Διατροφική διαταραχή – συμπτώματα: Ποια “σημάδια” είναι ανησυχητικά

Οι Διατροφικές Διαταραχές είναι πολύπλοκες διαταραχές που χαρακτηρίζονται από υπερβολική ενασχόληση του ατόμου με το βάρος και την εξωτερική εμφάνιση οδηγώντας σε επικίνδυνες και μη λειτουργικές συμπεριφορές, όπως αυστηρές δίαιτες, υπεργυμναστική, εκκαθαριστικές μεθόδους ή υπερκατανάλωση τροφής. Στις Διατροφικές Διαταραχές παρατηρείται λοιπόν έντονη προκατάληψη για το βάρος και το σχήμα του σώματος.

Οι Διατροφικές Διαταραχές είναι στην πραγματικότητα πολύπλοκα ιατρικά και ψυχιατρικά νοσήματα, τα οποία οι ασθενείς

δεν τα επιλέγουν και οι γονείς δεν τα προκαλούν. Η Αμερικανική Ψυχιατρική Ομοσπονδία στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο, κατατάσσει τις Διατροφικές Διαταραχές σε 3 είδη: Νευρική ανορεξία, νευρική βουλιμία, μη αλλιώς προσδιοριζόμενες Διατροφικές Διαταραχές (Other Specified Feeding or Eating Disorder), νευρική Ανορεξία Τα αίτια που οδηγούν στην ανάπτυξη τέτοιου είδους διαταραχής είναι άγνωστα. Φαίνεται όμως πως διαμορφώνονται ανάλογα το κοινωνικό, ψυχολογικό, θρησκευτικό και οικογενειακό περιβάλλον.

Άτομα με Νευρική Ανορεξία

Το άτομο με Νευρική Ανορεξία κατά κύριο λόγο αρνείται να διατηρήσει το βάρος του ακόμη και στα κατώτερα φυσιολογικά επίπεδα. Παρουσιάζει διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος νομίζοντας ότι έχει παραπάνω κιλά. Νιώθει έντονο φόβο για την αύξηση του βάρους και την αλλαγή σχήματος του σώματος του επιδιώκοντας μια παιδική σιλουέτα. Πολύ συχνά στις γυναίκες απουσιάζει η έμμηνος ρύση. Η Νευρική Ανορεξία συνήθως συνυπάρχει με άλλα προβλήματα σωματικής και ψυχικής υγείας. Ωστόσο, η εκπαίδευση σχετικά με τη διαχείριση ατόμων με Διατροφικές Διαταραχές και οι γνώσεις των Επαγγελματιών Υγείας που ασχολούνται με τέτοια άτομα συνήθως είναι ελλιπής.

Η έγκαιρη διάγνωση των συμπωμάτων, παίζει μεγάλο ρόλο και στην αντιμετώπιση της Νευρικής Ανορεξίας. Δυστυχώς, έχει το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας ανάμεσα σε όλες τις ψυχιατρικές ασθένειες που αγγίνει το 10-15%. Η καλύτερη γνώση της πορείας της ανορεξίας μπορεί να συμβάλει σε πιο ρεαλιστικές προσδοκίες για το ρυθμό βελτίωσης των συμπτωμάτων. Επίσης, μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία θεραπευτικών προγραμμάτων καλύτερα προσαρμοσμένα στις ανάγκες των ασθενών.

Νευρική Βουλιμία

Η Νευρική Βουλιμία από τις γνωστότερες Διατροφικές Διαταραχές. Χαρακτηρίζεται από υπερβολική κατανάλωση τροφής και ακατάλληλες αντισταθμιστικές συμπεριφορές για τον έλεγχο του βάρους με δυνητικά επικίνδυνες συνέπειες. Τα άτομα με Νευρική Βουλιμία καταναλώνουν αντικειμενικά μεγάλη ποσότητα τροφής. Στη συνέχεια όμως την “ξεφορτώνονται” με διάφορους τρόπους. Οι αντισταθμιστικές και εκκαθαριστικές μέθοδοι περιλαμβάνουν: καθαρτικά ή διουρητικά χάπια, εμετό, υπεργυμναστική, αυστηρές δίαιτες. Η μεταβολή του βάρους επηρεάζει την συμπεριφορά και την αυτοεκτίμησή του ασθενούς. Τα άτομα επιδίδονται σε έναν φαύλο κύκλο δίαιτας- υπερφαγίας και εκκαθάρισης, που είναι  ιδιαίτερα ψυχοφθόρος.

Έχει παρατηρηθεί ότι η βουλιμία ξεκινάει στην εφηβική ηλικία. Εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα στις γυναίκες από ότι στους άντρες. Άτομα με αυτήν την Διατροφική Διαταραχή συνήθως βιώνουν το αίσθημα κατάθλιψης, χαμηλή αυτοεκτίμηση και κακής εικόνας σώματος. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι πρόκειται για μια κρυφή ασθένεια αφού το άτομο μπορεί να πάσχει για χρόνια χωρίς να το γνωρίζει κανένας από το περιβάλλον του. Τα άτομα με Νευρική Βουλιμία πάντως, είναι συχνά περισσότερο πρόθυμα να ακολουθήσουν θεραπεία δεδομένου ότι βιώνουν πολύ άσχημα συναισθήματα μέσα στο φαύλο κύκλο της διαταραχής.

Διατροφικές Διαταραχές Μη Προσδιοριζόμενες Διαφορετικά

Σε αυτήν την κατηγορία συμπεριλαμβάνονται όσες Διατροφικές Διαταραχές δεν πληρούν αυστηρά τα κριτήρια της Νευρικής Ανορεξίας και της Νευρικής Βουλιμίας. Μπορεί όμως να περιλαμβάνουν μέρος αυτών. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να χάσει μεγάλο μέρος του βάρους του, αρνούμενος την τροφή αλλά παρόλα αυτά να έχει σταθεροποιηθεί σε φυσιολογικό βάρος. Επίσης, μπορεί ακόμα να εμφανίζει εκκαθαριστικές συμπεριφορές χωρίς έντονα επεισόδια υπερφαγίας.

Νευρική Ορθορεξία

Η Ορθορεξία, η εμμονή δηλαδή με την κατανάλωση μόνο τροφών τις οποίες το άτομο θεωρεί υγιεινές/ καθαρές, είναι επίσης Διατροφική Διαταραχή. Μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα ψυχικής και σωματικής υγείας. Η Νευρική Ορθορεξία, είναι μια διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από μια εμμονική εστίαση στην «υγιεινή» διατροφή και την ακαμψία στη διατροφή, η οποία οδηγεί σε κλινικές ιατρικές ή ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις.

Αδηφαγική Διαταραχή

Η Αδηφαγική Διαταραχή χαρακτηρίζεται από κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τροφής με αίσθηση απώλειας ελέγχου. Συνοδεύεται από συναισθήματα απέχθειας, ενοχών και ντροπής. Συναισθήματα όμως που δεν ακολουθούνται από εκκαθαριστικές ή αντισταθμιστικές μεθόδους, όπως στην Νευρική Βουλιμία. Η Αδηφαγική Διαταραχή ανήκει στις Διατροφικές Διαταραχές όπου το άτομο έχει ακατάστατες διατροφικές συνήθειες. Συνήθως τρώει κρυφά, έχει αυξημένο άγχος σε σχέση με τη διατροφή και αυξημένο σωματικό βάρος. Η Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρεία μόλις το 1994 όρισε συγκεκριμένα κριτήρια για την Αδηφαγική Διαταραχή. Η θεραπεία της απαιτεί τη συνεργασία με εξειδικευμένους επιστήμονεςς που θα φροντίσουν την διατροφική αποκατάσταση και την ψυχολογική υποστήριξη.

Σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας

Συμπεριλήφθηκε ως μια από τις διακριτές Διατροφικές Διαταραχές στην 5η έκδοση του Διαγνωστικού & Στατιστικού Εγχειριδίου της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας. Η Νυχτερινή Υπερφαγία παρατηρείται συχνότερα σε υπέρβαρα άτομα όπου οι περισσότερες από τις μισές θερμίδες της ημέρας καταναλώνονται τις βραδινές ώρες. Άλλα χαρακτηριστικά της περιλαμβάνουν: υπερφαγία με προτίμηση σε φαγητά πλούσια σε λιπαρά και ζάχαρη, αϋπνία, ανησυχία, χαμηλή διάθεση τη νύχτα και πρωινή ανορεξία.

Πώς αντιμετωπίζονται οι Διατροφικές Διαταραχές

Η θεραπεία όλων των Διατροφικών Διαταραχών βασίζεται σε μία σύνθετη προσέγγιση. Οι ασθενείς πρέπει να παρακολουθούνται από μία ομάδα ειδικών που αποτελείται από: Διαιτολόγο-Διατοροφολόγο για την διατροφική εκπαίδευση και την εκμάθηση σχεδιασμού γευμάτων. Ψυχολόγο-Ψυχοθεραπευτή για την ψυχολογική υποστήριξη.  Η αντιμετώπιση της ασθένειας βασίζεται στην διατροφική και ψυχολογική υποστήριξη των ασθενών και δεν αφορά απλώς την αποκατάσταση ενός φυσιολογικού βάρους. Οι στόχοι της διατροφικής υποστήριξης είναι η αποκατάσταση της μεταβολικής λειτουργίας του οργανισμού και του σωματικού βάρους, η αντιστροφή των επιπλοκών της ασθένειας βελτιώνοντας την υγεία των ασθενών, η βελτίωση της διάθεσης και η εκμάθηση των βασικών κανόνων σωστής διατροφής.