Γενεύη II: Μια πολυσυζητημένη συνάντηση, χωρίς πιθανό αποτέλεσμα

Μια διεθνής διάσκεψη για την εξεύρεση πολιτικής λύσης στη σύγκρουση στη Συρία έχει οριστεί να ξεκινήσει στην Ελβετία στις 22 Ιανουαρίου. Επί μήνες, διπλωμάτες του ΟΗΕ, των ΗΠΑ και της Ρωσίας αγωνίζονται να πείσουν τις δύο πλευρές να παρακολουθήσουν αυτό που έχει γίνει γνωστό ως «Γενεύη ΙΙ». Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Μπαν Κι-μουν δήλωσε ότι θα ήταν «ασυγχώρητο να μην εκμεταλλευτούμε αυτή την ευκαιρία» για να τερματιστεί

Γιατί διεξάγεται τώρα μια διάσκεψη για την ειρήνη;

Τον Μάιο του 2013, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι και ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ συμφώνησαν να προσπαθήσουν να «φέρουν τις δύο πλευρές στο τραπέζι» για τον τερματισμό της αιματοχυσίας. Οι αρχικές προσπάθειες μιας διάσκεψης απέτυχαν.

Η πρωτοβουλία τους απέκτησε μεγαλύτερη ώθηση μετά την επίθεση χημικών όπλων στα περίχωρα της Δαμασκού, που σκότωσε εκατοντάδες ανθρώπους στις 21 Αυγούστου 2013. Στις 27 Σεπτεμβρίου, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ υιοθέτησε ομόφωνα το ψήφισμα 2118 , το οποίο απαίτησε την καταστροφή ή την απομάκρυνση των χημικών αποθεμάτων της Συρίας από τα μέσα του 2014.

Τι είναι το Ανακοινωθέν της Γενεύης;

Το συνέδριο θα γίνει στα κεντρικά γραφεία του ΟΗΕ στη Γενεύη, αφού ξεκίνησε στο Μοντρέ. Το ανακοινωθέν παρουσιάστηκε στις 30 Ιουνίου 2012 μετά από μια συνάντηση στην Γενεύη της υποστηριζόμενης από τον ΟΗΕ Ομάδας Δράσης για τη Συρία. Αναφέρει ότι κάθε πολιτική διευθέτηση θα πρέπει να παραδώσει ένα μεταβατικό στάδιο που:
Θα προσφέρει μια προοπτική για το μέλλον που θα μοιράζονται όλοι στη Συρία, θα
θεσπίζει σαφή βήματα σύμφωνα με ένα αυστηρό χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση αυτής της προοπτικής, θα μπορεί να εφαρμοστεί σε ένα κλίμα ασφάλειας για όλους και θα το επιτύχουν γρήγορα χωρίς περαιτέρω αιματοχυσία και βία.

Τα βασικά βήματα για τη μετάβαση θα πρέπει να περιλαμβάνουν: Τη δημιουργία ενός μεταβατικού διοικητικού οργάνου με πλήρεις εκτελεστικές εξουσίες που θα μπορούσε να περιλαμβάνει μέλη της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης και θα πρέπει να διαμορφώνεται βάσει αμοιβαίας συναίνεσης, τη συμμετοχή όλων των ομάδων και των τμημάτων της κοινωνίας στη Συρία σε έναν ουσιαστικό εθνικό διάλογο, την αξιολόγηση της συνταγματικής τάξης και του νομικού συστήματος, τις ελεύθερες και δίκαιες πολυκομματικές εκλογές για τα νέα όργανα και γραφεία που θα συσταθούν και την πλήρη εκπροσώπηση των γυναικών σε όλες τις πτυχές της μετάβασης.

Έχει συμφωνήσει η συριακή κυβέρνηση να παρακολουθήσει τη Γενεύη II;

Η συριακή κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι δεν θα διαπραγματευτεί με τους «τρομοκράτες».
Η συριακή κυβέρνηση ανακοίνωσε στις 27 Νοεμβρίου ότι θα συμμετάσχει στις συνομιλίες, αλλά πρόσθεσε ότι η επίσημη αντιπροσωπεία της δεν θα πάει «για να παραδώσει την εξουσία σε κανέναν».

Μια ασυμβίβαστη δήλωση του υπουργείου Εξωτερικών αναφέρει ότι οι εκπρόσωποι είχαν σταλεί από τον Πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ για να επιδιώξουν «τα αιτήματα του συριακού λαού και πρώτα απ ‘όλα την εξάλειψη της τρομοκρατίας». Οι επίσημοι αναφέρονται συχνά σε όσους αντιτίθενται στον Άσαντ ως «τρομοκράτες». Το υπουργείο επέκρινε επίσης το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία, επειδή δήλωσαν ότι ο πρόεδρος δεν είχε κανένα ρόλο στο μέλλον της Συρίας – μία άποψη που εκφράζει και την βασική αντιπολιτευόμενη συμμαχία, τον Εθνικό Συνασπισμό.

Σε συνέντευξή του τρεις ημέρες πριν από τη διάσκεψη, ο πρόεδρος Άσαντ δήλωσε ότι υπάρχει «σημαντική» πιθανότητα να επιδιώξει και τρίτη θητεία στις εκλογές του προσεχή Ιουνίου. Επίσης, απέκλεισε το ενδεχόμενο να μοιραστεί την εξουσία με την αντιπολίτευση και ζήτησε οι συνομιλίες της Γενεύης να επικεντρωθούν στον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας».

Προτίθεται η αντιπολίτευση να είναι εκεί ;

Η Εθνική Συμμαχία για τις Επαναστατικές Δυνάμεις και τις Δυνάμεις της Αντιπολίτευσης της Συρίας έχουν αντιταχθεί στις εκκλήσεις να δεσμευτούν να συμμετάσχουν, χωρίς εγγύηση ότι ο πρόεδρος Άσαντ θα παραιτηθεί, αλλά η έντονη πίεση από τη Δύση και τους Άραβες τελικά τους έκανε να υποχωρήσουν. Το ένα τρίτο των 119 ενεργών μελών του συνασπισμού είχε μποϊκοτάρει την ψηφοφορία στην Κωνσταντινούπολη για το αν θα παραστεί και λιγότερο από τους μισούς ψήφισαν υπέρ. Πολλοί από όσους ήταν αντίθετοι είπαν ότι το έκαναν επειδή πίστευαν ότι οι ακτιβιστές και οι αντάρτες στο εσωτερικό της Συρίας ήταν αντίθετοι στη Γενεύη ΙΙ και απέρριψαν την εξουσία του συνασπισμού.

Ο πρόεδρός της, Αχμέτ Τζάρμπα, είπε ότι δεν συμβιβάστηκε. «Η συνάντηση αυτή αποτελεί για μας έναν τρόπο για να εκπληρώσουμε όλες τις απαιτήσεις των επαναστατών, κυρίως για να αναδείξουμε τις δολοφονικές εξουσίες του» δήλωσε μετά την ψηφοφορία.

«Σας διαβεβαιώνω ότι δεν είμαστε λίγοι ή αδύναμοι και έχουμε τους ελεύθερους ανθρώπους του κόσμου μαζί μας». Το μεγαλύτερο μπλοκ της αντιπολίτευσης, το Εθνικό Συμβούλιο της Συρίας, φέρεται να ανακοίνωσε στη συνέχεια ότι αποχωρεί από το συνασπισμό, επειδή η συμμετοχή στη Γενεύη II θα σημαίνει ότι υπαναχώρησε από τις «δεσμεύσεις» του να μην διαπραγματευτεί μέχρι ο Άσαντ να εγκαταλείψει την εξουσία.

Και άλλες εξέχουσες ομάδες έχουν επίσης δηλώσει ότι δεν θα λάβουν μέρος στη συνάντηση. Η Εθνική Επιτροπή Συντονισμού(NCC) – μία επίσημα ανεκτή εσωτερική συμμαχία της αντιπολίτευσης – ανακοίνωσε στις 16 Ιανουαρίου ότι δεν θα παραστεί. Η ηγεσία των Κούρδων της Συρίας, οι οποίοι αποτελούν μόλις πάνω από το 10% του πληθυσμού, επίσης, θέλουν να στείλουν δικούς τους εκπροσώπους και να μην είναι μέλη της αντιπροσωπείας του Εθνικού Συνασπισμού.

Ο επικεφαλής του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου των υποστηριζόμενων από τη Δύση ανταρτών του Ελεύθερου Συριακού Στρατού, δήλωσε στις 26 Νοεμβρίου ότι οι δυνάμεις που ευθυγραμμίζονται μαζί τους δεν θα πάνε στη Γενεύη, διότι δεν είχε γίνει σαφές αν οι συνομιλίες θα οδηγήσουν σε παραίτηση του Άσαντ. Επίσης, το Ισλαμικό Μέτωπο, μια ισχυρή συμμαχία από ισλαμικές ομάδες ανταρτών, έχει προειδοποιήσει ότι θα εξετάσει τη συμμετοχή στη Γενεύη ΙΙ ως «προδοσία».

Τι γίνεται με το Ιράν;

Το Ιράν, ένας πολύτιμος σύμμαχος του προέδρου Άσαντ, κλήθηκε απροσδόκητα να συμμετάσχει στην έναρξη της Διάσκεψης της Γενεύης ΙΙ από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Μπαν Κι-ουν, στις 19 Ιανουαρίου. Ο Μπαν είπε ότι πίστευε ακράδαντα πως το Ιράν έπρεπε να είναι μέρος της λύσης στην κρίση στη Συρία.

Αλλά μόλις ανακοινώθηκε ότι η Τεχεράνη είχε αποδεχθεί την προσφορά και δεσμεύτηκε να παίξει έναν «θετικό και εποικοδομητικό ρόλο», η αντιπολίτευση του Εθνικού Συνασπισμού δήλωσε ότι θα αρνηθεί να συμμετάσχει στις συνομιλίες εάν το Ιράν δεν αποκλειστεί. Οι ΗΠΑ δήλωσαν ότι θεωρούν πως η πρόσκληση του Μπαν «εξαρτάται από τη ρητή και δημόσια υποστήριξη του Ιράν στην πλήρη εφαρμογή του Ανακοινωθέντος της Γενεύης». Σημείωσαν, επίσης, ότι το Ιράν είχε αναπτύξει στρατιωτικό προσωπικό στη Συρία και υποστήριξε το κίνημα στον Λίβανο των Σιιτών ισλαμιστών, της Χεζμπολάχ , η οποία έχει στείλει μαχητές για να ενισχύσουν τις δυνάμεις του Άσαντ.

Μια ημέρα αργότερα, ο Μπαν ακύρωσε την πρόσκλησή του, αφού το Ιράν αρνήθηκε να εγκρίνει το Ανακοινωθέν της Γενεύης, ιδιαίτερα την έκκλησή του για μια μεταβατική κυβέρνηση. «Δεν θα δεχτούμε μια προϋπόθεση που θα περιορίσει τη λύση εντός καθορισμένων παραμέτρων» δήλωσε ο Υφυπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αράτσι. «Όλοι γνωρίζουν ότι χωρίς το Ιράν οι πιθανότητες μιας πραγματικής λύσης για τη Συρία δεν είναι τόσο μεγάλες» πρόσθεσε.

Θα στεφθούν με επιτυχία οι συνομιλίες;

Οι ΗΠΑ χαρακτήρισαν τη σύνοδο «την καλύτερη ευκαιρία για να πετύχει η αντιπολίτευση τους στόχους του συριακού λαού και της επανάστασης». Ωστόσο, είναι πολύ δύσκολο να δούμε πώς μπορεί να γίνει απτή πρόοδος. Οι δύο βασικοί πρωταγωνιστές έχουν ασυμβίβαστους στόχους: η Συρία έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι η αποχώρηση του προέδρου Άσαντ είναι εκτός συζήτησης, ενώ η Εθνική Συμμαχία έχει καταστήσει σαφές ότι ο πρόεδρος Άσαντ δεν πρέπει να έχει κανένα ρόλο στη μεταβατική κυβέρνηση που αναφέρει το Ανακοινωθέν της Γενεύης.

Λίγες μέρες πριν από τις συνομιλίες, ο υπουργός Εθνικής Συμφιλίωσης της Συρίας Αλί Χαϊντάρ είπε: «Μην περιμένετε τίποτα από τη Γενεύη II. Ούτε η Γενεύη ΙΙ, ούτε η Γενεύη III, ούτε η Γενεύη X θα λύσει τη συριακή κρίση. Η λύση έχει ξεκινήσει και θα συνεχιστεί μέχρι τον στρατιωτικό θρίαμβο του κράτους». Ακόμα κι αν επιτευχθεί κάποιου είδους πολιτική συμφωνία, θα είναι σχεδόν αδύνατο να εφαρμοστεί στην πράξη, δεδομένου ότι οι συνομιλίες είναι άσχετες με τις περισσότερες από τις μεγάλες στρατιωτικές δυνάμεις.

bbc.co.uk