Ο Ομπάμα, ο σοσιαλισμός, και η αμερικανική μελωδία!

Του σκηνοθέτη Milos Forman

Όταν μου είχε ζητηθεί να σκηνοθετήσω την ταινία «Η Φωλιά του Κούκου», οι φίλοι μου με προειδοποίησαν να μην το κάνω.

Πρόκειται, μου είπαν, για μια ιστορία τόσο αμερικανική, που εγώ σαν φρέσκος μετανάστης στις ΗΠΑ, δεν θα μπορούσα να αποδώσω. Εξεπλάγησαν όταν τους είπα το γιατί ήθελα να την κάνω.

Για μένα, δεν επρόκειτο για λογοτεχνία, αλλά για την πραγματική ζωή. Την ζωή που έζησα στην Τσεχοσλοβακία από τότε που γεννήθηκα (1938) μέχρι το

1968. Το κομμουνιστικό κόμμα ήταν για μένα η νοσοκόμα Ratched, που συνεχώς μου έλεγε τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνω. Τι μπορώ να λέω. Που επιτρέπεται να πάω. Ακόμη και το ποιος ήμουν.

Σήμερα, πολλά χρόνια μετά, συνεχώς ακούω τον χαρακτηρισμό «σοσιαλιστής» να αποδίδεται σε πολλούς και διάφορους Αμερικανούς όπως ο Rick Perry, ο Rick Santorum, και άλλοι. Μάλιστα, πολλοί χαρακτηρίζουν σοσιαλιστή και τον πρόεδρο Ομπάμα!

Αυτό που κάνουν, είναι να ταυτίζουν τον δυτικοευρωπαϊκό σοσιαλισμό, και το κοινωνικό κράτος, με τον μαρξιστικό-λενινιστικό απολυταρχισμό. Κάτι τέτοιο όμως με προσβάλλει, και ξεφτιλίζει τις σκληρές εμπειρίες εκατομμυρίων ανθρώπων που έζησα, και που συνεχίζουν να ζουν κάτω από ανάλγητες συνθήκες διάφορων σοσιαλιστικών  καθεστώτων.

Ο μπατζανάκης μου Jan Kunasek έζησε στην Τσεχοσλοβακία ολόκληρη τη ζωή του. Ήταν ένας μικροαστός, που λειτουργούσε ένα μικρό πανδοχείο σε ένα μικρό χωριό. Ένα χειμωνιάτικο βράδυ του 1972, στη διάρκεια χιονοθύελλας, ήρθε να τον δει ένας μουσκεμένος μέχρι τα κόκαλα άνδρας. Έμοιαζε ανήμπορος, και του ζήτησε στέγη, βρίζοντας συνεχώς τους κομμουνιστές. Ο  Kunasek τον λυπήθηκε, και αποφάσισε να τον φιλοξενήσει.

Λίγες ώρες αργότερα ξύπνησε από τρεις ασφαλίτες με πολιτικά. Συνελήφθη, κατηγορούμενος για υπόθαλψη εγκληματία τρομοκράτη, και καταδικάστηκε σε αρκετά χρόνια καταναγκαστικών έργων στα ορυχεία ουρανίου. Το κράτος κατάσχεσε το πανδοχείο του. Όταν τελικά αποφυλακίστηκε, άρρωστος και άφραγκος, πέθανε μέσα σε μερικές μόνο εβδομάδες. Κάποια χρόνια μετά, μάθαμε πως ο νυχτερινός επισκέπτης του ήταν πληροφοριοδότης της αστυνομίας. Σύμφωνα με τις αρχές, ο μπατζανάκης μου ήταν ένας ταξικός εχθρός, που έπρεπε να τιμωρηθεί.

Σε μια ανάλογη, παράλογη θέση, λιγότερο σκληρή όμως, βρέθηκα και εγώ όταν εργαζόμουν στην τσέχικη τηλεόραση, ως παρουσιαστής μερικής απασχόλησης, στη δεκαετία του `50. Οι εκπομπές ήταν ζωντανές, και δεν υπήρχε δυνατότητα να καλυφθούν με μπλιπ οποιεσδήποτε πολιτικά ανεπιθύμητες κουβέντες. Η κάθε λέξη, ακόμη και στις υποτιθέμενα αυθόρμητες συνεντεύξεις, ήταν γραμμένη από πριν, εγκεκριμένη από την λογοκρισία, αποστηθισμένη, και έπρεπε να ειπωθεί ακριβώς όπως ήταν προκαθορισμένη.

Όταν κάποτε ετοιμαζόμουν να πάρω συνέντευξη από τον «σύντροφο» Homola, έναν πανίσχυρο κομμουνιστή, του έστειλα τις ερωτήσεις αλλά δεν πήρα τις απαντήσεις. Το αφεντικό μου, ένας επίσης ισχυρός κομματικός, μου είπε: «Είναι τεμπέλης. Γράψτου εσύ τις απαντήσεις, και πέστου να τις μάθει απ έξω». Αυτό έκανα.

Ο