Μεταμοντέρνα μπανανία;

Το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα του μεταμοντέρνου τρόπου σκέψης είναι ο ρελατιβιστικός αγνωστικισμός του, η άποψη ότι υπάρχουν τόσες αλήθειες για τα πράγματα, όσοι και οι υποστηρικτές τους και ότι τα πάντα είναι εκδοχές. Αν σ’ αυτόν τον προγραμματικό αγνωστικισμό προσθέσεις και τον πολυπολιτισμό, τότε οι πιθανές αλήθειες πολλαπλασιάζονται, καθώς μπαίνουν στην εξίσωση και οι αλήθειες των «άλλων». Ο διψασμένος για τη γνώση θεατής του κόσμου (και του υποκόσμου μέσα σ’ αυτόν) εισπράττει έναν χρησμό σαν αυτούς του δελφικού μαντείου «ήξεις αφήξεις…». Η πραγματικότητα σκεπάζεται με την αχλύ του άγνωστου

και πάντοτε με τη συνοδευτική ιαχή ότι γρήγορα «θα λάμψει η αλήθεια»…Εν τω μεταξύ η «αλήθεια» λάμπει όσο και ο βυθός του προσεκτικά θολωμένου βούρκου. Προσεκτικά, διότι αν δεν υπάρχουν μηχανισμοί να ανακατεύουν το νερό, δεν αποκλείεται κάποτε η θολούρα να αφήσει τη θέση της στη διαύγεια.

Για τα κοινωνικά δεδομένα, οι μηχανισμοί που ανακατώνουν αενάως τα «νερά» είναι οι μηχανισμοί συγκάλυψης. Έτσι, οι μεταμοντέρνοι δικαιώνονται: προφανώς δεν μπορείς να δεις τι κρύβεται μέσα στη θολούρα, αν δε «λαγαρίσει» το νερό, οπότε θεωρητικά υπάρχουν όντως πολλές αλήθειες. Ως υποθέσεις για το τι μπορεί να κρύβεται κάτω από τη θολούρα. Παραμένουν άγνωστες, όχι επειδή αυτό είναι στη φύση των πραγμάτων, αλλά επειδή είναι το αποτέλεσμα της ανακίνησης των …υδάτων. Γιατί, όμως, είναι τόσο εύκολη η συγκάλυψη σε μια κοινωνία; Και γιατί είναι αποτελεσματική; Γιατί, τέλος, η συγκαλυπτική δράση εμφανίζεται να είναι νομιμοποιημένη; Και ποιο είναι το παιδαγωγικό μήνυμα από μια επαναλαμβανόμενη σειρά συγκαλύψεων για τη νέα γενιά;

Ας ξεκινήσουμε με τα ρήματα της συγκάλυψης: σκεπάζω, θάβω, τα μασάω, υποβαθμίζω, συνιστώ επιτροπή, κουκουλώνω, μαγειρεύω. Και άλλα πολλά, ανάλογα με τον κώδικα του ομιλητή και τη θέση του στην «πιάτσα». Τα ρήματα περιγράφουν δραστηριότητες με τις οποίες απομακρύνεται από τη δημοσιότητα (τη συμβατική ή τη διοικητική) μια απόκλιση από κάποιον κανόνα είτε με τη ριζική μέθοδο, δηλαδή με πλήρη άρνηση του γεγονότος, είτε με τη μέθοδο της σιωπής, είτε τέλος με τη μέθοδο της δημιουργικής μετάλλαξης της απόκλισης σε κανονική συμπεριφορά.

Η συγκάλυψη είναι κατά κανόνα συλλογική ενέργεια, προϋποθέτει ένα σύστημα ρόλων που τίθεται σε κίνηση, όταν λαμβάνεται η απόφαση για συγκάλυψη. Το αν είναι εύκολη ή δύσκολη υπόθεση μια συγκεκριμένη συγκάλυψη, εξαρτάται από την προθυμία όσων γνωρίζουν να μιλήσουν, και όσων είναι ταγμένοι, λόγω του ελεγκτικού τους ρόλου, να επισημάνουν και να τεκμηριώσουν την απόκλιση, να συνεργαστούν για την αποτροπή της αποκάλυψης.

Εύκολη είναι η συγκάλυψη, επειδή πολλοί από αυτούς που γνωρίζουν αποφασίζουν να μη μιλήσουν και, ταυτόχρονα, αρκετοί από αυτούς που έχουν υποχρέωση να αποκαλύψουν, αποφασίζουν να συνεργαστούν για να μείνει η υπόθεση στη θολούρα. Τα κίνητρα των πρώτων εκτείνονται από την πεζή εξασφάλιση προνομίων μέχρι το «ου μπλέξεις», με ενδιάμεσο σταθμό το πατερικό «ουδείς αναμάρτητος» ή το ευαγγελικό «ο αναμά