Βόρειο αιγαίο: Αφόρητες οι συνέπειες της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας για τα νησιά

Σε αδιέξοδη κατάσταση έχει οδηγήσει τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου η συμφωνία μεταξύ Ε.Ε. – Τουρκίας μόλις έξι μήνες μετά την εφαρμογή της. Παρά το γεγονός ότι η προσφυγική ροή είναι ελάχιστη σε σχέση με την περσινή χρονιά η κατάσταση είναι δυσανάλογα επιβαρυμένη με βασική αιτία το νέο θεσμικό πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί. Μετά τη σύναψη της συμφωνίας διαμορφώθηκαν συνθήκες εγκλωβισμού για χιλιάδες πρόσφυγες στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, χωρίς όμως να ενισχυθούν οι διαδικασίες μετεγκατάστασης σε άλλες χώρες και χωρίς να βελτιωθούν οι υποδομές φιλοξενίας. Ουσιαστικά τα νησιά μετατράπηκαν

σε ανάχωμα της προσφυγικής ροής και στη συνέχεια εγκαταλείφθηκαν από την Ε.Ε. Και το ακόμα πιο ανησυχητικό είναι πως δεν διαφαίνεται βραχυπρόθεσμα η ύπαρξη κάποιου αξιόπιστου σχεδίου για την επούλωση της κατάστασης.

Κρίσιμος παράγοντας στη διαχείριση του ζητήματος είναι η επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου. Κάτι τέτοιο όμως φαίνεται σχεδόν αδύνατο με τις παρούσες συνθήκες. Συγκεκριμένα, με μόλις 12 άτομα προσωπικό λειτουργεί το Περιφερειακό γραφείο Ασύλου στη Λέσβο. Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασύλου (EASO) παρά το γεγονός πως είχε δεσμευτεί για ενίσχυση με δεκάδες στελέχη, έχει διαθέσει στη Λέσβο μόνο 30 άτομα, από τα οποία οι τρεις είναι χειριστές υποθέσεων. Τα παραπάνω νούμερα μεταφράζονται στον αριθμό των 250 περίπου υποθέσεων ασύλου που διεκπεραιώνονται μηνιαίως στη Λέσβο.

Τη στιγμή που υπάρχουν 6000 πρόσφυγες στο νησί και κάθε μήνα έχουμε 300 – 500 νέες αφίξεις τα εξυπηρετούμενα αιτήματα ασύλου ανέρχονται σε μόλις 250 . Με αυτό το ρυθμό το νησί όχι μόνο δεν πρόκειται να αποσυμφορηθεί σύντομα, αλλά αντιθέτως το πρόβλημα συνεχώς θα οξύνεται. Άλλωστε, τη δυσκολία της αποσυμφόρησης των νησιών λόγω της βραδύτητας των διαδικασιών ασύλου έχει παραδεχτεί κι ο ίδιος ο αρμόδιος Γιάννης Μουζάλας σε πρόσφατες δηλώσεις.

Η κατάσταση αυτή της αναμονής είναι η κύρια αιτία για τη δημιουργία εντάσεων μεταξύ των προσφύγων. Υπάρχουν πρόσφυγες που βρίσκονται στο νησί πάνω από έξι μήνες και η υπόθεσή τους έχει παγώσει στο στάδιο της αρχικής αίτησης, χωρίς κανένας να μπορεί να τους πει με σιγουριά το πότε θα διεκπεραιωθούν. Δεκάδες πρόσφυγες απευθύνονται στα γραφεία του ΕΑSΟ καθημερινά εντός του κέντρου κράτησης στη Μόρια χωρίς να παίρνουν απάντηση για το πότε θα εξεταστούν οι υποθέσεις τους.

Ακόμα κι αν έρθουν τα οκτώ άτομα που θα ενισχύσουν την υπηρεσία ασύλου σε τρεις εβδομάδες, αλλά και τα 70 στελέχη του EASO που περιμένουμε η κατάσταση δύσκολα ανατρέπεται επισημαίνουν υπηρεσιακοί παράγοντες. Και δυστυχώς θα είναι συνεχώς επιδεινούμενη στο κομμάτι της διαβίωσης των προσφύγων, αφού οι παρούσες δομές ήδη παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα.

Εν τω μεταξύ πληθαίνουν οι φωνές που προκρίνουν ακόμα και την τροποποίηση της συμφωνίας ως άμεση λύση για την ανακούφιση των νησιών.

Ως αποτυχημένη και επικίνδυνη για τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου χαρακτηρίζει τη συμφωνία ο ερευνητής της Διεθνούς Αμνηστείας Γιώργος Κοσμόπουλος. Σε πρόσφατη επίσκεψή του στο κέντρο κράτησης της Μόριας διαπίστωσε πως η κατάσταση πλέον εκεί είναι απάνθρωπη και πρέπει άμεσα να απομακρυνθούν τουλάχιστον οι μισοί από τους πρόσφυγες που μένουν εκεί. Ο κ. Κοσμόπουλος προκρίνει ως δραστική λύση την άμεση ενίσχυση των διαδικασιών ασύλου επισημαίνοντας: “Δεν γίνεται η ΕΕ και οι ελληνικές αρχές να συνεχίζουν να στοιβάζουν ανθρώπους στη Μόρια, τη ΒΙΑΛ και αλλού στα νησιά. Πρέπει τα αιτήματα ασύλου να εξεταστούν άμεσα και δίκαια και οι άνθρωποι να προχωρήσουν προς την ενδοχώρα. Ταυτόχρονα οι χώρες της Ευρώπης πρέπει να τηρήσουν την υπόσχεσή τους επιταχύνοντας δραματικά τις μεταγκαταστάσεις και την οικογενειακή επανένωση’’.

Ρεπορτάζ: Ηλίας Μαραβάς