματα χονδρικής έχουν δώσει αξία στην περιοχή, αλλά ο κόσμος δυστυχώς ακόμα φοβάται να έρθει. Στην ίδια γειτονιά που μεγάλωσε η ίδια η κ. Γαρυφαλλιά τώρα μεγαλώνει ένα μικρό παιδί και παραδέχεται ότι δεν μπορεί να το αφήσει ούτε λεπτό μόνο του για να παίξει στον δρόμο. «Δεν υπάρχει αστυνόμευση, υπάρχει εμπόριο και χρήση ναρκωτικών», μας λέει. «Εγώ έχω γνωρίσει αυτή την περιοχή σε άλλες εποχές. Μακάρι να ξαναγίνει όπως ήταν. Ας το κάνουν άλλοι πιο αρμόδιοι, εμείς κάνουμε ό,τι μπορούμε», καταλήγει.

Αδειες βιτρίνες…
Από τα περισσότερα στενάκια βλέπει κανείς μπροστά του να υψώνεται η Ακρόπολη. Ακριβώς κάτω από ιστορικά μνημεία της πρωτεύουσας, οι γραφικές γειτονιές πλέον δεν κατοικούνται. Οι ελάχιστοι περαστικοί δεν κοιτούν βιτρίνες, δεν χαζεύουν στον δρόμο τα καταστήματα. Η κλασική έννοια της αγοράς δεν υφίσταται.
Τα τελευταία δύο χρόνια μάς αναφέρουν πως έχουν ανοίξει περισσότερα καταστήματα και η περιοχή άρχισε να παίρνει μία ανάσα. Κάποτε υπήρχαν ένα-δυο μαγαζιά και αυτά σκόρπια. «Ξαφνικά όλη περιοχή έχει αλλάξει από θέμα εμπορικότητας. Σίγουρα εδώ τα ενοίκια είναι πολύ χαμηλά, αλλά τα μαγαζιά τριγύρω είναι εγκαταλειμμένα και θέλουν όλα φτιάξιμο», μας λέει η Χριστίνα, υπάλληλος εδώ και εφτά χρόνια σε κατάστημα χονδρικής ρούχων στον Κεραμεικό.

Περιμένοντας τα… λεφτά
Ο υφυπουργός Ανάπτυξης, Νότης Μηταράκης, και ο δήμαρχος Αθηναίων, Γιώργος Καμίνης, ανακοίνωσαν πριν από μερικούς μήνες την ένταξη του προγράμματος αστικής ανάπλασης σε διαδικασίες fast track για τη χρηματοδότηση μέσω του προγράμματος JESSICA.
Πρόκειται για ένα πρόγραμμα, το οποίο στην ουσία αφορά αναπλάσεις πόλεων και καταστάσεις όπως αυτή που υπάρχει στο Μεταξουργείο. Η εταιρεία που ανέλαβε την ανακατασκευή κτηρίων βρίσκεται πλέον στην τελική φάση, προκειμένου να λάβει κάποια χρήματα με μακροπρόθεσμο χαμηλότοκο δανεισμό από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
«Αν δεν το πάρουμε, δεν θα προχωρήσουμε. Θα σταματήσουμε το όλο εγχείρημα», μας τονίζει ο κ. Τσάκωνας. Η «Πρότυπη Γειτονιά» ανήκει στις ομάδες με ακτιβιστική δράση. Στις ομάδες που, όπως μας εξηγεί ο κ. Τσάκωνας, «βοηθούν στο να κλείσει το χάσμα μεταξύ πολιτών και πολιτείας». Σκοπός του δεν είναι να πάρουν το μέρος της πολιτείας ούτε να ενεργήσουν δίχως αυτή, αλλά παράλληλα με αυτή. Η ενεργοποίηση των πολιτών φαίνεται πως έχει αλλάξει τη νοοτροπία των τελευταίων χρόνων που ήθελαν τον πολίτη να μη συμμετέχει και να επιρρίπτει αλλού τις ευθύνες. Οι ακτιβιστικές ομάδες είναι όλο και περισσότερο αναγνωρίσιμες και αποδεκτές.