Η μεταρρύθμιση στα Ελληνικά Πανεπιστήμια

Tweet Κατηγορία: ΆρθραΑρθρογράφος: Θεμιστοκλής Ξανθόπουλος

 

Θεμιστοκλής Σ. Ξανθόπουλος

Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ

e-mail: [email protected]

Η μεταρρύθμιση στα Ελληνικά Πανεπιστήμια  

1. Ταυτότητα και αποστολή του Δημόσιου Πανεπιστήμιου

  Το Δημόσιο Πανεπιστήμιο γεννήθηκε στον ύστερο ευρωπαϊκό Μεσαίωνα, γαλουχήθηκε στην Αναγέννηση και ενηλικιώθηκε κατά τη μετάβαση από τις «ελέω θεού» μοναρχίες στις έμμεσες αστικές κοινοβουλευτικές δημοκρατίες. Ορίζεται ως χώρος συγκεντρωμένης σπουδής και προαγωγής των επιστημών και οφείλει να προσφέρει με ίσους όρους και χωρίς τίμημα στις κοινωνίες το ανεκτίμητο δημόσιο αγαθό της Ανώτατης Παιδείας. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται μέσω της συστηματικής ανάπτυξης της διδασκαλίας, της έρευνας και της διακίνησης της ελεύθερης σκέψης, στα πλαίσια ενός αυτοδιοικούμενου εκπαιδευτικού και ερευνητικού ιδρύματος χωρίς εξωτερικές δεσμεύσεις, π.χ. προκαθορισμένους οικονομικούς ή πολιτικούς στόχους.  

Η θεμελιώδης αρχή της κοινής πολιτικής των ευρωπαϊκών αστικών δημοκρατιών για τη Δημόσια Παιδεία, από τον 19ο αιώνα και μέχρι πριν από τρεις δεκαετίες, συνοψίζεται στη θέσπιση της ισότητας των ευκαιριών εισόδου στην κοινωνική αρένα, μέσω ενός προσιτού σε όλους, Δημόσιου Σχολείου, από το Νηπιαγωγείο έως και το Πανεπιστήμιο. Το Δημόσιο αυτό Πανεπιστήμιο οφείλει να προσφέρει όλα τα αναγκαία εφόδια για τη, χωρίς περιθωριοποίηση και έμμεσους αποκλεισμούς, διεκδίκηση και της επιθυμητής από τον καθένα συστηματικής πανεπιστημιακής μόρφωσης με τις συνακόλουθες φιλοδοξίες για επαγγελματική σταδιοδρομία. Η αρχή αυτή συνεχίστηκε σε γενικές γραμμές στην Ευρώπη και καθόλη τη διάρκεια της μεταπολεμικής «Κεϊνσιανής» τριακονταετίας (1945-1975), συνώνυμης με τηνπεραιτέρω ενίσχυση του κράτους-πρόνοιας που είχε ως πρώτο πυλώνα του τη Δημόσια Παιδεία.

2. Η προωθούμενη υποβάθμιση των Πανεπιστημιακών Σπουδών

Με την παλιννόστηση της κλασικής οικονομικής παράδοσης του laisser-faire με τη μορφή της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας της σχολής του Σικάγου, (Μίλτον Φρίντμαν), άρχισε στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 και καλπάζει μετά την κατάρρευση του «αντίπαλου δέους» της Σοβιετικής Ένωσης το 1989, το ξήλωμα των δημόσιων υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και η μετατροπή των αγαθών τους σε εμπορεύματα, μεταξύ δε αυτών και της Παιδείας. Η εμφανιζόμενη και στην Ε.Ε μόνιμη και καταφανής πολιτική απροθυμία για την επαρκή οικονομική κάλυψη της Δημόσιας Παιδείας και ειδικότερα των Πανεπιστημίων, σε συνδυασμό με την επιβολή της μεταλλαγμένης μεσαιωνικής αρχής «ο καθένας για τον εαυτό του και η Αγορά για όλους», είχαν ως συνέπεια και την προωθούμενη μείωση του χρόνου των βασικών σπουδών στην τριετία, σύμφωνα με τη βασική τομή της Διακήρυξης της Μπολώνια, το κατάπτυστο «κατά Μπολώνια ευαγγέλιο», του 1999: Χωρίς επαρκή επιστημονική θεμελίωση, οι τριετείς αυτές σπουδές είναι ρηχές και σύντομες για τη φτηνή κάλυψη της ζήτησης πανεπιστημιακών πτυχίων ή κάποιων εξειδικευμένων αναγκών της αγοράς.   Μετασχηματίζοντα