Ισπανία: Αναζητώντας ισορροπίες μετά τις εκλογές

Το κυβερνών Λαϊκό Κόμμα της Ισπανίας έχασε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία στις εκλογές της Κυριακής, αφήνοντας τον Πρωθυπουργό Μαριάνο Ραχόι να παλεύει για να μην γίνει ο τρίτος Ευρωπαίος ηγέτης που θα εκδιωχθεί το τρέχον έτος εξαιτίας της αντιλαϊκής πολιτικής της λιτότητας. Οι εκλογές, στις οποίες τα δύο κόμματα του κατεστημένου της Ισπανίας έχασαν σημαντικό έδαφος από δύο νεοσύστατα κόμματα, έδωσαν ένα κατακερματισμένο κοινοβούλιο, φέρνοντας την

Αν και το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα του Ραχόι κέρδισε τις περισσότερες ψήφους, δεν πήρε την απόλυτη πλειοψηφία, βάζοντας την Ισπανία σε μια πορεία κυβέρνησης μειοψηφίας ή συνασπισμού, υπό την ηγεσία του ή ενός από τους αντιπάλους του. Η Ισπανία, η οποία βγήκε από μια ύφεση στα μέσα του 2013 μετά από μια σειρά μέτρων λιτότητας και εργασιακών μεταρρυθμίσεων, αναπτύχθηκε κατά περίπου 3% αυτό το έτος, τον ταχύτερο ρυθμό μεταξύ των μεγάλων οικονομιών της ευρωζώνης. Όμως, η χώρα εξακολουθεί να έχει ένα ποσοστό ανεργίας άνω του 20%, μόνο ελαφρώς κάτω από το επίπεδο όταν ο Ραχόι ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2011.

Μετά από τέσσερα χρόνια διακυβέρνησης ισχυρής πλειοψηφίας, η Ισπανία αντιμετωπίζει την προοπτική ενός είδους πολιτικής αστάθειας που μαστίζει τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου οι ευάλωτες κυβερνητικές συμμαχίες και τα παραδοσιακά κόμματα που κυριάρχησαν στην πολιτική επί δεκαετίες νιώθουν την πίεση από τα χρόνια οικονομικής δυσπραγίας και το κύμα της μετανάστευσης.

Η Φινλανδία μόλις που απέτρεψε την κατάρρευση του κυβερνώντος συνασπισμού της σε μια διαμάχη για τη μεταρρύθμιση της υγειονομικής περίθαλψης. Η Σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση μειοψηφίας στη Σουηδία αντιμετώπισε αναταράξεις κατά τη διάρκεια μιας διαφωνίας για τον προϋπολογισμό με τα κεντροδεξιά κόμματα. Τα κόμματα της Γαλλίας αγωνίζονται ενάντια στην αυξανόμενη δημοτικότητα του αντι-μεταναστευτικού Εθνικού Μετώπου. Σχεδόν οι μισοί Ισπανοί ψήφισαν την Κυριακή κόμματα τα οποία απορρίπτουν τα μέτρα λιτότητας που εφάρμοσε ο Ραχόι, προσπαθώντας να εμποδίσει την πτώχευση της χώρας. Οι ψηφοφόροι στην Ελλάδα και την Πορτογαλία φέτος έριξαν κυβερνήσεις που είχαν επιβάλει παρόμοιες περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων που απαιτούν οι πιστωτές για να ξεπεράσουν την κρίση χρέους της ευρωζώνης.

"Ένα από τα συμπεράσματα των εκλογών είναι ότι η αριστερά, παρότι είναι αρκετά κατακερματισμένη, αναδύθηκε ξανά στην Ισπανία", δήλωσε ο Αντόνιο Μπαρόζο, αναλυτής πολιτικού ρίσκου στην Teneo Intelligence. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των πολιτικών ηγετών που επιδιώκουν να συνδυάσουν μία νικηφόρο συμμαχία, πλέον πιθανόν να χρειαστούν μέρες ή εβδομάδες.

Με ολοκληρωμένη σχεδόν την καταμέτρηση, το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα λαμβάνει 123 από τις 350 έδρες του κοινοβουλίου, μια απότομη πτώση από την πλειοψηφία των 186 που είχε με την εκλογή του Ραχόι πριν από τέσσερα χρόνια. Οι συντηρητικοί επλήγησαν σημαντικά από τα σκάνδαλα διαφθοράς και τα υψηλά ποσοστά ανεργίας. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα, ο επί χρόνια αντίπαλος του Λαϊκού Κόμματος, το οποίο έχει επίσης πληγεί από καταγγελίες περί διαφθοράς, κέρδισε 90 έδρες. Αλλά αναμένεται να επιδιώξει μια συμμαχία με ένα από τα νέα κόμματα, το ακρο-αριστερό Podemos, το οποίο, μαζί με τους περιφερειακούς συμμάχους του, κέρδισε 69 έδρες. Παρά την χειρότερη παρουσίαση του κόμματός του στις εθνικές εκλογές από το 1970, ο αρχηγός των Σοσιαλιστών Πέδρο Σάντσες "θα προσπαθήσει πολύ σκληρά να γίνει πρωθυπουργός" μιας κυβέρνησης της Αριστεράς, είπε ο Μπαρόζο. Ο Σάντσες αναγνώρισε αργά την Κυριακή ότι το κόμμα του ηττήθηκε από το κόμμα του Ραχόι, προκαλώντας σχόλια στο εσωτερικό του κόμματός του. Αλλά, πρόσθεσε, εν μέσω δυνατού χειροκροτήματος: "Η Ισπανία θέλει να κινηθεί αριστερά, θέλει να αλλάξει. Τώρα, η διαδικασία του διαλόγου πρέπει να ανοίξει".

Ο Ραχόι είπε στους οπαδούς του που πανηγύριζαν ότι θα παλέψει για να παραμείνει στην θέση του. "Η κυβέρνησή μου και εγώ ο ίδιος ως πρωθυπουργός κάναμε ό,τι πιστεύαμε ότι ήταν καλό για το σύνολο της Ισπανίας", είπε. "Θα προσπαθήσω να σχηματίσω κυβέρνηση και νομίζω ότι η Ισπανία χρειάζεται μια σταθερή κυβέρνηση". Το κόμμα του Ραχόι ήλπιζε σε μια πιθανή συμμαχία με το νέο κεντρώο κόμμα Ciudadanos, φθάνοντας συνολικά τουλάχιστον τις 176 έδρες, που είναι η απαιτούμενη πλειοψηφία για να υποστηρίξει τον σχηματισμό κυβέρνησης. Αλλά το Ciudadanos απογοήτευσε, κερδίζοντας μόνο 40 έδρες. Ο συνολικός αριθμός των 163 εδρών υπολείπονταν της πλειοψηφίας.

Συνολικά, οι Σοσιαλιστές, το Podemos και άλλα αριστερά κόμματα κατέληξαν σχεδόν το ίδιο ισχυρά, κερδίζοντας 161 έδρες. Και αυτά τα κόμματα έχουν περισσότερους πιθανούς συμμάχους μεταξύ των μικρότερων περιφερειακών κομμάτων από τη Χώρα των Βάσκων, την Καταλωνία και τις Κανάριους Νήσους, που κέρδισαν συνολικά 26 έδρες.

Όποιος και να βγει επικεφαλής, η επόμενη κυβέρνηση μπορεί να μην διαρκέσει πολύ, δήλωσε ο Βίκτορ Λαπουέντε, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ στη Σουηδία. "Υπάρχουν πάρα πολλά κίνητρα για να πάνε τα μικρότερα κόμματα σε πρόωρες εκλογές", από τη στιγμή που θα βλέπουν να ανεβαίνουν στις δημοσκοπήσεις, είπε. Οι εκλογικές αρχές αναφέρουν ότι το 73,2% από του 36 εκατομμύρια Ισπανούς ψηφοφόρους ψήφισαν, σχεδόν πέντε ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερα από τις εκλογές πριν από τέσσερα χρόνια. Ο 60χρονος Ραχόι βάσισε την εκστρατεία του στην εμπειρία του στη διαχείριση κρίσεων, σε σχέση με τους κατά πολύ νεότερους αντιπάλους του που δεν έχουν καμία κυβερνητική εμπειρία, υποσχόμενος ότι τέσσερα χρόνια δημοσιονομικής σύνεσης θα διασφαλίσουν τη διατήρηση της ανάκαμψης και δύο εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας.

Οι Σοσιαλιστές και το Podemos βασίστηκαν στο τέλος της περαιτέρω λιτότητας, με τη δέσμευση να αποκαταστήσουν τη χρηματοδότηση των δαπανών στα προγράμματα εκπαίδευσης και κοινωνικής πρόνοιας. Το Ciudadanos δεσμεύτηκε να επιτεθεί στην ευνοιοκρατία της κυβέρνησης και να ξαναφτιάξει το εκπαιδευτικό σύστημα και την αγορά εργασίας.

Οι δημοσκόποι χαρακτήρισαν τις εκλογές της Κυριακής τις πιο ασταθείς εκλογές μετά τη μετάβαση της Ισπανίας από τη δικτατορία στη δημοκρατία στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Περίπου το ένα τρίτο των ψηφοφόρων που ρωτήθηκαν στις αρχές Δεκεμβρίου από το ερευνητικό ινστιτούτο CIS, που στηρίζεται από την κυβέρνηση, δεν είχαν αποφασίσει ποιο κόμμα θα υποστηρίξουν. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η καθυστέρηση στις αλλαγές διάθεσης των ψηφοφόρων τάχθηκαν υπέρ του Λαϊκού Κόμματος και του Podemos.

Τα συναισθήματα στη διάρκεια της εκστρατείας ήταν έντονα. Σε μια εκδήλωση στη γενέτειρά του, την περιοχή της Γαλικίας, την Τετάρτη, ο Ραχόι γρονθοκοπήθηκε στο κεφάλι από έναν 17χρονο νέο. Ο Ραχόι προσπάθησε να ξεπεράσει το περιστατικό, αλλά η γροθιά πήρε διαστάσεις σε μια χώρα με μικρή εγκληματικότητα στου δρόμους και με παραδοσιακό σεβασμό προς τους ηγέτες. Τη Δευτέρα, ο Ραχόι και ο Σάντσες συμμετείχαν σε μια τηλεοπτική συζήτηση όπου ανταλλάχθηκαν κάποιες από τις πιο "βρώμικες" εκφράσεις στη σύγχρονη εκλογική ιστορία της Ισπανίας. Ο Σάντσες ισχυρίστηκε ότι ο πρώην ταμίας του Λαϊκού Κόμματος διαχειριζόταν ένα ταμείο από μίζες από χρηματοδότες και είπε στον Ραχόι ότι δεν είχε την ευπρέπεια να είναι πρωθυπουργός. Ο Ραχόι αρνήθηκε οποιαδήποτε αδικοπραγία και επιτέθηκε στον Σάντσες χαρακτηρίζοντας τις παρατηρήσεις του "ποταπές, κακόβουλες και κατάπτυστες".

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 10 ημερών της εκστρατείας η πλέον αξιοσημείωτη τάση ήταν η ανοδική πορεία του Podemos και η πτώση του Ciudadanos. Από την στατιστική ισοπαλία για την πρώτη θέση, το Ciudadanos έπεσε στην τέταρτη θέση στις περισσότερες δημοσκοπήσεις, παρότι ο ηγέτης του, ο Ριβέρα είχε τα υψηλότερα ποσοστά έγκρισης από οποιονδήποτε Ισπανό πολιτικό. Το Ciudadanos σκόνταψε στο ευαίσθητο θέμα της βίας κατά των γυναικών, λέγοντας ότι θα αλλάξει την ισχύουσα νομοθεσία, κάνοντας τη βία κατά των γυναικών έναντι των ανδρών να τιμωρείται με τις ίδιες ποινές. Επιπλέον, ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα θέματα του Ciudadanos, η μη υποστήριξη στους αυτονομιστές της πλούσιας Καταλονίας όπου το κόμμα γεννήθηκε, δεν συζητήθηκε ιδιαίτερα στην προεκλογική εκστρατεία.

Οι εκλογές της Κυριακής δεν ήταν οι πρώτες που κατέληξαν με ένα ασταθές κοινοβούλιο. Σε τέσσερις από τις εννέα προηγούμενες εκλογές που κυριαρχήθηκαν από τα Λαϊκά και τα Σοσιαλιστικά κόμματα, ο νικητής δεν είχε πλειοψηφία, αλλά όχι με μεγάλη διαφορά. Σε όλες τις περιπτώσεις, ο νικητής πήρε την εξουσία ως μια ισχυρή κυβέρνηση μειοψηφίας ή σε συνασπισμό με περιφερειακά κόμματα που ζητούσαν ελάχιστα ανταλλάγματα πέρα από την στήριξη των πολιτικών τους στο εσωτερικό.

Ωστόσο, αυτές οι εκλογές ήταν διαφορετικές, όπως ανέφερε και η ισπανική εφημερίδα El País σε κύριο άρθρο την περασμένη εβδομάδα, και θα εγκαινιάσουν μια πρωτόγνωρη και ενδεχομένως ευμετάβλητη εποχή πολιτικών συμβιβασμών. "Κανένα από αυτά τα μειονοτικά κόμματα δεν φαίνεται ικανό να δημιουργήσει την πραγματική δυναμική του νικητή," έγραφε το άρθρο. "Ωστόσο, οι ψηφοφόροι φαίνονται διατεθειμένοι να τοποθετήσουν και τα τέσσερα κόμματα στην εθνική σκηνή, έτοιμοι να διαπιστώσουν πώς θα οργανώσουν έναν διαφορετικό τρόπο διεξαγωγής της ισπανικής πολιτικής". "Το νέο σύστημα", πρόσθετε, "δεν είναι μια επανάσταση, αλλά, στην πραγματικότητα, μια αλλαγή μεγάλης έκτασης σε απάντηση στις επιθυμίες των Ισπανών, οι οποίοι απηύδησαν με τις στείρες αντιπαραθέσεις σε ένα εξαιρετικά πολωμένο σύστημα και ζητούν τη διαπραγμάτευση και τη συναίνεση".

wsj.com

Διαβάστε περισσότερα