Η Ελλάδα προ της ΑΟΖ…

Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΝΤΑΣΚΑ

Κάθε κίνηση σε μία παρτίδα σκάκι κρίνεται από το αποτέλεσμά της, από το κατά πόσο εξυπηρετείται ο αντικειμενικός σκοπός του εμπνευστή της. Μία κίνηση μπορεί να είναι, επομένως, ευφυής ή άστοχη, περιττή ή αναγκαία, αποπροσανατολιστική ή προπαρασκευαστική. Όλοι αυτοί οι χαρακτηρισμοί μπορούν να περιγράψουν την ουσία του σκακιστικού συλλογισμού. Αντιθέτως, υπάρχουν συλλογισμοί και χαρακτηρισμοί ξένοι προς τη φιλοσοφία του. Μία κίνηση δεν είναι ποτέ αγενής ή πολιτικώς ορθή, συνωμοσιολογική ή επαναστατική. Στο σκάκι δεν γίνεται δίκη προθέσεων, ούτε επίδειξη αβρότητας.

Λυδία λίθος είναι η επίτευξη του στόχου, η κατίσχυση επί του αντιπάλου.
Η Ελλάδα στον χάρτη έχει πολύ γαλάζιο για τις θάλασσές της, αρκετό καφετί για τα βουνά της και λίγο πράσινο για τους κάμπους της. Μέσα από φακούς πολιτικής εκτίμησης, η Ελλάδα έχει χρώμα ασπρόμαυρο «καρό». Είναι μία σκακιέρα ή ορθότερα μία σειρά από σκακιέρες με πολλούς παίκτες. Το «ματ» επιτυγχάνεται με τη διανομή του εθνικού πλούτου σε όλες του τις μορφές, ακόμα και στην έμψυχη διάστασή του, αυτή του εργατικού δυναμικού. Η επίσκεψη Ολάντ και τα γεγονότα που την ακολουθούν συνιστούν κινήσεις σε αυτήν τη σκακιέρα. Και, μάλιστα, στο σκέλος που αφορά ένα θέμα για το οποίο επικρατεί διχασμός προσωπικότητας: τον ορυκτό πλούτο, ιδίως τον υποθαλάσσιο πλούτο, κυρίως τον αιγαιακό.
Ο Γάλλος Πρόεδρος μίλησε με γλώσσα γεωστρατηγικής. Η λέξη «ΑΟΖ», η λέξη «φρεγάτες», η λέξη «πετρέλαιο» συνιστούσαν ψηφίδες της γλώσσας που χρησιμοποίησε. Τη γλώσσα αυτή την κατανοούν άριστα οι καλοί παίκτες τους οποίους διαθέτει η Τουρκία στο γεωστρατηγικό σκάκι και γι’ αυτό έσπευσαν να ανακοινώσουν έρευνες επί της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, διεκδικώντας με επίδειξη πραγματικής ή παραπλανητικής αποφασιστικότητας καλύτερο μερίδιο στη διανομή. Η Γαλλία, όπως και νωρίτερα η Γερμανία (μέσω της έκθεσης της Ντόιτσε Μπανκ), η Ρωσία και οι ΗΠΑ έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον να συμμετάσχουν σε αυτή την κούρσα διεκδίκησης, η οποία έχει ήδη ξεκινήσει. Όχι από τότε που άρχισαν να βλέπουν δειλά το φως της δημοσιότητας οι αποκαλύψεις για την ύπαρξη ορυκτού πλούτου, αυτό ήταν φυσικό ότι θα συνέβαινε όταν είχαν ήδη γίνει αρκετές κινήσεις των παικτών. Η παρτίδα άρχισε όταν η Ελλάδα, χωρίς να είναι απολύτως προβλέψιμο, κατέστη χώρα εξαιρετικού καθεστώτος μέσα από την είσοδό της στο πρώτο μνημόνιο.
Το συμφέρον της Ελλάδας αντιπαραβάλλεται συχνά με εκείνο της Τουρκίας, αλλά δεν γίνεται εξίσου σαφής αντιπαραβολή του και με εκείνο των δυτικών ή μη ενδιαφερομένων. Το συμφέρον της Ελλάδας δεν ταυτίζεται με κανένα αντίστοιχο οποιασδήποτε ξένης δύναμης. Όλοι είναι ανταγωνιστές που θέλουν να αυξήσουν το δικό τους μερίδιο στη διανομή σε βάρος όλων. Ευφυείς, επομένως, είναι οι κινήσεις που εξασφαλίζουν α) όσο το δυνατόν μικρότερη εξάρτηση από τους υπόλοιπους ανταγωνιστές β) εκμετάλλευση των μεταξύ τους αντιφάσεων, με σκοπό την όσο το δυνατόν ευρύτερη αλληλοεξουδετέρωσή τους. Στο δίλημμα μεταξύ απομονωτισμού και ξεπουλήματος, η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι διττή. Απομονωτισμός ως προς την αντίληψη του συμφέροντος και τη στρατηγική ανάλυση, διαδραστικότητα σε επίπεδο τακτικής. Και αυτή η διαδραστικότητα δεν αιτιολογείται βάσει εκτιμήσεων διπλωματικού savoir vivre ή καλής προαίρεσης απέναντι στον ευρωπαϊσμό, τον δυτικισμό ή το ορθόδοξο τόξο, αλλά ως θωράκιση έναντι των κινδύνων που ο τακτικός απομονωτισμός εγκυμονεί, κυρίως, τον τουρκικό μιλιταρισμό. Από την άλλη, η διαδραστικότητα έχει και την αντίθετη όψη της. Δεν θα μπορούσαν οι Ευρωπαίοι, οι Ρώσοι ή οι Αμερικάνοι να έχουν λόγο στον ελληνικό πλούτο, αν δεν υπήρχε η στρατιωτική απειλή της Άγκυρας. Έχουν ανάγκη τον τουρκικό παράγοντα ως εργαλειακού τύπου παρουσία για να δικαιώνουν τον ρόλο τους. Η αναγωγή της Ελλάδας σε προβληματική-εξαιρετική περίπτωση, η τοποθέτησή της στην πρώτη γραμμή της κρίσης διευκολύνει έτι περαιτέρω τις παρεμβάσεις των ξένων δυνάμεων. Εάν όλοι αυτοί οι παράγοντες απουσίαζαν, θα απέμενε μόνο ένας δρόμος. Ο έλεγχος του πολιτικού προσωπικού και των διαμορφωτών της κοινής γνώμης και η επιστράτευσή τους σε ρόλους αντίθετους προς το εθνικό συμφέρον.
Τα ίδια ισχύουν κατ’ αναλογίαν και σε όλες τις περιπτώσεις «αξιοποίησης» της δημόσιας περιουσίας. «Αξιοποίηση», που δημιουργεί αξία υπέρ όσων την εκμεταλλεύονται προφανώς. Φυσικά, είναι γνωστό ότι και εκεί «αργήσαμε και αν είχαμε κινηθεί νωρίτερα, δεν θα είχαμε οδηγηθεί εδώ». Με δεδομένο ότι η πολιτική είναι ζήτημα συμφέροντος και όχι γνώσεως (παρά την εθελοτυφλία του τεχνοκρατισμού), διαδραματίζει ρόλο για την εγκυρότητα της εικασίας το συμφέρον που έχει έκαστος των συμμετεχόντων στην «αξιοποίηση», συμφέρον για το οποίο έχει ο καθένας τους άριστη εικόνα. Παραμένει ζητούμενο το πώς θα αποκτήσει εξίσου καλή εικόνα και ο ελληνικός λαός για το δικό του.