Ρεσβερατρόλη, πολλά ακούμε καθημερινά αλλά ξέρουμε τι είναι;

Η ένωση ρεσβερατρόλη είναι μια φυσική ουσία, φυτοχημικό της κατηγορίας των φυτοαλεξινών (phytoalexins). Πρόκειται για μία φαινόλη που παράγεται φυσικά από διάφορα φυτά σαν αμυντικός μηχανισμός. Η RVT, όπως και άλλες πολυφαινόλες (φλαβόνες, ισοφλαβόνες, κ.λπ.), προστατεύει τα φυτά από εξωτερικούς εχθρούς (έντομα, μύκητες), επιβλαβείς οξειδώσεις και χαμηλές θερμοκρασίες (γι αυτό και βρίσκεται σε υψηλότερες συγκεντρώσεις σε σταφύλια ψυχρών περιοχών)

Φυσικές πηγές της;

Πολλά από τα αντιοξειδωτικά είναι συνήθως εύκολο να τα αναγνωρίσουμε από το χαρακτηριστικό τους χρώμα,

όπως το βαθύ κόκκινο χρώμα των κερασιών και της τομάτας, το πορτοκαλί του καρότου, το κίτρινο του καλαμποκιού, το μπλε-μωβ των blueberries, των μούρων και των σταφυλιών.

Η RVT βρίσκεται κυρίως σε υψηλές συγκεντρώσεις

1. στη φλούδα (skin) των σταφυλιών και ιδιαίτερα των κόκκινων σταφυλιών. Η περιεκτικότητα ρεσβερατρόλης στα σταφύλια επηρεάζεται από την ποικιλία και την εποχικότητά τους, ενώ την περιεκτικότητά τους στο κρασί επηρεάζει και ο τρόπος παρασκευής.

2. στα φύλλα ευκαλύπτου και ελάτου,

3. στους ξηρούς καρπούς,

4. στα μούρα (mulberries, blueberries, cranberries, bilberries) και σε μικρότερες ποσότητες έχει βρεθεί σε 70 ακόμη φυτικά προϊόντα.

Η περιεκτικότητα των φρέσκων στη φλούδα των κόκκινων σταφυλιών σε RVT είναι 50-100 μg/g, ενώ στο κόκκινο κρασί μπορεί να βρεθεί σε συγκεντρώσεις 1,5-3 mg/L. Το λευκό κρασί περιέχει RVT, αλλά σε μικρότερες ποσότητες, γιατί η ζύμωση του κρασιού διεξάγεται μετά την απομάκρυνση των φλουδιών των σταφυλιών.

Μηχανισμός δράσης

Με την αντιοξειδωτική της δράση που οφείλεται στη χημική της δομή, προστατεύει το φυτό από οξυγονούχες ελεύθερες ρίζες, οξειδωτικές ενώσεις (π.χ. Η2Ο2) που μέσω του μεταβολισμού προκαλούν οξειδωτικές βλάβες στον οργανισμό.

Το οξειδωτικό στρες, δηλαδή η αυξημένη συγκέντρωση ελεύθερων ριζών, προκαλεί βλάβες στις πρωτεΐνες, στο DNA και στα λιπίδια των κυττάρων. Η αυξημένη συγκέντρωση ελεύθερων ριζών προέρχεται από αυξημένη παραγωγή τους, π.χ. από εκτεταμένη έκθεση στον ήλιο, ή από την έλλειψη αντιοξειδωτικών μηχανισμών ενοχοποιείται στην παθοφυσιολογία πολλών ασθενειών και εμπλέκεται στο μηχανισμό γήρανσης του οργανισμού.

Η πρόσληψη αντιοξειδωτικών συστατικών, μέσω της καθημερινής διατροφής, συμβάλλει στην προαγωγή της υγείας και της ευεξίας, όπως μας δείχνουν πολλές επιστημονικές μελέτες.

Γιατί στράφηκε το επιστημονικό ενδιαφέρον σε αυτή;

Πριν αρκετά χρόνια, παρατηρήθηκε ότι ενώ οι Γάλλοι ακολουθούσαν διατροφή με παρόμοια περιεκτικότητα σε ολικό και κορεσμένο λίπος (παράγοντες που επηρεάζουν την καρδιαγγειακή υγεία) με τους Αμερικάνους, οι πρώτοι είχαν σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας λόγω καρδιαγγειακής νόσου. Το φαινόμενο αυτό ονομάστηκε «Γαλλικό Παράδοξο». Είναι γνωστό ότι οι Γάλλοι καταναλώνουν υψηλές ποσότητες σταφυλιού, αλλά πέραν τούτου δεν προσέχουν ιδιαίτερα τη διατροφή τους: κοκκινο κρέας, φρέσκες κρέμες, βούτυρο, κάπνισμα.

Η διαφορά που εντοπίστηκε, ήταν η συχνή κατανάλωση κόκκινου κρασιού από τους Γάλλους σε σχέση με τους Αμερικάνους. Χαμηλή προς μέτρια κατανάλωση κόκκινου κρασιού μειώνει τον κίνδυνο θνησιμότητας από όλα τα αίτια, καθώς και θνησιμότητας από καρδιαγγεικά. Oι ‘Eλληνες που επίσης κατέχουμε σημαντική θέση στη κατανάλωση σταφυλιού ανά τον κόσμο εμφανίζουμε σχετικά υψηλά ποσοστά μακροζωίας. Αρχική ένδειξη της ευεργετικής δράση της RVT ήταν η παρατήρηση ότι άνθρωποι που κατανάλωναν κόκκινο κρασί είχαν μειωμένη συχνότητα καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η μείωση του κινδύνου οφείλονταν βασικά στην αλκοόλη, η οποία σε μικρές ποσότητες δρα ως αιμοστατικός παράγοντας, εμποδίζει την οξείδωση των λιποπρωτεϊνών και αυξάνει την κυκλοφορία της καλής χοληστερόλης (High Density Lipoproteins, HDL), ωστόσο οι πολυφαινόλες του λευκού και κόκκινου κρασιού παίζουν επίσης σημαντικό αντιοξειδωτικό ρόλο.

Σε ποιες νόσους φαίνεται να έχει επίδραση;

• Καρδιαγγειακά

Η ρεσβερατρόλη βοηθά στην καρδιαγγειακή υγεία ποικιλοτρόπως. Έχει αντιοξειδωτική δράση, προλαμβάνοντας την οξείδωση του μορίου της LDL, αντίδραση που είναι η αρχή της αθηροσκλήρωσης. Ταυτόχρονα, έχει αντιφλεγμονώδη δράση, μειώνει την πυκνότητα του αίματος, κάνοντάς το πιο ρευστό και έχει αγγειοδιασταλτική δράση, ιδιότητες που εμποδίζουν τη δημιουργία αθηρώματος .

Πρέπει να τονιστεί όμως ότι αυτές οι δράσεις έχουν φανεί κυρίως από έρευνες σε ζώα και σε in vitro έρευνες, ενώ οι έρευνες σε ανθρώπους δεν έχουν καταφέρει να αποδείξουν μία ξεκάθαρη σχέση μεταξύ της κατανάλωσης κόκκινου κρασιού και της καρδιαγγειακής υγείας.

• Καρκίνος

Η ρεσβερατρόλη φαινεται να έχει αντιμεταλλαξιογόνο δράση, που μπορεί να προστατέψει από κάποιους τύπους καρκίνου (αυτούς που προκαλούνται από μεταλλάξεις στο DNA). Επίσης έχει φανεί in vitro ότι η ρεσβερατρόλη μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη ορισμένων τύπων καρκίνου, αλλά και τη μετάσταση.

Όμως, οι έρευνες σε ανθρώπους δεν έχουν καταφέρει να αποδείξουν ούτε αυτή τη σχέση, λόγω της πολυπλοκότητας της καρκινογένεσης, αλλά και της μειωμένης βιοδιαθεσιμότητας της ρεσβερατρόλης, ακόμη και μετά από αυξημένη πρόσληψη.

• Σακχαρώδης Διαβήτης

Στον Σακχαρώδη Διαβήτη, η ρεσβερατρόλη φαίνεται πως έχει την ικανότητα όχι μόνο να μειώνει τα επίπεδα της γλυκόζης, αλλά και να βοηθάει στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της νευροπάθειας που μπορεί να προκληθεί από το αρύθμιστο διαβήτη.

• Νόσος Alzheimer

Η παθολογία και η αιτιολογία της νόσου αυτής είναι αρκετά περίπλοκη και περιλαμβάνει ανωμαλίες στις νευρολογικές συνάψεις. Ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό, όπως η ρεσβερατρόλη μπορεί να βοηθήσει στην προστασία από τη οξείδωση των ελευθέρων ριζών και τη φλεγμονή, αλλά και πάλι τα συμπεράσματα αυτά προκύπτουν από έρευνες σε ζώα .

Ρεσβερατρόλη και επέκταση του μέσου όρου ζωής σε ποντίκια

Οι έρευνες των τελευταίων χρόνων με RVT ανέδειξαν μία ακόμη εκπληκτική ιδιότητά της, την παράταση ζωής των πειραματόζωων (διάφορων μυκήτων, νηματοειδών, και εντόμων, Saccharomyces cerevisiae, Caenorhabditis elegans, Drosophila melanogaster). Πρόσφατα διεξήχθησαν έρευνες και σε ποντίκια, που είναι θηλαστικά και έχουν παρόμοια φυσιολογία με τον άνθρωπο.

Βρέθηκε ότι υψηλή κατανάλωση θερμίδων και η παχυσαρκία σε ποντίκια δεν είχαν αρνητικές επιπτώσεις στο μέσο όρο διάρκειας ζωής, αν μαζί με την τροφή λάμβαναν και ποσότητες RVT. Τα αποτελέσματα αυτά είναι εξαιρετικώς ευνοϊκά και αλλά θα πρέπει να επιβεβαιωθούν και με επιπλέον έρευνες,

Είναι ωφέλιμο τελικά να λαμβάνουμε ρεσβερατρόλη;

Τελικά, παρόλο που τα πιθανά οφέλη της ρεσβερατρόλης φαίνονται πολλαπλά από τα πειράματα σε ζώα, η δράση της στον ανθρώπινο οργανισμό είναι μάλλον αβέβαιη, οπότε η λήψη συμπληρωμάτων που την περιέχουν αδικαιολόγητη. Όσο για τις φυσικές πηγές της ρεσβερατρόλης, δηλαδή τα σταφύλια, τα μούρα και τα φιστίκια, η κατανάλωσή τους ενδείκνυται σε μια καλή και ισορροπημένη διατροφή, όχι μόνον λόγω της ρεσβερατρόλης, αλλά και λόγω των υπόλοιπων συστατικών τους. Όσο για το κόκκινο κρασί, μία μέτρια κατανάλωση (1-2 ποτηράκια κρασί/ ημέρα) φαίνεται ότι έχει επίσης οφέλη για την καρδιαγγειακή υγεία.

***H Έλενα Τρουλλίδου, είναι Κλινική Διαιτολόγος- Διατροφολόγος με ειδίκευση στην Νοσογόνο Παχυσαρκία (BSc (Hons.), MSc (Hons.)) Διευθύντρια και Υπεύθυνη Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος του Κέντρου mydietspot Health Clinic, Τηλ.: 22 256752, Email: [email protected], www.mydietspot.com