Γιώργος Ρουσόπουλος

Με τους ήρωες και τα γεγονότα του μυθιστορήματος γνωρίστηκα από παιδί: μεγάλωσα σε ένα χωριό της πεδινής Θεσσαλίας τη δεκαετία του 1960, όταν ο απόηχος των φοβερών γεγονότων του Εμφυλίου ήταν ακόμα διάχυτος. Το επίσημο κράτος είχε οργανώσει τα ΤΕΑ (Τάγματα Εθνοφυλακής και Άμυνας) και οι τοπικοί παράγοντες φρόντισαν για αυτό: τους ενδιέφερε «η τάξη και η ασφάλεια». Πρακτικά, εφαρμοζόταν μια διχαστική πολιτική, συνέχεια και συνέπεια των αρχών που διαμόρφωσαν το εμφυλιοπολεμικό κλίμα της δεκαετίας του ’50.

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri} {loadposition adsence-inarticle-makri}

Ο

Θάνος Καραπάνος, ο ήρωας του μυθιστορήματος, δεν είναι δικός τους – είναι κομμουνιστής, νέος, χτίστης και κάτοχος μιας Χόρεξ Ρεγκίνα με καλάθι, μοντέλο του ’53. Τα ΤΕΑ και τα τσιράκια τους προστατεύουν τους φιλήσυχους πολίτες και μποϊκοτάρουν τους αντιπάλους τους. Πέρα από τον Θάνο Καραπάνο και την οικογένειά του, στο χωριό κανείς δεν μιλάει, κανείς δεν κάνει τίποτα. Όμως οι άνθρωποι του χωριού και ειδικά οι νέοι αγαπούν και συμπαθούν τον Καραπάνο: είναι καλός μάστορας και καβαλάει μια Χόρεξ Ρεγκίνα – ποιος άλλος έχει Χόρεξ;

Χρειαζόμουν έναν ήρωα έξω από τους ανθρώπους του χωριού, ο οποίος να μπορεί να αναδείξει όλη τη διχαστική και τρομοκρατική ατμόσφαιρα. Ένας άνθρωπος του χωριού, παρότι ήταν θύμα αυτών των εκφοβιστικών πρακτικών, νόμιζε ότι αυτές ήταν κανονική, «φυσική» συμπεριφορά: ίσως ένας ξένος μπορούσε να αντιληφθεί τι συνέβαινε κάτω από τη φαινομενική ηρεμία στην οποία όλοι ζούσαν. «Βρήκα» εν μέρει, και επινόησα σε μεγάλο βαθμό, τον άνθρωπο-ήρωα που χρειαζόμουνα στο πρόσωπο ενός ανθρωπογεωγράφου-ερευνητή, που ήρθε στο χωριό στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1960.

Ο Σιβινιόν (ο Μακό του μυθιστορήματος) ήθελε να ερευνήσει τις οικονομικές και κοινωνικές σχέσεις στη Θεσσαλία σε σχέση με τη γεωγραφική της μορφολογία. Από την παρουσία και την παρέμβασή του στο χωριό εμπνεύστηκα, πλάθοντας καταλλήλως τον Λωράν Μακό του μυθιστορήματος – τη ματιά του, τον τρόπο θεώρησης της κοινωνικής κατάστασης που αυτός μπόρεσε να αντιληφθεί, ερευνώντας πίσω από το πέπλο της ομαλότητας και της κανονικότητας.

{jb_quote}Η μνήμη πονάει, αλλά πρέπει να εκφραστεί.{/jb_quote}

Ο Μακό γνωρίζεται με τον Καραπάνο, γίνονται καλοί φίλοι και μαζί με τον δάσκαλο Ματσάγγο – οι τρεις τους πηγαίνουν με τη Χόρεξ κουμπάροι στον γάμο ενός φίλου του Καραπάνου στο διπλανό χωριό. Οι αντίπαλοι, τα ΤΕΑ, στην επιστροφή τούς έχουν στημένη ενέδρα…

Ο Λωράν Μακό του μυθιστορήματος επιστρέφει στον Βόλο, με αφορμή την αναγόρευσή του από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας σε επίτιμο διδάκτορα. Ο Λωράν σκαλίζει τη μνήμη του – τις συνθήκες στο χωριό, τις σχέσεις του με τον Καραπάνο και τον δάσκαλο, την αντιπαράθεση με τα ΤΕΑ και τέλος το μοιραίο ταξίδι του γάμου. Οι άνθρωποι έχουν μνήμη, θυμούνται, δεν θέλουν να ξεχάσουν. Η μνήμη πονάει, αλλά πρέπει να εκφραστεί. Είναι όμως κυρίως ο συγγραφέας που σκαλίζει τη μνήμη του και πονάει: χρειάστηκε να «γυρίσω» χρόνια πίσω, στο χωριό, να ανασυγκροτήσω και να σκεφτώ γεγονότα και καταστάσεις, τις οποίες μεταφέρω ως μυθοπλασία στο βιβλίο.

Το βιβλίο επιδιώκει να δημιουργήσει μια αίσθηση πραγματικότητας, την αίσθηση ότι αυτά θα μπορούσαν να έχουν συμβεί – μπορεί και να συνέβησαν, άλλωστε, αλλά αυτό δεν παίζει ρόλο. Ένα μυθιστόρημα δεν κρίνεται από τον βαθμό ανταπόκρισής του προς τα γεγονότα· μάλλον υπαινίσσεται δυνατούς κόσμους που έχουν δόσεις αλήθειας, πραγματικότητας. Το βιβλίο χρησιμοποιεί το σύμβολο της μηχανής ως «όχημα» που κυριολεκτικά μεταφέρει τον Καραπάνο και τους φίλους του από το ένα μέρος στο άλλο, αλλά και τον αναγνώστη από τη μία σελίδα στην επόμενη. Επιπλέον, έχει μια συμβολική διάσταση, καθώς η μηχανή είναι η πολύτιμη ιδέα της ελευθερίας που ενώ πρώτα καθίσταται αντικείμενο θαυμασμού και λατρείας, στη συνέχεια γίνεται μοιραίος στόχος.

Το περασμένο καλοκαίρι συνάντησα τον 85χρονο Μισέλ Σιβινιόν στον Κάλαμο, στο Πήλιο – εξήντα χρόνια μετά. Κρατούσα μαζί μου το Horex Regina και του αφηγήθηκα την ιστορία του. Δεν μπορούσε να πιστέψει τι μπορεί να φέρει η ζωή – αλλά μήπως μπορούσα εγώ;

Horex Regina
Γιώργος Ρουσόπουλος
24γράμματα
σ. 260
ISBN: 978-618-2012-345
Τιμή: 17,00€