Γιάννης Μουρατίδης: «Ταξίδια στο μέλλον» (Ι και ΙΙ)

Η φράση «Τεχνητή νοημοσύνη» αναδείχθηκε το καλοκαίρι του 2023 ως η φράση της χρονιάς από το φημισμένο Collins Dictionary, ενώ το ακόμα πιο διάσημο Cambridge Dictionary ανακοίνωσε πρόσφατα τη λέξη της χρονιάς για το 2023, η οποία δεν είναι άλλη από τον όρο «hallucinate», με τον οποίο περιγράφονται οι λανθασμένες

ή έστω αληθοφανείς αλλά όχι πάντως αληθινές απαντήσεις που δίνουν συχνά οι μηχανές τεχνητής νοημοσύνης στις ερωτήσεις του κοινού, απαντήσεις που δημιουργούν ψευδαισθήσεις κι αποκαλύπτουν τα προβλήματα αξιοπιστίας τέτοιων ψηφιακών μηχανών «σκέψης» και απόκρισης.

Είσοδος στο «ψηφιακό νέφος»

Ο ψηφιακός κόσμος που μας περιβάλλει συνεχίζει να επελαύνει έναντι του φυσικού και κάθε έκφανση και πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας παραδίδει όλο και περισσότερο χώρο στις ψηφιακές εφαρμογές, που υπόσχονται να αλλάξουν προς το καλύτερο την καθημερινότητά μας. Ήδη οι περισσότεροι από μας βρισκόμαστε σε ένα συνεχές πηγαινέλα από το παρόν στο μέλλον, κάθε φορά που βγαίνουμε από τον υλικό, χειροπιαστό κόσμο της συμβατικής πραγματικότητας και εισερχόμαστε στον ψηφιακό κόσμο των δικτύων, του «ψηφιακού νέφους» και τώρα πια του ChatGPT και της τεχνητής νοημοσύνης.

Εδώ και περίπου τρεις δεκαετίες υπάρχει μια ομάδα Ελλήνων δημοσιογράφων, που έχουν επικεντρώσει το ενδιαφέρον τους στις εξελίξεις που σημειώνονται στο βασίλειο των νέων τεχνολογιών και της πληροφορικής επιστήμης – είναι οι γνωστοί στη δημοσιογραφική πιάτσα ως «πληροφορικάριοι». Με τα συνήθως δυσνόητα άρθρα τους, αλλά και τα εκλαϊκευτικά ρεπορτάζ τους, με τα ταξίδια που πραγματοποιούν σε διεθνή συνέδρια, σε εκθέσεις και στις έδρες των κορυφαίων εταιρειών πληροφορικής, μεταφέρουν στο αναγνωστικό κοινό κάτι από το τεχνολογικό «αύριο» του δυτικού κόσμου στην Ελλάδα, που πασχίζει να υιοθετήσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό του σήμερα χωρίς να έχει ολοκληρώσει τον πολιτικό μετασχηματισμό της σε μια δυτική δημοκρατία. Είναι αυτοί που μας παρουσιάζουν με πάθος τον λαμπερό νέο κόσμο που βρίσκεται μερικά χρόνια μπροστά μας σαν να είναι ήδη εδώ!

Ο Γιάννης Μουρατίδης ανήκει σε αυτή ακριβώς την ελίτ των Ελλήνων δημοσιογράφων που ασχολούνται με το ρεπορτάζ των νέων τεχνολογιών και της πληροφορικής. Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 εργάζεται ως συντάκτης σε περιοδικά υπολογιστών και πληροφορικής (υπήρξε αρχισυντάκτης στο ιστορικό περιοδικό Computer and Software), έχει ταξιδέψει αρκετά σε διεθνή fora κι έχει εκτεθεί όσο λίγοι στον δημόσιο περί πληροφορικής και τεχνολογίας λόγο.

Τα δύο βιβλία του που παρουσιάζουμε εδώ, Ταξίδια στο μέλλον Ι & ΙΙ, συγκεντρώνουν άρθρα του σε περιοδικά και ιστοσελίδες για το διάστημα Απρίλιος 2014 – Μάρτιος 2015 (48 μικρά κείμενα) στον πρώτο τόμο και Μάρτιος 2017 – Δεκέμβριος 2021 (38 μικρά κείμενα) στον δεύτερο τόμο.

Η γκάμα της θεματολογίας με την οποία ασχολείται ο συγγραφέας, πάντα υπό το πρίσμα των εξελίξεων στην πληροφορική και των κατακτήσεων της τεχνολογίας, είναι ευρεία και πιάνει από την πολιτική στην εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού μέχρι τις σχέσεις των γενεών με τους υπολογιστές, τη θέση της τέχνης μέσα στο ψηφιακό περιβάλλον αλλά και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των προσωπικών δεδομένων από τις εμπορικές πολιτικές των κορυφαίων επιχειρήσεων του κλάδου, πολυεθνικές με βαρύ ιστορικό παραβιάσεων και ατασθαλιών.

Ιδεολογική αφετηρία του Γιάννη Μουρατίδη είναι τα τεχνολογικά μανιφέστα που διατυπώθηκαν τη δεκαετία του 1980 από τους πρωτοπόρους, όπως ο Γουίλιαμ Γκίμπσον (William Gibson) με τον Νευρομάντη (1984) και την αποθέωση της cyber-punk κουλτούρας που επηρέασε την κοινωνιολογία των επιστημών και την τέχνη της γραφής, της μουσικής ακόμα και τη μόδα. Αλλά και το Microserfs (1995) του Ντάγκλας Κόπλαντ (Douglas Coupland), το κλασικό πλέον μυθιστόρημα για το πώς (θα) είναι ο εργασιακός βίος στην εποχή της πλήρους ψηφιοποίησης.

{jb_quote} Με γραφή που χαρακτηρίζεται ταυτόχρονα από σκωπτική διάθεση αλλά και επιστημονική επάρκεια, εξετάζει ζητήματα για τα οποία υπάρχει συχνά παραπληροφόρηση ή καθοδηγούμενη ενημέρωση. {/jb_quote}

Μεγάλες θεματικές της πληροφορικής

Στον πρώτο τόμο, ο οποίος απέχει χρονολογικά από το σήμερα κάτι λιγότερο από μια δεκαετία και η ανάγνωσή του δίνει στον αναγνώστη μια συγκριτική εικόνα για το χθες της τεχνολογίας, ο συγγραφέας εισάγει με τα κείμενά του τον αναγνώστη στις μεγάλες θεματικές, όπως η ενεργειακή αυτονομία των ηλεκτρονικών συσκευών, η εισβολή της τρισδιάστατης εκτύπωσης (3D printing), και διανθίζει τα γραπτά του με τις σκέψεις κορυφαίων οικονομολόγων-διανοητών, όπως ο Τζέρεμι Ρίφκιν (Jeremy Rifkin), γνωστού μεταξύ άλλων και για τη θεωρία «Zero marginal cost society».

Σύμφωνα με τον Rifkin, η δωρεάν ενέργεια που μπορεί (και πρέπει) να αξιοποιήσει η ανθρωπότητα από φυσικές πηγές, όπως ο ήλιος και ο άνεμος, για την παραγωγή όλο και περισσότερων προϊόντων θα οδηγήσει σε μεγάλες ανατροπές την καπιταλιστική οικονομία που σήμερα μοιάζει ανίκητη στο επίπεδο της διαχείρισης των παραγωγικών πόρων. Ο Μουρατίδης θίγει επίσης το ζήτημα της διαχείρισης των ιατρικών δεδομένων ασθενών που καταχωρούνται στα δημόσια συστήματα υγείας κάθε φορά που οι πολίτες πραγματοποιούν ιατρικές πράξεις ή εξετάσεις.

Στον δεύτερο τόμο κυριαρχούν θέματα που σχετίζονται με τις κορυφαίες εταιρείες παροχής ψηφιακών υπηρεσιών και τις επιθετικές σε βάρος των καταναλωτών και των κρατών εμπορικές πολιτικές τους, με σκοπό να κατισχύσουν στον ανταγωνισμό της αγοράς και να προσπορίσουν για τις ίδιες υψηλότερα κέρδη.

Ζητήματα όπως η net neutrality, η παροχή δηλαδή δωρεάν υπηρεσιών σε όλους με κοινά προσβάσιμα εργαλεία (για παράδειγμα η υπηρεσία Messenger ή το gmail), οι αλόγιστες δαπάνες κρατών και εταιρειών για τεχνολογικές έρευνες αμφιβόλου αξίας και πολύ περιορισμένης χρησιμότητας για την καθημερινότητα του πολίτη, ο οποίος τελικά τις πληρώνει χωρίς να απολαμβάνει καμία πρόνοια από τις έρευνες αυτές, η διαχείριση των μετεωρολογικών δεδομένων και η αξιοποίησή τους προς όφελος του ευρύτερου κοινού, τα ψηφιακά νομίσματα για τα οποία η συζήτηση έχει ανάψει και στη χώρα μας (τα «νομίσματα» τελικά είναι προσφιλές θέμα στην Ελλάδα…), είναι μερικά από τα ζητήματα που θίγονται από τον Μουρατίδη.

Με γραφή που χαρακτηρίζεται ταυτόχρονα από σκωπτική διάθεση αλλά και επιστημονική επάρκεια, εξετάζει ζητήματα για τα οποία υπάρχει συχνά παραπληροφόρηση ή καθοδηγούμενη ενημέρωση, όπως η ανακύκλωση πλαστικών και ο ρόλος της καύσης απορριμμάτων. Με τα μάτια του συνεχώς στραμμένα στις διεθνείς –κυρίως τις δυτικές– αγορές, όπου δρομολογούνται οι μελλοντικές εξελίξεις, αλλά διαθέτοντας κοινωνική ευαισθησία και μια ουμανιστική οπτική για τον ψηφιακό κόσμο, ο Γιάννης Μουρατίδης προσκαλεί τον αναγνώστη σε ένα ταξίδι στο σύνθετο παρόν και το νεφελώδες μέλλον της τεχνολογίας χωρίς να κινδυνολογεί, αλλά και χωρίς να θριαμβολογεί. Μένει στον ίδιο τον ταξιδιώτη να αξιολογήσει τις εικόνες και τα «ψηφιακά τοπία», τα οποία σε κάθε ταξίδι επισκέπτεται.

Ταξίδια στο μέλλον Ι
Γιάννης Μουρατίδης
Ιδιωτική έκδοση
120 σελ.
ISBN 978-618-00-4811-7
Τιμή €15,00

Ταξίδια στο μέλλον ΙΙ
Γιάννης Μουρατίδης
Ιδιωτική έκδοση
120 σελ.
ISBN 978-618-004812-4
Τιμή €15,00