Πριν από τα νούμερα, υπάρχουν τα ορόσημα

Του Δ. ΚΕΜΠΕ

Εκτός από τους Ρώσους υπάρχουν και οι Κινέζοι και πέραν αυτών μπορεί να συνυπάρξουν Ρώσοι, Κινέζοι, Εκκλησία και ένα σωρό ακόμη ιδιώτες από τον απανταχού Κυπριακό Ελληνισμό. Το σενάριο της ευρείας συμμετοχής εξωκοινοτικών και ιδιωτικών δυνάμεων στην προσπάθεια κάλυψης της «μαύρης τρύπας» των 5,8 δισ. ευρώ μονοπωλεί τις συζητήσεις στη Λευκωσία, ενώ παράλληλα στο τραπέζι έχουν τεθεί ευρείες αποκρατικοποιήσεις με κυριότερη εκείνη της Λαϊκής Τράπεζας.
Ποιος, όμως,

μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι η Κύπρος αντιμετωπίζει ουσιώδες πρόβλημα, ώστε να οδηγηθεί σε καθεστώς αιχμαλωσίας από μνημόνια και δανειστές-εταίρους; Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, το δημόσιο χρέος της Κύπρου ανήλθε σε 86,5% του ΑΕΠ το 2012, το έλλειμμα στο 5,5%, ενώ η ανεργία στο 12,1%. Η κορυφαία Pimco, που ανέλαβε τον έλεγχο των τραπεζικών χαρτοφυλακίων, ανέφερε στις αρχές Φεβρουαρίου ότι οι ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης ανέρχονταν στα 10 δισ. ευρώ, ενώ σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα στα 6,5 δισ. ευρώ.
Τότε, τα δημοσιεύματα επεσήμαιναν ότι εάν επικρατήσει το σενάριο της Pimco, το δημόσιο χρέος της Κύπρου θα ξεπεράσει το 144% του ΑΕΠ και θα είναι μη βιώσιμο, ενώ με βάση τις κυπριακές εκτιμήσεις το δημόσιο χρέος είναι στα επίπεδα του 120%. Μάλιστα, το κυπριακό χρέος έχει χαρακτηριστεί στο παρελθόν ως το επισφαλέστερο όλων. Ειδικότερα, σύμφωνα με δημοσίευμα του «Dow Jones Newswires», το κόστος ασφάλισης έναντι κινδύνου χρεοκοπίας της Κύπρου (πενταετή CDS) δείχνει πως η πιθανότητα χρεοκοπίας της χώρας είναι μεγαλύτερη από αυτή της Πορτογαλίας, της Αργεντινής, ακόμα και της Βενεζουέλας.

Συνέπειες

Οι μετέχοντες στην αγορά υπογραμμίζουν, σύμφωνα με το δημοσίευμα, ότι οι συνέπειες μιας κυπριακής χρεοκοπίας θα είναι περιορισμένες για τις αγορές τόσο σε επίπεδο ευρωζώνης, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Σημειώνεται ότι το συνολικό χρέος της Κύπρου διαμορφώνεται γύρω στα 9 δισ. ευρώ, μέγεθος σημαντικά χαμηλότερο σε σχέση με τα 109 δισ. χρέους της Πορτογαλίας, που αναγκάστηκε να ζητήσει βοήθεια από την τρόικα, προκειμένου να αποφύγει τη χρεοκοπία. Όχι μόνο τα μεγέθη είναι πολύ μικρά (μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι ο πληθυσμός της χώρας δεν υπερβαίνει τις 800.000), αλλά σε σχέση με το εύρος των καταθέσεων, της ρευστότητας και της επιχειρηματικής δραστηριότητας της Κύπρου δεν είναι καν αξιομνημόνευτα. Ένα νούμερο είναι αρκετό και αφορά στο ύψος των κυπριακών καταθέσεων που είναι οκταπλάσιο του ΑΕΠ της!
Τεκμαίρεται, λοιπόν, ότι το πρόβλημα δεν είναι οικονομικό, αλλά κατεξοχήν πολιτικό. Πολύ μεγαλύτερη είναι η σχέση καταθέσεων προς ΑΕΠ στο Λουξεμβούργο. Μόνο που το Λουξεμβούργο βρίσκεται κοντά στη Γερμανία και ο, ελεγχόμενος από τους Γερμανούς, πρωθυπουργός Ζαν Κλοντ Γιούνκερ «έκανε τη δουλειά» για τη Μέρκελ, ενώ η Κύπρος «κάνει τη δουλειά» για τους περισσότερους… άλλους, κυρίως δε για τους Ρώσους.

Τα σενάρια

Οι υποθέσεις εργασίας δίνουν και παίρνουν διεθνώς για την επόμενη μέρα στην Κύπρο, όπως αναλόγως συνέβαινε και μετά το ιστορικό –σχεδόν καθολικό– «όχι» στο σχέδιο Ανάν.
Όπως και στην περίπτωση της Ελλάδας, έτσι και τώρα οι «Financial Times» έχουν πάρει τη σκυτάλη της σεναριολογίας. Χαρακτηρίζουν επικίνδυνη την άρνηση των Κυπρίων στο «κούρεμα» των καταθέσεων, υποστηρίζοντας ότι αν η Λευκωσία δεν παρουσιάσει έγκαιρα εναλλακτική και βιώσιμη πρόταση, τότε το τραπεζικό της σύστημα θα βρεθεί αντιμέτωπο με την κατάρρευση. Το πρώτο σενάριο που δημοσιεύεται αφορά στη συμμετοχή της Ρωσίας στη διάσωση του νησιού. Υπάρχουν δύο επιλογές: Πρώτον, η Ρωσία να κάνει συμφωνία για το φυσικό αέριο της Κύπρου, αν και, όπως επισημαίνουν οι «Financial Times», τα αποθέματα του νησιού αποτελούν μια αβέβαιη πρόταση ως προς τα έσοδα. Δεύτερον, η Ρωσία να αγοράσει μία από τις κυπριακές τράπεζες, με το πιθανότερο σενάριο η Gazprombank να προχωρά σε εξαγορά της Λαϊκής τράπεζας.
«Θα ήταν, όμως, η ευρωζώνη πραγματικά ικανοποιημένη με τη Ρωσία να έχει τέτοια οικονομική παρουσία στο ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα, την ώρα που επιδιώκει τη συρρίκνωση του κυπριακού τραπεζικού τομέα; Την ίδια στιγμή, οι Ρώσοι θα ήταν ικανοποιημένοι να αγοράσουν μια τράπεζα, την ώρα που η εμπιστοσύνη στις κυπριακές τράπεζες έχει υπονομευθεί;» αναρωτιέται η εφημερίδα.

Υπαναχώρηση

Το δεύτερο σενάριο έχει να κάνει με την υπαναχώρηση της Κύπρου. Ο πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης θα υποστεί μεγάλη πίεση να επιστρέψει στην ιδέα να επιβληθεί φόρος σε καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ. Όπως επισημαίνει ο Έρικ Νίλσεν της UniCredit «ένας Κύπριος ή ξένος που κατέθεσε στον λογαριασμό του 100.000 ευρώ το 2008, θα έχει έως τώρα κερδίσει 15.000 ευρώ περισσότερα από τον αντίστοιχο καταθέτη σε Ιταλία ή Ισπανία και 23.000 περισσότερα από τον καταθέτη στη Γερμανία. Γιατί η κυπριακή κυβέρνηση μοιάζει να θεωρεί παράλογη την πρόταση του φόρου 15% σε αυτές τις καταθέσεις, την ώρα που Γερμανοί, Ιταλοί και άλλοι Ευρωπαίοι πληρώνουν; Κατά τη γνώμη μου, η κυπριακή θέση δεν μπορεί να “πουληθεί” στην ευρωζώνη». Ωστόσο, όπως τονίζουν οι «Financial Times», «ο Αναστασιάδης φοβάται τις συνέπειες που θα είχε ένα τέτοιο μέτρο για το καθεστώς του νησιού ως διεθνές χρηματοπιστωτικό κέντρο, κάτι για οποίο φαίνεται να υπάρχει πολιτική συναίνεση».

Ευρωζώνη

Το τρίτο σενάριο έχει να κάνει με την υποχώρηση της ευρωζώνης. Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, ο κ. Αναστασιάδης μπορεί να ελπίζει ότι όταν εμφανιστεί η προοπτική κυπριακής εξόδου από την ευρωζώνη, τότε οι ηγέτες θα λυγίσουν για να κρατήσουν το νησί μέσα.
Η Λευκωσία ήταν ενθουσιασμένη με το σχέδιο εθνικοποίησης ασφαλιστικών ταμείων για την εξασφάλιση 3-5 δισεκατομμυρίων ευρώ, κάτι όμως που είχε αρχικά προταθεί από την Κομισιόν, αλλά τελικά απορρίφθηκε από το Βερολίνο. «Αυτήν τη στιγμή η Κύπρος έχει λίγους φίλους. Ακόμη και οι χώρες που υποστηρίζουν την εξαίρεση των καταθετών, όπως η Γαλλία, είναι πεπεισμένες ότι το νησί πρέπει να συρρικνώσει την οικονομική βιομηχανία και να απογαλακτιστεί η ίδια από το αμφιβόλου προέλευσης ρωσικό χρήμα» αναφέρει το δημοσίευμα.
Ίσως η μόνη λύση για να βοηθηθεί η Κύπρος θα ήταν η απευθείας ανακεφαλαιοποίηση των κυπριακών τραπεζών από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, ωστόσο, αυτό δεν είναι ακόμα νομικά δυνατό, σύμφωνα με το γερμανικό δίκαιο.

Καταστροφή

Το τέταρτο σενάριο των «Financial Times» είναι και το πιο απαισιόδοξο. Το σενάριο της «καταστροφής», λοιπόν, προβλέπει ότι η Λευκωσία θα κρατήσει κλειστές τις τράπεζες για ακόμα περισσότερες ημέρες, στην προσπάθεια να βρει μια λύση στο πρόβλημα. Αν αποτύχει να πείσει την ευρωζώνη ότι έχει μια βιώσιμη εναλλακτική, τότε η ΕΚΤ θα μπορούσε να αποφασίσει τον τερματισμό χορήγησης ρευστότητας στις κυπριακές τράπεζες. Η επόμενη σύσκεψη του ΔΣ της ΕΚΤ, κατά την οποία θα μπορούσε να ληφθεί μια τέτοια απόφαση, έχει οριστεί για τις 28 Μαρτίου.
«Αυτό είναι το πιστόλι που σημαδεύει το κεφάλι του κ. Αναστασιάδη, κάτι που του κατέστησαν σαφές και οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ στις διαπραγματεύσεις των Βρυξελλών» γράφουν οι «Financial Times». Χωρίς τη ρευστότητα από την ευρωζώνη, η Κύπρος δεν θα έχει καμία κεντρική τράπεζα να στηρίξει τις τράπεζες, όπως κάνει μια χώρα που δεν ανήκει στην ευρωζώνη. Έτσι, είτε η Κύπρος γίνεται μια οικονομία χωρίς χρήματα και στρέφεται στο σύστημα ανταλλαγής προϊόντων, είτε η Λευκωσία θα πρέπει να αρχίσει να τυπώνει δικό της νόμισμα για να διατηρήσει το τραπεζικό σύστημα. «Όταν οι Κύπριοι πάνε την επόμενη φορά στα υποκαταστήματα τραπεζών, μπορεί να σηκώνουν κυπριακές λίρες» κλείνει το δημοσίευμα.

Το αποτέλεσμα

Και τα τέσσερα σενάρια, τα οποία αναπαράγονται από το σύνολο των διεθνών ΜΜΕ, αποσιωπούν τρεις ημερομηνίες σταθμούς. Στις 24 Απριλίου 2004 το 76% των Κυπρίων απέρριψε το σχέδιο Ανάν, με αποτέλεσμα να οργιάσουν οι καταστροφολογικές προβλέψεις περί του «τέλους της Μεγαλονήσου» και της «καθολικής απαξίωσής της». Κι ενώ γράφονταν αυτά, την 1η Μαΐου –μια βδομάδα μετά δηλαδή– η Κύπρος εισέρχεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση! Έπειτα, την 1η Ιανουαρίου 2008 εισέρχεται και στον στενό πυρήνα της ευρωζώνης ως κράτος-μοντέλο δημοσιονομικής πειθαρχίας και συναλλάσσεται πλέον με ευρώ. Ως εκ τούτου, με εκείνο το «όχι» οι Κύπριοι πέτυχαν την ευρωπαϊκή πιστοποίηση που επιζητούσαν από το 1990!

Οι μεγιστάνες καταθέτες και οι παραλείψεις του «Spiegel» Όπως συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις, έτσι και στο θέμα της Κύπρου, τα δημοσιεύματα του γερμανικού Τύπου οργιάζουν για το εύρος των καταθετικών λογαριασμών των Ρώσων στη Μεγαλόνησο, δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο ότι ο πραγματικός πόλεμος είναι μεταξύ Γερμανίας και Μόσχας. Το γερμανικό «Der Spiegel» δημοσίευσε στα μέσα της εβδομάδας λίστα των κυριότερων Ρώσων καταθετών σε τράπεζες της Λευκωσίας, ξεχνώντας να αναφέρει ότι ανάλογες και πολλαπλάσιες καταθέσεις υπάρχουν από άλλους μεγιστάνες (εντός και εκτός ΕΕ) στον επίσης φορολογικό παράδεισο του Λουξεμβούργου, πόσω μάλλον στο Λίχτενσταϊν. Η λίστα των Ρώσων επενδυτών που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο είναι σχεδόν ταυτόσημη με εκείνη των πλουσιοτέρων ανθρώπων της Ρωσίας: -Ρόμαν Αμπράμοβιτς: Ελέγχει την εταιρεία χαρτοφυλακίου Evraz μέσω της εταιρείας Lanebrook, η οποία εδράζει στην Κύπρο. -Μιχαήλ Προκόροφ: Ο μεγιστάνας και πρώην υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές της Ρωσίας, ιδιοκτήτης εταιρειών εκμετάλλευσης ορυχείων στη Ρωσία, κατέχει επίσης την από το 2008 εγγεγραμμένη στην Κύπρο Intergeo Management Ltd. -Βλαντιμίρ Λίζιν: Ο άνθρωπος του οποίου η περιουσία ανέρχεται στα 15,9 δισ. δολάρια ελέγχει τη σημαντικότερη εταιρεία του (χαλυβουργία) στο Νοβόλιπετσκ μέσω της εδράζουσας στην Κύπρο Fletcher Holding Ltd.

Ερωτήματα

Στη λίστα με τους ιδιοκτήτες άλλων εταιρειών με έδρα την Κύπρο συμπεριλαμβάνονται οι εξής: ο Αλεξέι Μορντάσοφ (η «αξία» του ανέρχεται στα 15,3 δισ. δολάρια), ο μεγιστάνας του νικελίου Βλαντιμίρ Ποτάνιν (14,5 δισ. δολάρια), ο βαρόνος του πετρελαίου Βαγκίτ Αλεκπέροφ (13,5 δισ. δολάρια), ο Σουλεϊμάν Κερίμοφ (6,5 δισ. δολάρια), ο αμφιλεγόμενος επενδυτής που το 2008 είχε εκφράσει ενδιαφέρον να εξαγοράσει το 3% της Deutsche Bank, φίλος του πρωθυπουργού Μεντβέντεφ και πλουσιότερος άνθρωπος στη Ρωσία, Αλίζερ Ουσμάνοφ (18,1 δισ. δολάρια), η σύζυγος του πρώην δημάρχου της Μόσχας που είχε κατηγορηθεί για διαφθορά από το Κρεμλίνο, Γιελένα Μπατούρινα (1,1 δισ. δολάρια), και o μεγιστάνας των λιπασμάτων Ντμίτρι Ριμπολόφλεφ, o οποίος τυχαίνει να είναι και ο μεγαλύτερος μέτοχος της Τράπεζας Κύπρου. Τα ποσά, όπως είναι φυσικό, προκαλούν ίλιγγο.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, αν καταφέρει κανείς να διαβάσει πίσω από τις γραμμές και να μην παρασυρθεί από τα «φαντασμαγορικά» μεγέθη, θα διαπιστώσει ότι οι εταιρείες αυτών των μαικηνών τροφοδοτούν με πρώτες ύλες την πρωτογενή και δευτερογενή αγορά της Γερμανίας (καλλιέργειες, κτηνοτροφία, βιομηχανία, βιοτεχνίες κ.τ.λ.), η οποία επιθυμεί τον τραπεζικό έλεγχό τους. Περαιτέρω (πώς θα ήταν δυνατόν, άλλωστε;) στο δημοσίευμα του «Spiegel» δεν γίνεται καμία αναφορά στις γερμανικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο μέσω off shore και αντιπροσώπων.