Ο πατριάρχης του ιταλικού αµπελώνα

Όποιος παράγει ποιοτικά προϊόντα δεν φοβάται την κρίση.

Σύμφωνα με μια πρόσφατη διεθνή έρευνα, μόνο 15% των οικογενειακών επιχειρήσεων επιβιώνουν για να περάσουν στη δεύτερη γενιά. Οι Αντινόρι μετρούν ήδη 26! Σύμφωνα με επίσημα έγγραφα, από το 1385 η φλωρεντίνικη οικογένεια παράγει κρασί - και το έχουν απολαύσει βασιλείς, ηγεμόνες, ευγενείς, ακόμη και ποντίφικες! (Μεταξύ μας, λέγεται ότι ο Πάπας Κλημέντιος ΙΒ΄ ήταν... γερό ποτήρι.) Στο πέρασμα των αιώνων έζησαν πολλά οι Αντινόρι: πολέμους, θανατηφόρες επιδημίες, πολιτικές ίντριγκες και ανατροπές. Και κατάφεραν να κρατήσουν τη γη τους και

να μείνουν όρθιοι. Διόλου τυχαία, λοιπόν, για την Ιταλία, ο φημισμένος οίκος (με τα δύο αγγελάκια και τα κληματόφυλλα στο οικόσημό του) αποτελεί σταθερή αξία.

Ο Πιέρο Αντινόρι ήταν 28 ετών το 1966, όταν ο πατέρας του, Νικολό, αποφάσισε να αποσυρθεί και να του παραδώσει τα ηνία της επιχείρησης. Οι συνθήκες, όμως, δεν ήταν ιδανικές. Η φήμη του ιταλικού οίνου ήταν σχεδόν ανύπαρκτη εκείνη την εποχή, το Chianti ήταν ο «φτωχός συγγενής» των ευρωπαϊκών κρασιών, οι νέες τεχνολογίες έφερναν εντυπωσιακές αλλαγές στην αμπελοκαλλιέργεια, καινούργιοι αμπελώνες είχαν φυτευτεί στις αρχές της δεκαετίας του ’60 και ακόμη δεν είχαν αποδώσει τα προσδοκώμενα.

Η Villa Antinori στην Τοσκάνη. Εδώ, από το 1928 παράγονται τα ομώνυμα κρασιά - λευκό και κόκκινο.

Επιπλέον, οι τιμές των κρασιών ήταν πολύ χαμηλές - τα κέρδη της εταιρείας επίσης. «Και όμως, ούτε μια στιγμή δεν δίστασα», μας λέει ο 73χρονος σήμερα μαρκήσιος από το γραφείο του, στο οικογενειακό παλάτσο της Φλωρεντίας. «Ηξερα ότι αυτό ήθελα να κάνω: να βρω λύσεις στα προβλήματα και να προχωρήσω. Από μικρός έχω μάθει ότι η ζωή κάνει κύκλους. Μετά τα χειρότερα έρχονται πάντα τα καλύτερα... Αυτή είναι η νομοτέλεια των πραγμάτων».

Δεν έπεσε έξω. Πράγματι, τα καλύτερα ήρθαν. Στα μέσα της δεκαετίας του ’70, μάλιστα, ο οίκος Αντινόρι έκανε «επανάσταση», με την κυκλοφορία του Tignanello, του πρώτου «Super Tuscan» οίνου, και με δύο ακόμα θρυλικές ετικέτες, τις Solaia και Sassicaia, που έμελλε να του αποφέρουν κέρδη αλλά και κύρος στις διεθνείς αγορές. Το 1982, ο Πιέρο αγόρασε τις μετοχές των δύο αδελφών του, της Ιλάρια και του Λουδοβίκου, κι έμεινε μόνος στο τιμόνι της ακμάζουσας πλέον βιομηχανίας οίνου.

Οι κόρες του Πιέρο Αντινόρι, Αλμπιέρα, Αλέγκρα και Αλέσια (από αριστερά), ελέγχουν σήμερα όλη τη διαδικασία παραγωγής.

Σήμερα, οι κόρες του -η Αλμπιέρα, η Αλέγκρα και Αλέσια- έχουν αναλάβει τους καίριους τομείς: ελέγχουν όλη τη διαδικασία παραγωγής, από το αμπέλι μέχρι το κελάρι. O ίδιος αφιερώνει στη σύζυγό του Φραντσέσκα «το χρόνο που της στέρησα όλα αυτά τα χρόνια της δουλειάς», παίζει γκολφ και ασκεί τη γενική επίβλεψη. Με το ιδιωτικό του ελικόπτερο επιθεωρεί κάθε εβδομάδα τους αμπελώνες. Και δηλώνει, σε κάθε ευκαιρία, πως, αν και η εταιρεία του παράγει 15 εκατομμύρια φιάλες κάθε χρόνο, ο ίδιος εξακολουθεί να αισθάνεται «ένας απλός αγρότης...»

Είκοσι έξι γενιές οινοποιών είναι μάλλον παγκόσμιο ρεκόρ; Πώς το κατάφεραν οι Αντινόρι;

Ίσως γιατί το κρασί έχει περάσει πια στο DNA μας! Δεν υπάρχει κάποιο επτασφράγιστο μυστικό, αν αυτό εννοείτε. Αυτό επετεύχθη μάλλον γιατί η αμπελοκαλλιέργεια -η γεωργία, γενικότερα- είναι ένας τομέας που διευκολύνει τη συνέχεια, που εγγυάται, κατά κάποιον τρόπο, το μέλλον. Η γη είναι πάντα εκεί, αληθινή, απτή και συγκεκριμένη. Όχι κάτι αφηρημένο, που μπορεί εύκολα να εξαφανιστεί. Κι αυτό το βλέπουμε στις μέρες μας, με τη σφοδρή κρίση που πλήττει τις χώρες μας. Όσοι έχουν επενδύσει στη γη, πιστέψτε με, δεν θα χαθούν.

Τι σας έχει μάθει το αμπέλι όλα αυτά τα χρόνια;

Υπομονή, πάνω απ’ όλα. Δεν γίνεται αλλιώς. Ο αμπελουργός και ο οινοποιός δεν έχουν την πολυτέλεια των βραχυπρόθεσμων στόχων. Φυτεύεις ένα αμπέλι και πρέπει να περιμένεις τουλάχιστον έξι-επτά χρόνια για να δεις κάποιο αποτέλεσμα. Επιπλέον, μαθαίνεις να ζεις με συνεχείς ανατροπές. Μια χρονιά μπορεί να είναι εκπληκτική και η επόμενη να σου επιφυλάσσει τη μεγαλύτερη καταστροφή.

Τι θυμάστε πιο έντονα από την εποχή που αναλάβατε εσείς την εταιρεία;

Τον πρώτο τρύγο που έγινε και είχα την αποκλειστική ευθύνη όλης της διαδικασίας. Ήταν το 1967. Εκείνο το καλοκαίρι μού χάρισε δυνατές συγκινήσεις και, ευτυχώς, πολύ καλά σταφύλια!

Η φλωρεντίνικη βιομηχανία οίνου παράγει σήμερα 15 εκατομμύρια φιάλες ετησίως. Tο 65% εξάγεται.

Για ποιες «νίκες» σας αισθάνεστε υπερήφανος;

Για το ότι στα μέσα της δεκαετίας του ’70, με τη δημιουργία του Tignanello, του πρώτου «Super Tuscan» οίνου, συνέβαλα στην αναγέννηση του ιταλικού κρασιού, που ήταν μάλλον παραγνωρισμένο. (Σημ.: Είναι ένα από τα πιο φημισμένα κρασιά του οίκου και παράγεται από Sangiovese, Cabernet Sauvignon και Cabernet Franc.)

Σκεφτήκατε ποτέ το ενδεχόμενο να περάσει σε ξένα χέρια η επιχείρηση;

Όχι. Κι ελπίζω, έπειτα από 26 γενιές, να μη βρεθώ σε τόσο δυσχερή θέση, ώστε να αναγκαστώ να σηκώσω στους ώμους μου το βάρος μιας τέτοιας απόφασης. Η Albiera, η Allegra και η Alessia είναι οι πρώτες γυναίκες στην ιστορία των Αντινόρι που έχουν αναλάβει σημαντικούς τομείς στην επιχείρηση... Αλλάζουν οι καιροί, βλέπετε. Για τη γιαγιά μου ή την προγιαγιά μου κάτι τέτοιο θα ήταν αδιανόητο. Σήμερα, εξαίρεση αποτελούν μάλλον οι γυναίκες που μένουν στο σπίτι.

Ποιες ήταν οι αξίες που φροντίσατε από νωρίς να τους διδάξετε;

Αυτά που μου δίδαξαν και οι δικοί μου γονείς: πάθος για τη δουλειά αλλά και τη ζωή, αγάπη και σεβασμό για τη γη και, πάνω απ’ όλα, επιμονή ακόμα κι όταν όλα πάνε στραβά.

Ποιος είναι για σας ο ορισμός του πραγματικά καλού κρασιού;

Εκείνο που έχει -και εκφράζει- τη δική του προσωπικότητα και προσφέρει στον καταναλωτή μια ηδονιστική αλλά και πνευματική ευχαρίστηση.

Ο 215 εκταρίων αμπελώνας Badia a Passignano, με το ομώνυμο μοναστήρι του 9ου αιώνα

στο κέντρο του. Είναι φυτεμένος με Sangiovese, Cabernet Sauvignon και Syrah. Εδώ παράγονται μερικά από τα καλύτερα Chianti Classicο.

Ποιον από τους αμπελώνες σας αγαπάτε περισσότερο;

Της Τοσκάνης, για να είμαι ειλικρινής. Γιατί παράγει τυπικά «food wines» -κρασιά προορισμένα να συνοδεύουν το αγαπημένο μας φαγητό- και με τον καλύτερο τρόπο.

Υπάρχουν συνδυασμοί φαγητού και κρασιού που προτιμάτε;

Δεν έχω κανόνες ούτε εμμονές σε ό,τι αφορά το συγκεκριμένο θέμα. Κάθε φορά θέλω να δοκιμάζω κάτι καινούργιο, να αποκτώ μια πρωτόγνωρη εμπειρία.

Έχετε μετανιώσει για κάτι που δεν κάνατε έως τώρα;

Ναι, και δεν διστάζω να το αποκαλύψω: με «τρώει» το ότι δεν έχω ακόμη καταφέρει να παραγάγω Pinot Noir και Sauvignon Blanc εξαιρετικής ποιότητας. Και είναι δύο από τις ποικιλίες που λατρεύω.

Είστε άνθρωπος του ρίσκου;

Μα αυτό δεν σημαίνει το να είσαι επιχειρηματίας; Να τολμάς; Κι εμένα πραγματικά μου αρέσει η δουλειά μου.

Σας έχει επηρεάσει η κρίση, κύριε Αντινόρι;

Θα ήταν ψέμα να απαντήσω «όχι». Φυσικά και έχουμε δει πτώση στις πωλήσεις μας, όπως άλλωστε ολόκληρος ο κλάδος. Βέβαια, υπάρχουν και τα θετικά της κρίσης. Το ότι ένα ποσοστό από τα πολύ ποιοτικά κρασιά μας μένει απούλητο, καταλήγει προς όφελος των καταναλωτών. Παλαιώνουν περισσότερο, άρα γίνονται καλύτερα.

Το νέο δημιούργημα της οικογένειας: η υπερσύγχρονη οινοτουριστική μονάδα Fonte de' Medici, πολύ κοντά στη Φλωρεντία αλλά και τη Σιένα.

Αναγκαστήκατε να μειώσετε τις τιμές σας;

Όχι. Προτιμήσαμε να τις κρατήσουμε σταθερές - με όποιο ρίσκο αυτό συνεπάγεται. Πολλά μικρά και μεσαία ευρωπαϊκά οινοποιεία δίνουν αυτή την εποχή μάχη επιβίωσης.

Τι προβλέπετε για το μέλλον της οινικής βιομηχανίας;

Παρά τους κλυδωνισμούς, εγώ βλέπω ότι η κατανάλωση ποιοτικού κρασιού, σε όλο τον κόσμο, δεν πλήττεται. Αντίθετα, έχει αυξητικές τάσεις. Όποιος παράγει ποιοτικά προϊόντα, λοιπόν, δεν φοβάται την κρίση. Θα έχει σίγουρο μέλλον.

Σε αριθμούς, ποιο είναι το «προφίλ» της εταιρείας σας σήμερα;

Περίπου 1.500 εκτάρια αμπελώνων και παραγωγή 15 εκατομμυρίων φιαλών ετησίως. Tο 65% διατίθεται εκτός Ιταλίας, κυρίως στη Βόρεια Αμερική, τη Γερμανία, την Αυστρία, την Ελβετία και, πρόσφατα, στη Ρωσία.

Ο Μαρκήσιος, φωτογραφημένος με φόντο τον καθεδρικό ναό της Φλωρεντίας, στο μπαλκόνι του παλάτσο της οικογένειας.

Ποιο κρασί θα θέλατε να είχατε μαζί σας αν ναυαγούσατε σε ένα έρημο νησί;

Ενα καλό Chianti Classico, το κρασί με το οποίο μεγάλωσα...

Και μια ευχή για το μέλλον της εταιρείας Αντινόρι;

Μα, φυσικά, να συνεχίσει για άλλες 26 γενιές!

Σήμερα, ο οίκος Αντινόρι, από τους ιδιόκτητους αμπελώνες στην Τοσκάνη και την Ούμπρια, παράγει 23 ετικέτες κρασιών και αποσταγμάτων και δύο εκλεκτά έξτρα παρθένα ελαιόλαδα. Επίσης, έχει στην ιδιοκτησία του τέσσερα εστιατόρια -στη Φλωρεντία, τη Γενεύη, τη Ζυρίχη και τη Μόσχα- και μια ξενοδοχειακή οινοτουριστική μονάδα στη Santa Cristina (που κόστισε περισσότερα από 2 εκατομμύρια ευρώ).