Γιατί να δουλεύουμε τόσο σκληρά;

Ο Κέινς προέβλεψε ότι μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα, η εργάσιμη εβδομάδα θα μειωθεί σε 15 ώρες, γράφει ο Harry Eyres.

Τι κοινό έχουν οι Βουσμάνοι της Καλαχάρι με τον Τζον Μέιναρντ Κέινς; Σε ένα δοκίμιο του οραματιστή με τίτλο «Οικονομικές δυνατότητες των εγγονών μας» (1930), ο Κέινς έκανε δύο προφητείες: πρώτον, ότι η Μεγάλη Ύφεση θα μπορούσε να αποδειχθεί «μόνο μια προσωρινή περίοδος προσαρμογής» και ότι η ευημερία θα αυξηθεί για τις επόμενες δύο γενεές τουλάχιστον. Σε αυτή την πρόβλεψή του, ότι το βιοτικό επίπεδο «σε εκατό χρόνια θα είναι από τέσσερις έως και οκτώ φορές υψηλότερο»

ήταν σωστός. Είμαστε πέντε φορές σε καλύτερη θέση από ό,τι οι παππούδες μας ή οι προπαππούδες μας ήταν το 1930 και τα παιδιά μας μπορεί να είναι σε οκτώ φορές καλύτερη θέση από αυτούς μέχρι το 2030.
Η δεύτερη πρόβλεψή του ήταν ότι από τις αρχές του 21ου αιώνα, η εργάσιμη εβδομάδα θα έχει μειωθεί σε 15 ώρες. Εδώ ήταν εντελώς λάθος. Ο αριθμός των ωρών εργασίας τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη έχει παραμείνει αρκετά σταθερός για δεκαετίες, σε περισσότερες από 40 ώρες την εβδομάδα, με τους Αμερικανούς να εργάζονται πολύ σκληρότερα από τους Ευρωπαίους. Αλλά η 15ωρη εργασία της εβδομάδας δεν είναι ένα άπιαστο όνειρο. Για χιλιετίες, έως ότου τους αφαίρεσαν τη δυνατότητα να συλλέγουν την τροφή τους μέσω του κυνηγιού, οι Σαν (Βουσμάνοι), η φυλή της Νοτίου Αφρικής, ευημερούσαν με μια καλή διατροφή (2.500 θερμίδες την ημέρα), με ελάχιστη δουλειά (δύο με τρεις ώρες κάθε μέρα) και πολύ παιχνίδι.
Αυτή η προκλητική σύγκριση έγινε από τον ανθρωπολόγο Δρ James Suzman σε μια πρόσφατη διάλεξη για την Protimos, μια φιλανθρωπική οργάνωση που ασχολείται με την παροχή νομικής βοήθειας σε περιθωριοποιημένες κοινότητες στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Ο παραδοσιακός τρόπος ζωής των Σαν, υποστήριξε, αντιπροσώπευε ένα είδος «πρωτόγονης αφθονίας». Οι αφηγήσεις μας για την πρόοδο, ​​αρχής γενομένης με τα λόγια του Χομπς ότι η ζωή στην φυσική κατάσταση είναι «άσχημη, κτηνώδης και σύντομη», έχουν δώσει μια σταθερή βελτίωση στην ανθρώπινη μοίρα, καθώς το κυνήγι για την τροφή, υπό την απειλή τίγρεων, έχει δώσει τη θέση του στη γεωργία και στη συνέχεια στη βιομηχανία (υπό την απειλή άγριων αφεντικών).
Εδώ και αρκετό καιρό οι ανθρωπολόγοι και άλλοι έχουν αμφιβολίες για αυτή την υπερβολικά απλή ιστορία. Η γεωργία δεν έφερε αμέσως βελτιώσεις στην υγεία και τη μακροζωία. Πράγματι, το 1987 ο γεωγράφος Jared Diamond έγραψε ένα άρθρο που περιέγραφε γιατί η γεωργία ήταν «Το χειρότερο λάθος στην ιστορία της ανθρώπινης φυλής». Με αυτήν ήρθε και «η χυδαία κοινωνική και σεξουαλική ανισότητα, η ασθένεια και ο δεσποτισμός που καταριούνται την ύπαρξή μας». Σκελετοί που αποκαλύφθηκαν στην Ελλάδα και την Τουρκία δείχνουν ότι το μέσο ύψος για τους άνδρες μειώθηκε από 1,75μ. σε 1,60 στο τέλος της τελευταίας Εποχής των Παγετώνων το 3000 π.Χ. , μετά την εφεύρεση της γεωργίας.
Έτσι, οι μύθοι μιας χρυσής εποχής δεν ήταν μόνο νοσταλγική φαντασία. Δυστυχώς, οι Σαν δεν ζουν σε μια χρυσή εποχή. Η κατάστασή τους είναι, σύμφωνα με τα λόγια του Suzman «πραγματικά ζοφερή». Έχουν περιοριστεί, καθώς οι κυβερνήσεις και άλλοι φορείς έχουν αποκτήσει την κυριότητα αυτού που ήταν κάποτε η γη τους, μετατράπηκαν σε δουλοπάροικους με συμφωνητικό και μαστίζονται από προβλήματα υγείας και αλκοολισμό. Η διάλεξη, που εισήγαγε ο λόρδος Justice Laws, είχε απώτερο σκοπό την άντληση κεφαλαίων για ένα νομικό κέντρο αφιερωμένο στην προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας των Σαν, τα οποία είναι και τα μόνα ισχύοντα περιουσιακά τους στοιχεία. Το να συμβάλλεις στην προστασία των Σαν σίγουρα φαίνεται ένας καλός σκοπός: ίσως η πιο καταπληκτική στιγμή της βραδιάς να ήταν κάποιες σκηνές από την ταινία του BBC «Η ζωή των θηλαστικών», που έδειχνε το κυνήγι μίας κούντου από έναν μοναχικό κυνηγό Σαν. Η χαριστική βολή φαινόταν να έχει ένα είδος χάρης, μια πράξη αγάπης παράλληλα με τη δολοφονία.
Η διάλεξη με έκανε να σκεφτώ – όπως και είχε σχεδιαστεί- όχι μόνο τους Σαν αλλά και πιο κοντινά θέματα. Δηλαδή, τις δήθεν προηγμένες κοινωνίες στις αρχές του 21ου αιώνα. Γιατί είναι όλοι τόσο εθισμένοι στην εργασία; Γιατί θεωρούμε μια αδιαμφισβήτητη αρετή το να εργαζόμαστε όλο και πιο σκληρά;

Η τάση αυτή έφτασε στο απόγειό της στο πρόσφατο συνέδριο του κόμματος των Συντηρητικών στη Βρετανία, με το σύνθημα «για σκληρά εργαζόμενους ανθρώπους». Όπου «εργαζόμενοι» μπορείτε να βάλετε «απεγνωσμένα καταπονημένοι». Το ενοχλητικό βιβλίο της Madeleine Bunting «Willing Slaves», 2004, (Πρόθυμοι Σκλάβοι) αποκάλυψε μια επιδημία εργασιακού άγχους και κατάθλιψης στους βρετανούς εργαζόμενους σε υπαλληλικές θέσεις. Ένας ανταποκριτής περιέγραψε τις επιπτώσεις του «φόρτου εργασίας» με «κακή ποιότητα ύπνου, αδυναμία συμμετοχής σε μια συζήτηση, μία αδιάφορη στάση για τους λογαριασμούς, τα ψώνια, τα τηλέφωνα στους γονείς και τους φίλους, το φαγητό και το σεξ. «Αλλά ο εθισμός στη δουλειά πηγαίνει βαθύτερα από τους πολύ πραγματικούς εξωτερικούς καταναγκασμούς, καθώς το εργατικό δυναμικό συρρικνώνεται. Υπάρχει, επίσης, όπως αναφέρει η Bunting, ένας εθελοντικός χαρακτήρας στη μάστιγα του υπερβολικού φόρτου εργασίας. Οι άνθρωποι συνδέουν το έργο με το στάτους και τα χρήματα, παρότι, αν εργάζονται όλη την ώρα, πότε θα έχουν χρόνο να τα απολαύσουν;
Στο Συνέδριο της Γενεύης το 1866, η Διεθνής Ένωση των Εργαζόμενων Ανδρών έθεσε το αίτημά της για μια εργάσιμη ημέρα οκτώ ωρών: «Απαιτούμε οκτώ ώρες εργασίας, οκτώ ώρες για τη δική μας εκπαίδευση και οκτώ ώρες για ανάπαυση». Η πνευματική καλλιέργεια και η φροντίδα για τους άλλους είναι επίσης ένα είδος εργασίας.

http://www.ft.com/intl/cms/s/2/2244c266-4c5d-11e3-923d-00144feabdc0.html#axzz2lBgYMhTt