Η οικονομική κρίση αυξάνει την καρδιαγγειακή θνητότητα

Του Χριστόδουλου Στεφανάδη   

(Καθηγητή  Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών)

Από την εποχή του Ιπποκράτη είχε αναγνωριστεί ο ρόλος των διαφόρων κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών παραγόντων στην υγεία του πληθυσμού. Το έργο του Ιπποκράτη, εκτός από ιατρικό υπήρξε και ουμανιστικό, αφού επισήμανε τις βλαβερές επιπτώσεις στην υγεία εξαιτίας των ανθυγιεινών συνθηκών του περιβάλλοντος και του τρόπου διαβίωσης, θέτοντας τις βάσεις για την επιστημονική διερεύνηση των κοινωνικοοικονομικών διαστάσεων της ασθένειας.

Σήμερα,

κινητήρια δύναμη της έρευνας στον τομέα της δημόσιας υγείας είναι η κατανόηση των βαθύτερων αιτιών των ανισοτήτων στην υγεία, αλλά και η παρέμβαση σε αυτές, όπου αυτό είναι κοινωνικά και πολιτικά εφικτό. Σταθμός στην έρευνα της επίδρασης του κοινωνικοοικονομικού επιπέδου του πληθυσμού υπήρξε η μελέτη, η οποία πραγματοποιήθηκε το 1980 από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων του Ηνωμένου Βασιλείου, ευρύτερα γνωστής και ως «Black Report». Στη μελέτη αυτή πραγματοποιήθηκε μια επικεντρωμένη προσέγγιση των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων στο χώρο της υγείας, μέσα από τον προσδιορισμό συγκεκριμένων παραγόντων, όπως η κοινωνική τάξη, το φύλο και η φυλή/εθνικότητα.

Η ανεργία με τις επακόλουθες οικονομικές επιπτώσεις της έχει επισημανθεί, από παλαιότερες και πρόσφατες δικές μας επιστημονικές μελέτες, ότι συσχετίζεται άμεσα με αυξημένο κίνδυνο εμφράγματος του μυοκαρδίου. Το οικογενειακό εισόδημα συνιστά έναν από τους ευρύτερα χρησιμοποιούμενους δείκτες του κοινωνικοοικονομικού επιπέδου και φαίνεται ότι είναι ίσως ο ισχυρότερα συσχετιζόμενος δείκτης με την υγεία. Το χαμηλό ετήσιο εισόδημα έχει βρεθεί ότι σχετίζεται με υψηλότερα επίπεδα λιπιδίων αίματος, ανθυγιεινή δίαιτα, έλλειψη φυσικής άσκησης, αυξημένες καπνιστικές συνήθειες, αυξημένα ποσοστά κατάθλιψης και μειωμένο ενδιαφέρον για ενημέρωση και παρακολούθησης προβλημάτων υγείας στα πλαίσια πρόληψης και θεραπείας. Όλοι αυτοί οι παράμετροι σχετίζονται άμεσα με την καρδιαγγειακή θνητότητα.

Η μακροβιότητα και η μελέτη της από τη άλλη πλευρά μπορεί να μας δώσει πολύτιμα στοιχεία, τα οποία αφορούν το ρόλο του κοινωνικοοικονομικού επιπέδου στην υγεία. Στον παγκόσμιο χάρτη, το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής στον πλανήτη έχουν οι δυτικού τύπου κοινωνίες, που είναι και οι περισσότερο αναπτυγμένες, τόσο κοινωνικά όσο και οικονομικά. Αντίθετα, οι αναπτυσσόμενες και οι φτωχότερες χώρες, με αποκορύφωμα την υποσαχάρια Αφρική, έχουν σημαντικά μειωμένο το προσδόκιμο επιβίωσης και το οποίο δύναται να φτάσει έως και 50% της επιβίωσης των κατοίκων των ανεπτυγμένων χωρών.

Πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα έχουν δείξει ότι η Ικαρία, μαζί με τη Σαρδηνία και την Οκινάβα της Ιαπωνίας, είναι οι περιοχές του κόσμου με τα υψηλότερα ποσοστά υπερήλικων. Ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη μόνο το 0,1% του πληθυσμού ζει πάνω από 90 χρόνια, στην Ικαρία το αντίστοιχο ποσοστό είναι δεκαπλάσιο. Στον πληθυσμό αυτό φάνηκε, από επιστημονική μελέτη που διεξήχθη στη συγκεκριμένη περιοχή, ότι η οι