Επίσκεψη 5 ωρών για να αλλάξει η εικόνα 5 ετών

Οι προσδοκίες Ερντογάν και οι σχεδιασμοί Μητσοτάκη ● Τι επιδιώκει η Αθήνα στο Συμβούλιο Συνεργασίας και τι περιμένει η Αγκυρα ● Η θετική ατζέντα και οι σχέσεις της Ε.Ε. με την Τουρκία, το Κυπριακό και ο σεβασμός του Διεθνούς Δικαίου και των Συνθηκών.

Περίπου πέντε ώρες είναι προγραμματισμένη να διαρκέσει η επίσκεψη του Τ. Ερντογάν στην Αθήνα, την Πέμπτη. Και μέσα σε αυτές

τις ώρες Ελλάδα και Τουρκία προσδοκούν ότι θα εκπέμψουν μια νέα εικόνα για τις διμερείς σχέσεις, αναστρέφοντας την αρνητική των πέντε τελευταίων ετών. Μία εβδομάδα μετά ακολουθεί η σύνοδος κορυφής της Ε.Ε., με τις ευρωτουρκικές σχέσεις πάλι στην ατζέντα, αλλά αυτή τη φορά με ηπιότερες διατυπώσεις για τη συνέχεια.

Το Συμβούλιο Συνεργασίας είναι διαμορφωμένο σε τρεις άξονες, με τον πολιτικό διάλογο να διεξάγεται παράλληλα στο μέγαρο Μαξίμου και το υπουργείο Εξωτερικών και από εκεί και πέρα η θετική ατζέντα με νέες συμφωνίες συνεργασίας και η επαναβεβαίωση των δεσμεύσεων για ΜΟΕ με επέκταση του moratorium το 2024. Κυριάκος Μητσοτάκης και Ταγίπ Ερντογάν θα προχωρήσουν σε δηλώσεις πριν από το γεύμα εργασίας προς την τουρκική αποστολή, όμως δεν θα δοθεί κοινή συνέντευξη και ως εκ τούτου δεν αναμένονται δυσάρεστες εκπλήξεις. Οι δύο πλευρές έχουν προϊδεάσει τις τελευταίες ημέρες ότι θα συζητηθούν «αυτά που ενώνουν».

Στην τρέχουσα περίοδο και υπό τον αχό του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς οι προσδοκίες της Αθήνας συμπλέουν με αυτές της Αγκυρας για διατήρηση του «θετικού κλίματος» στα ελληνοτουρκικά. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη προσβλέπει σε επίδραση του momentum για τη βελτίωση της οικονομικής εικόνας, ενώ και η κυβέρνηση Ερντογάν έχει φιλοδοξίες για την τουρκική οικονομία. Η ρήση Καραμανλή «έξω πάμε καλά» (πριν από 47 χρόνια κατά την επιστροφή του έπειτα από περιοδεία σε Παρίσι, Βρυξέλλες και Βιέννη) με μια δόση υπερβολής έχει νόημα και για τον πρόεδρο της Τουρκίας, αλλά και για τον σχεδιασμό του Κ. Μητσοτάκη.

Η τουρκική οικονομία χειμάζεται, με τον πληθωρισμό να κινείται στο 60% και το βασικό επιτόκιο στο 40% με πρόβλεψη ότι θα κλείσει στο τέλος του έτους στο 45% και οι προβλέψεις για το 2024 δεν είναι καλύτερες. Ο πρόεδρος της Τουρκίας, σε κομματική ομιλία του την Πέμπτη, προσπάθησε να εμφυσήσει εν όψει των δημοτικών εκλογών νέο πολιτικό αφήγημα, ότι οι άνθρωποι του ΑΚΡ και με λίγα κάνουν πολλά (με αιχμές Αγκυρα και Κωνσταντινούπολη). Παράλληλα με το εσωτερικό αφήγημα θέλει με κάθε τρόπο να εμφανίσει επιτυχίες στο εξωτερικό, όμως έως τώρα τα αποτελέσματα δεν είναι καλά στα μεγάλα μέτωπα, στη Μ. Ανατολή όπου ταυτίστηκε με τη Χαμάς και στο Ουκρανικό όπου είχε ταυτιστεί με τον Πούτιν και δέχθηκε πολλαπλές πιέσεις από τη Δύση.

Στον πόλεμο της Γάζας, παρά τις ρητορικές εκρήξεις του Τ. Ερντογάν και τις κινήσεις από Χ. Φιντάν και Ι. Καλίν, η Τουρκία δεν βρίσκει ρόλο μέχρι τώρα. Ακόμα και στο θέμα των ομήρων μνημονεύτηκε μόνο μία φορά για βοηθητικές παρεμβάσεις στην απελευθέρωση δύο εργατών γης από την Ταϊλάνδη. Ο Τ. Ερντογάν μεταβαίνει στα ΗΑΕ από όπου θα επιστρέψει αύριο στην Αγκυρα για να μεταβεί την Δευτέρα στο Κατάρ για τη διάσκεψη υψηλού επιπέδου για το Παλαιστινιακό. Το γεγονός ότι δεν αξιοποιεί τον χρόνο μεταξύ των δύο επισκέψεων στον Κόλπο για άλλες επαφές, όπως και η ακύρωση της επίσκεψης Ραϊσί στην Αγκυρα μπορούν να θεωρηθούν βήματα προσεκτικής προσαρμογής στην πολιτική των αραβικών χωρών.

Δύο ημέρες πριν από το προγραμματισμένο ταξίδι του πρωθυπουργού του Ιράν στην Τουρκία (28 Νοεμβρίου), στην Αγκυρα πήγε για συνομιλίες ο Αμερικανός υφυπουργός Οικονομικών Μπράιαν Νέλσον, αρμόδιος για θέματα μαύρου χρήματος. Αναχωρώντας την Τετάρτη έκανε λόγο για «εξέχουσα θέση της Τουρκίας στις οικονομικές δοσοληψίες της Χαμάς» και διατύπωσε την ανησυχία των ΗΠΑ, αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα εξεταστούν κυρώσεις, όπως και στην περίπτωση των υπηρεσιών προς τη Μόσχα.

Η επίσκεψη στην Αθήνα δίνει στον Τ. Ερντογάν την ευκαιρία να ρίξει διά της πλαγίας τους τόνους της πολεμικής ρητορικής έναντι της Δύσης, αν και δεν πρόκειται να καταδικάσει τη Χαμάς. Δεδομένου ότι δεν θα δοθεί κοινή συνέντευξη με τον Κ. Μητσοτάκη, η κάθετη διαφωνία ως προς τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς θα κρατηθεί σε ελεγχόμενο πλαίσιο, σε αντίθεση με τη μετωπική του Βερολίνου, όπου ο πρόεδρος της Τουρκίας έβαλλε ανοιχτά κατά της στάσης του Ο. Σολτς.

Εφόσον ο σχεδιασμός της επίσκεψης Ερντογάν στην Αθήνα τηρηθεί, στο Συμβούλιο Συνεργασίας θα πέσουν προς υπογραφή συμφωνίες στους τομείς της οικονομίας και του εμπορίου, των πολιτιστικών ανταλλαγών, της εκπαίδευσης και η συνεργασία για το μεταναστευτικό. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει ήδη προεξοφλήσει ότι οι συμφωνίες θα είναι αμοιβαία επωφελείς, kazan-kazan, ενώ για τις μεγάλες διαφορές παρέπεμψε στο μέλλον.

Σε ανάλογο μήκος κινήθηκε η ενημέρωση του Γ. Γεραπετρίτη προς τους εκπροσώπους των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Και ο υπουργός Επικρατείας Α. Σκέρτσος σε δηλώσεις του (ΕΡΤ) σημείωσε ότι «οι διαφορές μας είναι υπαρκτές, είναι συγκεκριμένες, είναι γνωστές, δεν θα επιμείνουμε όμως σε αυτές, θα προσπαθήσουμε να βρούμε έναν κοινό τόπο για να αποκλιμακώσουμε την ένταση που είχε προκύψει όλα τα προηγούμενα χρόνια».

Υπ’ αυτό το πρίσμα, το μνημόνιο Αθήνας-Αγκυρας για το προσφυγικό/ μεταναστευτικό είναι το μεγαλύτερο πολιτικό θέμα που αναμένεται να διευθετηθεί στο Συμβούλιο Συνεργασίας. Οι συνομιλίες Καιρίδη-Γερλίκαγια-Ε.Ε. έχουν ολοκληρωθεί και η συμφωνία θα επισφραγιστεί στις Βρυξέλλες, στη σύνοδο κορυφής 14-15 Δεκεμβρίου με την παροχή άλλων 3,5 δισ. ευρώ προς την Τουρκία για την προσεχή πενταετία, συν τα 500 εκατ. ευρώ που εκκρεμούν για το 2024.

Υπάρχουν, όμως, άλλες δύο κρίσιμες παράμετροι για τις σχέσεις της Ε.Ε. με την Τουρκία, το Κυπριακό και ο σεβασμός του Διεθνούς Δικαίου και των Συνθηκών. Η καταγραφή της διαφωνίας, όπως στην περίπτωση της Γάζας, δεν είναι τόσο απλή υπόθεση. Ο Χ. Φιντάν έχει δηλώσει πως θα θέσει ζήτημα για τη μειονότητα της Θράκης (και για Ρόδο). Ο Γ. Γεραπετρίτης θα μεταφέρει τη σταθερή θέση (και της Ε.Ε.) για το Κυπριακό. Εάν θα τεθούν και σε επίπεδο κορυφής, μένει να φανεί στις δηλώσεις Μητσοτάκη-Ερντογάν.