FT: Σημάδια ανάκαμψης στην Ελλάδα έπειτα από χρόνια κόπων

Τα σημάδια της οικονομικής κρίσης είναι ορατά παντού στην Αθήνα, από τα κλειστά καταστήματα και τα γεμάτα γκράφιτι δημόσια κτίρια, μέχρι τους ανθρώπους όλων των ηλικιών που ψάχνουν στους σκουπιδοντενεκέδες των πιο εύπορων γειτονιών της πρωτεύουσας. Τα έξι χρόνια ύφεσης -της βαθύτερης στη σύγχρονη ιστορία της χώρας- είχαν βαρύ τίμημα για την Ελλάδα.

Το ΑΕΠ της

συρρικνώθηκε κατά σχεδόν 25%, καθώς δεκάδες χιλιάδες οικογενειακές επιχειρήσεις κατέρρευσαν, ενώ την ίδια ώρα οι συνταξιούχοι και οι άνεργοι υπέστησαν μια καταστροφική μείωση στο βιοτικό τους επίπεδο, εν μέσω μεγάλων περικοπών στις κοινωνικές δαπάνες. Με τις θέσεις εργασίας να εξαφανίζονται με πρωτάκουστο ρυθμό, περισσότεροι από 100.000 ειδικευμένοι Έλληνες μετανάστευσαν για να βρουν εργασία στη Γερμανία, στη Βρετανία και στις χώρες του Αραβικού Κόλπου, γνωρίζοντας ότι μπορεί να περάσουν πολλά χρόνια προτού μπορέσουν να συνεχίσουν την καριέρα τους στην Ελλάδα.

Η κρίση οδήγησε επίσης τους απελπισμένους Έλληνες να ψηφίσουν επαναστατικά, αν και οπισθοδρομικά κόμματα, τον ΣΥΡΙΖΑ στην Άκρα Αριστερά και τη νεοναζιστική Χρυσή Αυγή στη Δεξιά. Και τα δύο αυτά κόμματα στηρίζουν μια επιστροφή στις κρατιστικές πολιτικές που πυροδότησαν την οικονομική κατάρρευση και την απειλή εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Ωστόσο, υπάρχουν σημάδια ότι οι βίαιες μεταρρυθμίσεις που επιβλήθηκαν με αντάλλαγμα το τρέχον δάνειο διάσωσης ύψους 172 δισ. ευρώ από την ΕΕ και το ΔΝΤ, αρχίζουν επιτέλους να αποδίδουν καρπούς.

Η ανάπτυξη αναμένεται να γυρίσει σε θετικό πρόσημο φέτος και να επιταχυνθεί το 2015, με οδηγό την έκρηξη στον τουρισμό, την αναβίωση των στηριζόμενων από την ΕΕ έργων υποδομής που είχαν παγώσει λόγω διαμάχης με τους αναδόχους, αλλά και την αυξανόμενη διαθεσιμότητα δανείων από τις τράπεζες, που πρόσφατα ανακεφαλαιοποιήθηκαν. Η επιτυχημένη επιστροφή της Ελλάδας στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου τον Απρίλιο τόνωσε την εμπιστοσύνη στις μεσοπρόθεσμες προοπτικές της, ενθαρρύνοντας τα hedge funds και τους ομίλους private equity να δώσουν μεγαλύτερη σημασία σε ελληνικές εταιρείες που επιβίωσαν από την κρίση.

Τα στοιχεία του προϋπολογισμού για τους πρώτους πέντε μήνες δείχνουν ότι τα έσοδα είναι σε τροχιά επίτευξης του φετινού στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 1,5% του ΑΕΠ, προ τόκων. Αυτό υποδηλώνει ότι η είσπραξη φόρων διατηρείται, αν και μια μικρή ομάδα Ελλήνων, με πολιτικές διασυνδέσεις, εξακολουθεί να μπορεί να αποφεύγει την πλήρη αποπληρωμή των φορολογικών της υποχρεώσεων. Οι εξελίξεις αυτές συνεισφέρουν στην αφήγηση ενός ελληνικού «success story» που προωθεί ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς και η κυβέρνησή του. Ωστόσο, θα πρέπει να ξεπεραστούν περισσότερα εμπόδια προτού η Ελλάδα μπορέσει να ισχυριστεί ότι οδεύει προς βιώσιμη ανάκαμψη.

Το πρώτο είναι τα stress tests της ΕΚΤ στις τράπεζες της ευρωζώνης, που αναμένεται να δώσουν μια ακριβή εικόνα των χαρτοφυλακίων μη εξυπηρετούμενων δανείων των ελληνικών τραπεζών, να διευθετήσουν το θέμα των αναγκών της ανακεφαλαιοποίησής τους και να οδηγήσουν σε απομειώσεις «κόκκινων» δανείων, σε κλίμακα τέτοια που να αποτρέπει τις εταιρείες-ζόμπι από το να απομυζούν πόρους που είναι απαραίτητοι για την ανάπτυξη υγιών επιχειρήσεων.

Στη συνέχεια, έρχονται οι πολυαναμενόμενες διαπραγματεύσεις με την ΕΕ και το ΔΝΤ για την ελάφρυνση του χρέους. Οι διαπραγματεύσεις αυτές περιπλέκονται από τις διαφορές ως προς το αν θα πρέπει να προσφερθεί στην Ελλάδα ένα ακόμα «κούρεμα» χρέους, μετά την αναδιάρθρωσή του το 2012, όπως θα προτιμούσε το ΔΝΤ, ή εάν θα πρέπει να υπάρξει συμβιβασμός με την πρόταση της Κομισιόν για μείωση των επιτοκίων και επιμήκυνση των ωριμάνσεων. «Θα βρισκόμαστε σε ένα δωμάτιο με δύο ελέφαντες και θα πρέπει να περπατάμε στις άκρες των δαχτύλων ανάμεσά τους προκειμένου να εξασφαλίσουμε κάποια συμφωνία», δήλωσε ανώτατος Έλληνας αξιωματούχος. «Όμως αυτό που έχει σημασία είναι να μειωθεί το χρέος για την επόμενη γενιά, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο».

Η τρίτη εστία ανησυχίας για τον Σαμαρά είναι η εκλογή προέδρου της Δημοκρατίας τον ερχόμενο Φεβρουάριο. Εάν η βουλή δεν καταφέρει να εκλέξει πρόεδρο με την απαιτούμενη πλειοψηφία των τριών πέμπτων, θα πρέπει να προκηρυχθούν γενικές εκλογές, οι οποίες σύμφωνα με τους δημοσκόπους θα οδηγήσουν στον σχηματισμό άλλης κυβέρνησης συνασπισμού. Αυτό θα καθυστερούσε την ολοκλήρωση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που στόχο έχουν να τονώσουν τον ανταγωνισμό και να κάνουν την Ελλάδα πιο ελκυστική για τους επενδυτές. Μένει ακόμα να διευθετηθεί το πολιτικά ευαίσθητο ερώτημα ενός νέου πακέτου διάσωσης για την Ελλάδα, μόλις λήξει το τρέχον πρόγραμμα της ΕΕ στο τέλος του έτους, αν και το ΔΝΤ αναμένεται να εκταμιεύσει άλλα 16 δισ. δολάρια μέσα στους επόμενους 18 μήνες.

Η τρόικα έχει αναγνωρίσει ένα χρηματοδοτικό κενό ύψους περίπου 12 δισ. ευρώ, ωστόσο το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών ισχυρίζεται ότι είναι μικρότερο και μπορεί να καλυφθεί με προσεκτική διαχείριση των δημοσίων οικονομικών και του διακριτικού δανεισμού από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίου. Παρά την επίμονη εκτέλεση του τρέχοντος προγράμματος από την κυβέρνησή του, ο Σαμαράς θέλει όσο και ο ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας, να πει στους ψηφοφόρους του ότι το αντιλαϊκό μνημόνιο -όπως είναι γνωστό το πρόγραμμα διάσωσης στην Ελλάδα- έχει λήξει.

Αν και ορισμένοι Έλληνες αξιωματούχοι αποδέχονται ότι θα χρειαστεί κάποιου είδους προληπτική συμφωνία για να διατηρηθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών και να διασφαλιστεί η πρόσβαση στις αγορές, η τρόικα ανησυχεί μήπως η μεταρρυθμιστική κόπωση και η επιρροή ισχυρών συμφερόντων οδηγήσουν σε πιο αδύναμη εφαρμογή ή ακόμα και σε ανατροπή βασικών μέτρων για την απελευθέρωση της εγχώριας αγοράς. Ωστόσο, εάν η Αθήνα μπορεί να κρατήσει τη γραμμή της όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις, τότε οι ελληνικές οικογενειακές επιχειρήσεις θα έχουν μία ευκαιρία να αναβιώσουν τον καταρρέοντα εξαγωγικό τομέα, με αιχμή τους κλάδους της επεξεργασίας τροφίμων, της μεταποίησης και της τεχνολογίας, σύμφωνα με τον συνιδρυτή της Coco-Mat, Μιχάλη Ευμορφίδη. «Επιβιώσαμε από την κρίση επικεντρωνόμενοι στις εξαγωγές και αναπτύσσοντας περισσότερα outlets στο εξωτερικό. Για μια μικρή ελληνική εταιρεία που φτιάχνει προϊόντα υψηλής ποιότητας, είναι ο μόνος τρόπος», τονίζει.

Οι μεταρρυθμίσεις για τη διευκόλυνση των νέων επιχειρηματιών να στήσουν μια νέα εταιρεία και να προσλάβουν προσωπικό μερικώς απασχολούμενο, σε συνδυασμό με τη χρηματοδότηση από την ΕΕ για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις έχουν ήδη επίπτωση, αν και τα επιχειρηματικά κεφάλαια και η τραπεζική χρηματοδότηση παραμένουν περιορισμένα. «Η κρίση ανάγκασε τους νέους Έλληνες να αλλάξουν τη νοοτροπία τους και να αναζητήσουν ένα νέο μοντέλο», λέει η Μαρέβα Γκραμπόφσκι, πρώην στέλεχος της επενδυτικής τραπεζικής και ιδρύτρια του ελληνικού τμήματος του Endeavor, ενός παγκόσμιου οργανισμού που στηρίζει τους επιχειρηματίες στις αναδυόμενες αγορές. «Η στάση τους έναντι του ρίσκου είναι διαφορετική και είναι πρόθυμοι να δοκιμάσουν να γίνουν επιχειρηματίες», προσθέτει.

Σε ό,τι αφορά τις μεγάλες επενδύσεις, τα έργα υποδομής που εκμεταλλεύονται τη στρατηγική θέση της Ελλάδας στη ΝΑ Ευρώπη έχουν προτεραιότητα. Η Ελλάδα ήδη συμμετέχει στο project του TAP για τη μεταφορά φυσικού αερίου από το πεδίο Σαχ Ντενίζ της Κασπίας προς την κεντρική Ευρώπη. Η κατασκευή του ελληνικού τμήματος θα δώσει θέσεις εργασίας σε δεκάδες μικρές ελληνικές κατασκευαστικές και θα δημιουργήσει περισσότερες από 1.000 θέσεις εργασίας στη Βόρεια Ελλάδα, όπου η ανεργία ξεπερνά το 30% του εργατικού δυναμικού.

Η κρατική εταιρεία αερίου του Αζερμπαϊτζάν, η Socar, έχει εξαγοράσει τον ΔΕΣΦΑ και σχεδιάζει να επενδύσει στην επέκταση του δικτύου διανομής προς μικρότερες πόλεις σε ολόκληρη την Ελλάδα. Ωστόσο, η Κίνα εμφανίζεται ο πιο ένθερμος πιθανός επενδυτής στην Ελλάδα. Ο Κινέζος πρωθυπουργός χαρακτήρισε τη χώρα κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στην Αθήνα τον περασμένο μήνα «πύλη του Πεκίνου προς την Ευρώπη». Λίγο πριν ξεσπάσει η κρίση, η κρατική κινεζική ναυτιλιακή εταιρεία Cosco κέρδισε σύμβαση παραχώρησης για τη λειτουργία τερματικού σταθμού εμπορευματοκιβωτίων στον Πειραιά, μια επιτυχημένη επένδυση η οποία έκτοτε έχει δει να αυξάνεται η δυναμικότητά της.

Τώρα η Cosco υποβάλλει προσφορά για το πλειοψηφικό ποσοστό του ελληνικού κράτους στον ΟΛΠ. Άλλες κινεζικές εταιρείες ενδιαφέρονται να αποκτήσουν συμβάσεις παραχώρησης για τη λειτουργία των σιδηροδρόμων και του Διεθνούς Αεροδρομίου Αθηνών, τα οποία θα δοθούν για ιδιωτικοποίηση το επόμενο έτος.

http://www.ft.com/intl/cms/s/0/026cc5e8-fd41-11e3-bc93-00144feab7de.html#axzz36melH9YG

Διαβάστε περισσότερα