Ποδήλατο & πολιτισμένη πόλη

Μια πόλη λειτουργική, δημοκρατική για όλους, χωρίς δυνατούς και αδυνάτους στους δρόμους της ζητεί ο Θάνος Βλαστός, ο οποίος μίλησε στον Αθήνα 9.84 και στον Αίαντα Αρτεμάκη.

Ο κ. Βλαστός είναι καθηγητής του Ε.Μ.Π., συγκοινωνιολόγος-πολεοδόμος, C.E.S./ Ε.Ν.P.C., PhD και η μελέτη του έχει βραβευτεί με το 3ο βραβείο «ποδηλατικών οραμάτων» - Cycling visionaries awards, ανάμεσα σε 31 άλλες μελέτες στην κατηγορία «Επιστήμη, Έρευνα και Ανάπτυξη» από όλη την Ευρώπη.

Η μελέτη

αφορά στη δημιουργία του Μητροπολιτικού Δικτύου Ποδηλατοδρόμων στην Αθήνα, και πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τους ποδηλάτες της Αθήνας (podilates.gr). Προβλέπει ένα δίκτυο 226 χιλιομέτρων που θα εκτείνεται σε όλο το Λεκανοπέδιο, με 36 ποδηλατολωρίδες ταχείας κυκλοφορίας (fast lane routes) και θα συνδέει τα κύρια σημεία ενδιαφέροντος των δήμων του λεκανοπεδίου. Η υλοποίηση του παραπάνω έργου αναμένεται να «βάλει» την Αθήνα στο χάρτη με τις 10 πρώτες ευρωπαϊκές «ποδηλατουπόλεις» και κυρίως να συμβάλλει σε μια ευρύτερη στροφή προς βιώσιμες μετακινήσεις στην κορεσμένη πρωτεύουσα.

Ερ. Βραβευμένο δίκτυο ποδηλατοδρόμων από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την Αθήνα που μένει όμως στο συρτάρι;
Θ.Β.: «Βραβευτήκαμε πρόσφατα για έναν σχεδιασμό που αφορά το λεκανοπέδιο της Αθήνας. Αποτελεί μέρος του νέου ρυθμιστικού σχεδίου για την Αττική, που εκπονήθηκε από τον οργανισμό Αθήνας του ΥΠΕΚΑ, ώστε να αντικαταστήσει το υφιστάμενο ρυθμιστικό σχέδιο. Το οποίο έχει πια «γεράσει», δεν ανταποκρίνεται πλέον στις ανάγκες και εγκρίθηκε εδώ και κάποιες δεκαετίες. Επομένως είχε φτάσει η ώρα να υπάρξει ένα νέο ρυθμιστικό. Ρυθμιστικό είναι ο συνταγματικός χάρτης ας πούμε της ανάπτυξης μιας περιοχής. Είχε έρθει η ώρα να φτιαχτεί ένα νέο ρυθμιστικό. Και αυτό βεβαίως αφού προδιαγραφεί το τι θα γίνει σε μια πόλη στο μέλλον. Η επόμενη ας πούμε εικοσαετία, ήταν λογικό να αναφέρεται σε μια Αθήνα πιο ευρωπαϊκή, πιο βιώσιμη, επομένως μία Αθήνα η οποία θα έχει και ποδήλατο. Δηλαδή όπου και ο κάτοικος θα έχει το δικαίωμα και την άνεση να μετακινείται με το ποδήλατό του με ασφάλεια. Να πηγαίνει από όπου και αν μένει στον οποιονδήποτε προορισμό. Έτσι λοιπόν κλήθηκε το πολυτεχνείο να εκπονήσει έναν τέτοιο σχεδιασμό για ένα αρτηριακό δίκτυο. Το ονομάζουμε Μητροπολιτικό δίκτυο ποδηλάτου. Δηλαδή να σας το πω με απλά λόγια είναι, ας πούμε, οι αυτοκινητόδρομοι του ποδηλάτου. Οι αρτηρίες του ποδηλάτου. Εκεί που θα είναι τα πιο πολλά ποδήλατα και θα κάνουν τις πιο μεγάλες διαδρομές. Διότι ανάμεσα σε αυτό το αρτηριακό δίκτυο θα υπάρξουν και οι δήμοι, οι οποίοι θα κάνουν τα τοπικά τους δίκτυα ποδηλάτου. Τα οποία θα αποτελούνται από πιο μικρούς δρόμους, πιο μικρές διαδρομές και θα είναι δεύτερου επιπέδου. Εμείς ασχοληθήκαμε με το αρτηριακό δίκτυο. Και αυτό είναι που βραβεύτηκε. Και αυτό είναι που εντάχθηκε στο νέο ρυθμιστικό σχέδιο της Αθήνας. Και βεβαίως πρέπει να πω ότι δεν έχει πάει ακόμα στην Βουλή για ψήφιση. Είναι στα συρτάρια του Υπουργείου εδώ και πάνω από ενάμιση χρόνο».

Ερ. Σας έχουν δώσει κάποιο λόγο γιατί δεν το εξετάζουν;
Θ.Β.: «Καταρχήν το πρόβλημα δεν είναι το ποδήλατο. Είναι η φιλοσοφία του ρυθμιστικού σχεδίου, η οποία είχε ως στόχο να συγκρατήσει την επέκταση της πόλης. Να βάλει επομένως μια τάξη στην Αθήνα. Να προστατέψει το περιβάλλον της. Να εμποδίσει να χτίζονται αδιάκοπα νέα κτίρια. Νέες κατοικίες. Οπουδήποτε στην Αττική. Αλλά αυτό δεν άρεσε καθόλου σε εργολαβικά συμφέροντα. Τα οποία είχαν εξαρτήσει την επιβίωση τους με μία άναρχη οικοδόμηση. Και κατάφεραν να εμποδίσουν να προχωρήσει το ρυθμιστικό έτσι όπως είχε σχεδιαστεί. Αυτός είναι ο λόγος. Δεν έχει να κάνει με το ίδιο το ποδήλατο. Βεβαίως δεν πρέπει να κρύψουμε ότι το ποδήλατο προκαλεί και αυτό, μια σειρά από αντιδράσεις. Διότι παίρνει χώρο από το αυτοκίνητο. Δεν είναι δυνατόν να κάνεις ποδήλατο, αν δεν έχεις κάποιο χώρο προστατευμένο. Που να είναι δικός σου. Να μην μπορούν να πατήσουν εκεί τα αυτοκίνητα. Έτσι λοιπόν, όταν μιλάμε για μια επιλογή ποδηλάτου, όταν μιλάμε για ποδηλατοδρόμους, εννοούμε χώρους, διαδρομές όπου δεν μπορεί να πατήσει εκεί το αυτοκίνητο. Και επομένως έχουν παρθεί από το οδόστρωμα. Το οποίο βέβαια, όπως ξέρουμε όλοι, έχει απλωθεί παντού. Ο δρόμος πλέον έχει δοθεί σχεδόν στην ολότητά του στο αυτοκίνητο. Ακόμα και στα πεζοδρόμια καβαλάει το αυτοκίνητο. Από μία τέτοια κατάσταση, όπως είναι η σημερινή, αφαιρείται το δικαίωμα του αυτοκινήτου από ένα τμήμα του δρόμου, για να μπορέσει να δοθεί στον ποδηλάτη. Όπως επίσης θα πρέπει να δοθεί ένα άλλο τμήμα του δρόμου και στους πεζούς. Γιατί όπως ξέρουμε τα πεζοδρόμια στην Ελλάδα, είναι εξαιρετικά φτωχά. Εξαιρετικά στενά. Υπάρχει αν θέλετε, ένα έλλειμμα δημοκρατίας σήμερα. Οι πεζοί και οι ποδηλάτες δεν μπορούν με ασφάλεια και ευχάριστα να βγουν στον δρόμο και να περπατήσουν ή να κάνουν ποδήλατο. Ουσιαστικά είναι η εκδήλωση του ποιο δυνατού. Είναι κατάκτηση από τον πιο δυνατό, χώρου, που κανονικά θα έπρεπε να ανήκει στον πιο αδύνατο. Ζητάμε σήμερα από την πολιτεία να αστυνομεύσει λιγάκι την κατάσταση. Εννοούμε να βάλει μια τάξη και να προστατέψει τους πιο αδύνατους. Που πιο αδύνατοι είναι οι πεζοί, οι ποδηλάτες, τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, οι ΑΜΕΑ. Όλοι αυτοί έχουν πρόβλημα να βγουν στον δρόμο. Βεβαίως τώρα συζητάμε για το ποδήλατο αλλά υπάρχει ένα σοβαρότατο ζήτημα και για τον πεζό στην Ελλάδα».

Ερ. Πώς θα βοηθήσει την πόλη η δημιουργία ενός τέτοιου δικτύου; Δηλαδή, γιατί το χρειάζεται η Αθήνα;
Θ.Β.: «Κοιτάξτε. Καταρχήν η Αθήνα έτσι όπως είναι τώρα και έτσι όπως ενδεχομένως κάποιοι την θέλουν, δεν χρειάζεται καθόλου το ποδήλατο. Το ποδήλατο το χρειάζεται μια Αθήνα η οποία θα ήταν υγιής. Θα ήταν ελκυστική στους τουρίστες της. Μια Αθήνα η οποία θα ήταν παραγωγική, ανθρώπινη, δημοκρατική, δίκαιη απέναντι σε όλους. Μια τέτοια Αθήνα χρειάζεται το ποδήλατο. Ακριβώς έτσι όπως συμβαίνει σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Αν εξακολουθούμε να είμαστε κολλημένοι σε μια Αθήνα της παρανομίας, της αυθαιρεσίας, των τεραστίων επιπέδων ρύπανσης, θορύβων και ατυχημάτων, τότε σε μια τέτοια Αθήνα δεν θέλουμε το ποδήλατο και δεν θέλουμε και τον πεζό. Θέλουμε τα πάντα για το αυτοκίνητο. Αλλά σήμερα ξέρουμε καλά ότι τα πάντα για το αυτοκίνητο έχουν εξαιρετικά τεράστιες συνέπειες. Ακόμα και στην οικονομία και στην παραγωγικότητα της πόλης. Άρα αν σήμερα στοχεύουμε να ξανασηκώσουμε το κεφάλι οικονομικά και να ξεπεράσουμε την χρεωκοπία μας, είμαστε υποχρεωμένοι, ακόμα και αν δεν το θέλουμε, να κοιτάξουμε να κάνουμε τις πόλεις μας παραγωγικές. Γιατί ουσιαστικά είναι επιχειρήσεις. Να τις κάνουμε ελκυστικές. Να προσελκύσουν κατοίκους, τουρίστες, επενδυτές. Κάτω από μια τέτοια προοπτική, εννοείται ότι το ποδήλατο πρέπει να μπει στην ελληνική πόλη. Αλλιώτικα η ελληνική πόλη θα χάνει επενδύσεις, τουρισμό, τους κατοίκους της. Και το μαγαζί θα κλείσει. Τα πράγματα είναι απολύτως προφανή. Έχουμε δει να πεθαίνουν όχι πόλεις, αυτοκρατορίες στην ιστορία. Για τον πλανήτη δεν θα είναι τίποτα αν αύριο η Αθήνα πεθάνει».

Ερ. Οπότε, θα λέγατε ότι το ποδήλατο είναι το μέλλον μίας πόλης;
Θ.Β.: «Αν ορίσουμε ότι το μέλλον μιας πόλης είναι τα παιδιά της, η ζωντάνια της, η οικονομική της λειτουργία και ευημερία, εννοείται ότι το ποδήλατο είναι συνδεδεμένο με την οικονομική ανάπτυξη, με την ζωντάνια του εμπορίου, με την υγεία, με τον καθαρό αέρα. Με το κέφι. Κέφι για να δουλέψεις όταν φτάσεις στην δουλειά σου. Το ποδήλατο είναι συνδεδεμένο με μια πολιτισμένη πόλη. Επομένως δεν θα ήταν καθόλου σοβαρό να μιλάμε για την ανάπλαση της ελληνικής πόλης, αν μιλώντας για την οικονομική της ανάπτυξη, όλα αυτά να τα σκεφτόμαστε χωρίς το ποδήλατο. Έχοντας το αυτοκίνητο ελεύθερο μέσα στις πόλεις, έτσι όπως το έχουμε αφήσει, στην πραγματικότητα πληρώνουμε πάρα πολύ ακριβά νεκρούς και τραυματίες σε αυτήν την ιστορία. Ενώ αντίθετα το ποδήλατο είναι ένα μέσον αθώο και στον χρήστη και στους άλλους που υπάρχουν στον δρόμο».