Παγκόσμιο μαντρί

Επιμέλεια: Παναγιώτης Αλιμήσης

Ο «κατάσκοπος» Εντουαρντ Σνόουντεν θεωρείται -όπως και ο Τζούλιαν Ασάνζ με τα Wikileaks- ο «καταραμένος» του συστήματος. Ποιου συστήματος; Αυτού που υπόσχεται ασφάλεια και σεβασμό της ιδιωτικής ζωής, αλλά στην ουσία το παραβιάζει. Πολλοί μπορεί να πουν «σιγά το νέο», όμως, φαίνεται ότι κάποιος για πρώτη φορά από την καρδιά των «επιχειρήσεων» αποφάσισε να προειδοποιήσει τον κόσμο ότι η ηλεκτρονική επανάσταση κινδυνεύει να μετατρέψει την ανθρωπότητα σε ένα παγκόσμιο

μαντρί.
Στο όνομα της ασφάλειας -η οποία πρέπει να επιδιώκεται από όλους- οι κυβερνήσεις μπορούν να παρακολουθούν κάθε κίνηση και συνομιλία χωρίς να δίνουν αναφορά, λες και δεν μπορούν μέσω της οπτικοακουστικής και δορυφορικής τεχνολογίας των μυστικών υπηρεσιών να διαπιστώσουν πού και πόσοι τρομοκράτες υπάρχουν. Για παράδειγμα, μια απλή «βόλτα» σε μερικά τζαμιά της Δύσης είναι αρκετή για να καταλάβουν οι ιθύνοντες ποια είναι η πηγή που «γεννάει» την ανασφάλεια, την τρομοκρατία και τον ρατσισμό.
Ο Σνόουντεν κατάφερε να πάει κόντρα στους τύπους. Ο ίδιος, ένας άνθρωπος που μεγάλωσε και ανδρώθηκε στην εποχή της ηλεκτρονικής επανάστασης, στην ουσία αποποιήθηκε τον ρόλο του ως «εξπέρ», με όλα τα οικονομικά οφέλη που του προσφέρθηκαν, και κοίταξε την ανθρώπινη πλευρά της δουλειάς του. Δεν αποκλείεται, ωστόσο, η πιθανότητα «κάποιος» να προσέφερε περισσότερα χρήματα για να αποσπάσει τις υπηρεσίες του. Και έτσι, όμως, να είναι το μήνυμά του το πέρασε. Σε μια εποχή που ο παγκοσμιοποιημένος άνθρωπος της κατανάλωσης προσπαθεί να βρει θαλπωρή και κοινωνική αναγνώριση στα τελευταία μοντέλα κινητών και τάμπλετ, ο επικηρυγμένος πλέον Σνόουντεν εξέθεσε με τρόπο ηχηρό το γεγονός ότι η ανθρώπινη βουλιμία για απόκτηση των τελευταίων μοντέλων ηλεκτρονικών «ναρκωτικών», των λεγόμενων gadget, ουσιαστικά βοηθάει αυτούς που θέλουν να αλώσουν την ιδιωτικότητα.
Αν ο Αμερικανός φυγάς είναι ένας ήρωας ή προδότης, η απάντηση επαφίεται στην κρίση του καθενός. Ο ίδιος δήλωσε στην εφημερίδα «Guardian» ότι δεν άντεξε να βλέπει να καταγράφεται και η παραμικρή συνομιλία. Σε όσους, μάλιστα, τον κατηγόρησαν για κατάσκοπο των Κινέζων, η απάντησή του ήταν αφοπλιστική, λέγοντας «εγώ ήμουν κατάσκοπος για όλη μου τη ζωή»…

Νέα στοιχεία
Οι υπηρεσίες που προσέφερε ο Σνόουντεν στους επικριτές της πολιτικής ασφάλειας Ομπάμα ήταν τεράστιες. Πρόσφατα, ο ίδιος αποκάλυψε ότι δεν εννοούσε μόνο την κατασκοπεία σε εγχώρια βάση, αλλά και προς την… Κίνα. Ενώ, λοιπόν, οι επικριτές του Πεκίνου λένε ότι οι Κινέζοι κατασκοπεύουν τις πολεμικές βιομηχανίες των ΗΠΑ, τώρα μαθαίνουμε ότι κινεζικές εταιρείες κινητής τηλεφωνίας ήταν εκτεθειμένες στα ακουστικά της CIA και του πιο ισχυρού συμβουλίου ασφαλείας για πολλά χρόνια. Σαν να μην έφτανε αυτό, ο Σόουντεν ισχυρίστηκε ότι οι Αμερικανοί με τους Βρετανούς είχαν «ακούσει» συνομιλίες από τα κινητά τηλέφωνα των ηγετών της ομάδας του G20 το 2009… Το περίεργο είναι ότι, παρά την επικήρυξή του, οι ΗΠΑ δεν έχουν διαψεύσει επίσημα ότι ο Σόουντεν λέει ανοησίες.
Αντιθέτως, στο Οβάλ Γραφείο φαίνεται να κάθονται σε αναμμένα κάρβουνα, αφού ο Σνόουντεν πιθανόν να έχει περισσότερα «χαρτιά» στα χέρια του, τα οποία περιλαμβάνουν συνομιλίες Αμερικανών αξιωματούχων που αποκαλύπτουν εγκλήματα ολκής στο Ιράκ και το Αφγανιστάν…

Αφύπνιση συνειδήσεων
Εδώ και δεκαετίες ειδικοί προειδοποιούσαν για την ικανότητα των κυβερνήσεων να παρακολουθούν την ιδιωτική ζωή των πολιτών. Η περίπτωση, λοιπόν, του Σνόουντεν και οι «αποκαλύψεις» του δεν πρέπει να εκπλήξουν ως κάτι το νέο και συνταρακτικό. Ο ίδιος προσπάθησε όχι μόνο να αποκαλύψει τι γινόταν -και ακόμα γίνεται- στις «υπόγειες βάσεις» της αμερικανικής Δύσης, αλλά ήθελε να περάσει ένα είδος μηνύματος – αφύπνισης συνειδήσεων από την τεχνολογική μανία των τελευταίων δεκαετιών.
Δεν εννοούσε, φυσικά, την κατάργηση όλων των τεχνολογικών επιτευγμάτων. Η κραυγή του Σνόουντεν «μίλησε» για λελογισμένη χρήση της τεχνολογίας και για λαϊκή απαίτηση με κάθε μορφής ειρηνική διαμαρτυρία, ώστε να καταπολεμηθεί το μάτι του «μεγάλου αδελφού» που πλέον βρίσκεται παντού. Στις ημέρες μας η τρέλα για απόκτηση κινητών και υπολογιστών «υψηλών δυνατοτήτων» είναι δώρο σε εκείνους που θέλουν να παρακολουθήσουν τον καθένα μέσα από την -αθώα υποτίθεται- υψηλή τεχνολογία που ενσωματώνουν οι συσκευές. Ενα απλό παράδειγμα είναι το skype, μέσω του οποίου, σύμφωνα με παλαιότερες αποκαλύψεις, ένας χάκερ μπορεί να δει ζωντανά με ποιον μιλάς ή αν φοράς… ρούχα.

Ελλειψη μνήμης
Ο Σνόουντεν προειδοποίησε ότι ο κυβερνοχώρος έχει μετατραπεί σε ένα νέο ολοκληρωτικό «πολιτικό σύστημα». Και αυτό γιατί ο καθένας -αθώος ή ένοχος- με διαφορετική άποψη, υπόκειται σε έλεγχο και μελλοντικά ίσως και σε σύλληψη. Δυστυχώς, όμως, ενώ όλοι σοκάρονται με τις αποκαλύψεις του Αμερικανού, λίγο αργότερα λένε «έλα μωρέ και τι έγινε, λες και δεν ξέρουμε τι λαμόγια είναι οι Αμερικάνοι…». Αυτή η μνήμη του… περιστεριού πρώτα από όλα μετατρέπει τον άνθρωπο σε δεσμώτη ενός ψεύτικου κόσμου και, δεύτερον, δίνει θάρρος στις εταιρείες να προσφέρουν πακέτα και τεχνολογίες «παγίδα» με τη δικαιολογία ότι κάνουν τη ζωή δήθεν ευκολότερη.
Ο Σνόουντεν μπορεί να βρει το άσυλό του κάπου και να αρχίσει, όπως πολλοί άλλοι, να γράφει βιβλία αφύπνισης, εκτός βέβαια αν δολοφονηθεί από το έγκλημα, το οποίο ο ίδιος αποκάλυψε. Το κακό, όμως, είναι ότι οι ανθρωπότητα δεν έχει αναζητήσει ακόμα το δικό της «άσυλο» που θα τη βοηθήσει στο να αρχίσει να ρωτάει για τη σωστή χρήση του υπολογιστή και του κινητού που μέχρι τώρα θεωρούσε δεδομένη.

Το Ισλάμ διχάζει
Το τελευταίο συλλαλητήριο στην Αίγυπτο υπέρ του Μορσί και τα γεγονότα στην Τουρκία παρουσιάζουν πολλά κοινά, ένα είδος βίων παράλληλων για τους λαούς και τις ηγεσίες των δύο χωρών. Η βασική ομοιότητα των κοινωνικών αιτημάτων έχει να κάνει με την απαίτηση για αποπομπή του Ισλάμ από την πολιτική ζωή.
Φαίνεται ότι, τόσο στην Αίγυπτο, όσο και στην Τουρκία, μεγάλο μέρος του κόσμου αναζητά την πολιτική που θα φέρει τη δυτικού τύπου ελευθερία, αλλά με διατήρηση των τοπικών αξιών, στον βαθμό που θα συμβαδίζουν. Και στις δυο χώρες ο στρατός χρησιμοποιείται από την πολιτική ηγεσία ως το εργαλείο που θα επιβάλει την τάξη, αν χρειαστεί, ενώ την ίδια στιγμή βρίσκονται σε σύγκρουση με το στράτευμα. Η σύγκρουση αυτή, όμως, δεν αφορά σε θέματα εξωτερικής πολιτικής παρά μόνο στο εσωτερικό.
Οι ισλαμικές ηγεσίες και των δυο χωρών με την κρυφή ισλαμική τους ατζέντα έχουν καταφέρει να συσπειρώσουν αντίθετες μέχρι πρότινος δυνάμεις ακόμα και χριστιανούς με φιλελεύθερους ισλαμιστές. Μάλιστα, αξιωματούχοι της αιγυπτιακής μουσουλμανικής αδελφότητας, σχολιάζοντας τα πρόσφατα γεγονότα της Τουρκίας, δήλωσαν ευθέως στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Αλ-Αραμπίγια ότι «οι διαδηλωτές προσπαθούν να καταστρέψουν την ισλαμική επανάσταση(!)».

Ο δογματισμός
Πλέοντας στην ίδια γραμμή, οι ηγεσίες των δυο χωρών αντιμετωπίζουν κάθε νέα φωνή όχι ως εχθρική -που ενδέχεται καμιά φορά να είναι- αλλά ως αντι-ισλαμική, δείχνοντας έτσι τον δογματισμό που προσπαθούν να επιβάλουν στον δημόσιο διάλογο. Αυτό, ωστόσο, που κάνει τα δύο καθεστώτα «αδελφικά» είναι το γεγονός ότι κατεβάζουν τους οπαδούς τους στους δρόμους, διαιρώντας ακόμα πιο πολύ την κοινωνία.
Παρ’ όλα αυτά, το νέο κοινωνικό μέτωπο αναπτύσσεται εναντίον μιας πολιτικής ισλαμοποιήσης, απαιτώντας νέο κοινωνικό συμβόλαιο. Διαφορετικά, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, η Αίγυπτος και η Τουρκία ίσως οδηγηθούν σε πολιτική απομόνωση. Υπάρχει, δηλαδή, ο κίνδυνος οι πολιτικές σχέσεις Δύσης με Τουρκία και Αίγυπτο να μετατραπούν σε λυκοφιλία όμοια με εκείνη των ΗΠΑ με το Πακιστάν.
Οι ομοιότητες των δυο «πασάδων» της Αγκυρας και του Καΐρου είναι αδιαμφισβήτητες, εκτός του ότι ο ένας δεν θέλει να έχει τον άλλον πάνω στο κεφάλι του. Οι ηγεμονικές τάσεις των δύο κυβερνήσεων συγκρούονται στο πεδίο της Μέσης Ανατολής όπου αμφότερες θέλουν να έχουν τον πρώτο λόγο. Ωστόσο, δεν «χαλάει» ούτε τον Μορσί, ούτε τον Ερντογάν η δημιουργία ενός ισλαμικού πολιτικού τόξου στην Ανατολική Μεσόγειο και ας μην έχουν οι δυο χώρες τις φιλικότερες σχέσεις.

Πέτυχε πολλά με μεθοδικότητα και… φοροδιαφυγή
Αναμφισβήτητα το μεγαλύτερο ποδοσφαιρικό φαινόμενο της δεκαετίας, ο Λιονέλ Μέσι, έχει εμπνεύσει πολύ κόσμο για το πώς κάποιος μπορεί να πετύχει πολλά με μεθοδικότητα και πίστη. Ωστόσο, πολλοί θα συμφωνήσουν ότι η δόξα οδηγεί καμιά φορά στην αλαζονεία. Η περίπτωση του Αργεντινού σταρ δεν διαφέρει από άλλες ανάλογες περιπτώσεις. Η δόξα των τελευταίων χρόνων ίσως να τον οδήγησε στη φοροδιαφυγή θεωρώντας ότι κανένας δεν μπορεί να προσάψει κάτι μεμπτό σε έναν αθλητή υπεράνω πάσης υποψίας. Και όλα αυτά όταν εδώ και χρόνια δίνονται στη δημοσιότητα τα στοιχεία των αστρονομικών ποσών που παίρνει στην Μπαρτσελόνα. Ισως να είναι υπερβολικό να μπει ο τίτλος «η άνοδος και η πτώση ενός μεγάλου», όμως, είναι σίγουρο ότι η εικόνα του «ευγενικού παιχταρά» δεν υπάρχει πια.

Το πρότυπο
Το χειρότερο από όλα όμως -άσχετα αν πλήρωσε 10 εκατομμύρια σε χρωστούμενα για να κλείσει η υπόθεση- είναι το παράδειγμα που έδειξε σε αυτούς που θέλουν να του μοιάσουν. Το γεγονός, μάλιστα, ότι κατάγεται από την Αργεντινή κάνει τα πράγματα ακόμη χειρότερα. Ο λαός της Αργεντινής δεν μπορεί να δεχτεί ότι ο «δεύτερος Μαραντόνα» φοροδιαφεύγει, τη στιγμή που μεγάλο μέρος του πληθυσμού βρίσκεται σε ένδεια. Ο Μέσι και ο κάθε Μέσι θα έπρεπε να δείχνει το καλό παράδειγμα και όχι να γίνεται μαύρο πρόβατο, τινάζοντας στον αέρα μέσα σε μια εβδομάδα ό,τι κέρδισε σε δέκα χρόνια.
Τα κύπελλα και οι διακρίσεις δεν λένε τίποτα, όταν δημιουργείς προσδοκίες, περνάς μηνύματα και μετά τα προδίδεις. Κάποιοι είπαν ότι η Ισπανία προσπαθεί να εξαλείψει τα φαινόμενα φοροδιαφυγής και για επικοινωνιακούς λόγους, γι’ αυτό και στοχεύει υψηλά πρόσωπα. Ακόμα και έτσι να είναι, όμως, δεν μπορούν να βρεθούν ελαφρυντικά. Ακόμα και αν δεν φυλακιστεί και βρεθεί κοινό έδαφος με τις Αρχές, ο κόσμος δεν θα βλέπει τα χτυπήματά του στα γήπεδα με το ίδιο μάτι…