Το νόμισμα δεν είναι φετίχ

Του Διονύση Χιόνη, Καθηγητής Οικονομικών Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΤΟ ΕΧΩ ΠΕΙ δημόσια πολλές φορές και χρειάζεται να το επαναλάβω. Το νόμισμα δεν είναι φετίχ και η συζήτηση πολύ σωστά έχει ανοίξει. Αυτό, όμως, που έχει σημασία είναι οι οικονομικές πολιτικές που συνοδεύουν το νόμισμα και όχι το νόμισμα αυτό καθεαυτό. Για αυτόν τον λόγο, πιστεύω ότι είναι λάθος να παγιδεύουμε τη δημόσια συζήτηση αποκλειστικά και μόνο στην επιλογή του νομίσματος. Αυτή είναι μια συζήτηση που, για άλλη μια φορά, μας αποπροσανατολίζει από τα ουσιαστικά προβλήματα.
Η ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ

πρέπει να επικεντρωθεί στα πραγματικά οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία, ποιες πολιτικές πρέπει να εφαρμοστούν και κατόπιν να συζητήσουμε για την επιλογή του νομίσματος και της νομισματικής πολιτικής. Αν, για παράδειγμα, καταλήξουμε ότι η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής παραγωγής εξαρτάται αποκλειστικά από την τιμή και δεδομένου ότι η εσωτερική υποτίμηση έχει φτάσει στα όριά της, τότε να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε για τη νέα δραχμή. Αν, όμως, δεν είναι έτσι, τότε δεν χρειάζεται η υποτίμηση της εγχώριας συναλλαγματικής ισοτιμίας.
ΓΙΑ ΑΛΛΗ ΜΙΑ φορά προσεγγίζουμε σοβαρές οικονομικές επιλογές με το θυμικό και με επικεφαλίδες. Θυμάμαι ότι, όταν άνοιξα αυτή την συζήτηση, πριν από περίπου δύο χρόνια, αντιμετωπίστηκα με επιθετικότητα ιδιαίτερα από τον χώρο της Νέας Δημοκρατίας, μια και έθετα σε αμφισβήτηση τη θεμελιώδη οικονομική επιλογή της παράταξης και της χώρας. Οταν, βέβαια, ρωτούσα ποια είναι αυτή η επιλογή, έπαιρνα την εξής απλοϊκή απάντηση: το ευρώ. Και τότε και τώρα εξηγώ ότι «ευρώ» είναι η κοινή συνισταμένη ενός συνόλου πολιτικών.
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΥΤΗ εξειδικεύεται αποκλειστικά από τη νομισματική και τη δημοσιονομική πειθαρχία της Ευρωζώνης. Ευρώ, όμως, μπορεί να υπάρξει και με μια πιο χαλαρή δημοσιονομική πολιτική, ευρώ μπορεί να υπάρξει και με τη δημιουργία της τραπεζικής ένωσης, ευρώ μπορεί να υπάρξει και με τη μεταφορά πόρων από τον βορρά στον νότο, ευρώ μπορεί να υπάρξει και με τη νομισματική χαλάρωση σε μια χώρα που αντιμετωπίζει κρίση και, τέλος, ευρώ μπορεί να υπάρξει ακόμα και αν μια χώρα αποφασίσει για μια χρονική περίοδο να υιοθετήσει και δεύτερο νόμισμα για τις εσωτερικές συναλλαγές. Δεν μπορώ να κατανοήσω πώς το ευρώ μπορεί να αποτελεί μια αδήριτη και αδιαπραγμάτευτη επιλογή για μια οικονομία που πλήττεται από τέτοια κρίση.
ΚΑΙ ΤΟΤΕ ΚΑΙ τώρα εξηγώ ότι η συζήτηση για τα οικονομικά προβλήματα υπεραπλουστεύεται, όταν αντιμετωπίζει το διχαστικό δίλημμα ευρώ ή νέα δραχμή. Για παράδειγμα, η ελληνική οικονομία χρειάζεται επειγόντως ρευστότητα και ελεγχόμενο πληθωρισμό. Δεν καταλαβαίνω ποιο είναι το εμπόδιο που τίθεται από το ευρώ στην κυκλοφορία από την ελληνική κυβέρνηση IOU, υποσχετικών, δηλαδή, της ελληνικής κυβέρνησης, με τις οποίες το Δημόσιο θα πλήρωνε τους πιστωτές του. Σε δεύτερο χρόνο αυτές οι υποσχετικές θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως εγγυητικές στις τράπεζες ή για την εξόφληση οφειλών στα ασφαλιστικά ταμεία. Με αυτόν τον τρόπο, θα ενισχυόταν σημαντικά η ρευστότητα και η ανάπτυξη.
ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΕΝΑΣ άλλος λόγος που η συζήτηση για το ευρώ δεν μπορεί να γίνεται με θεολογικούς όρους. Στο σημείο στο οποίο έχει φτάσει η ΟΝΕ, δεν αποκλείεται η διάσπασή της. Η συζήτηση για το μέλλον της ΟΝΕ έχει ανοίξει σε όλη την Ευρωζώνη και είναι απόλυτα λογικό, μια και σε περιόδους κρίσης συζητούνται τα πάντα και ιδιαίτερα η πολιτική των σκληρών νομισμάτων.
ΑΥΤΗ Η ΕΜΜΟΝΗ ορισμένων μου θυμίζει την επιμονή να αποκλείουν την όποια συζήτηση για την αναδιάρθρωση του χρέους μέχρι και λίγες μέρες πριν ανακοινωθεί επίσημα. Μάλιστα, τότε ο υπ. Οικονομίας, Γ. Παπακωνσταντίνου, είχε απειλήσει με προσφυγή στη Δικαιοσύνη. Το αποτέλεσμα ήταν ότι η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους έγινε δύο φορές. Και τις δύο φορές ήταν αποτυχημένη, διότι ήμασταν τελείως απροετοίμαστοι.