Νταβός: Το πνευματικό «σπίτι» της παγκοσμιοποίησης καλείται να υπερασπιστεί το όραμά του

Καθώς το ελβετικό θέρετρο σκι ετοιμάζεται να φιλοξενήσει τους «επόμενους» στη λήψη καθοριστικών αποφάσεων, από 22 έως 25 Ιανουαρίου, η πίστη του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ ότι «η βελτίωση της κατάστασης του κόσμου» είναι συμβατή με τη στενότερη ολοκλήρωση έχει δεχθεί μια ήττα.

Η οικονομική κρίση που έπληξε το 2008 εγείρει ερωτήματα σχετικά με το αν η παγκοσμιοποίηση ήταν περισσότερο απειλή ή θείο δώρο. Ακόμη και καθώς η ύφεση υποχωρεί, η φθορά της είναι ορατή και οι χώρες είναι περισσότερο διατεθειμένες να προστατεύσουν το εμπόριο και τις χρηματοπιστωτικές αγορές τους από το

να γίνουν και πάλι ευάλωτες. Ο Charles Collyns, ο οποίος ήταν βοηθός του υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ για τη διεθνή οικονομία, το θέτει ωμά , λέγοντας ότι «η παγκοσμιοποίηση έχει σταματήσει». «Κινούμαστε προς ένα σύστημα το οποίο στα χαρτιά είναι ανοιχτό, αλλά κάτω από την επιφάνεια είναι όλο και πιο διαστρεβλωμένο από κάθε είδους επιδοτήσεις και διατάξεις των τοπικών αγορών», σχολιάζει ο Simon Evenett, καθηγητής του διεθνούς εμπορίου στο Πανεπιστήμιο του St Gallen στην Ελβετία .

Πριν από την κρίση, το παγκόσμιο εμπόριο αυξανόταν δύο φορές πιο γρήγορα από την οικονομική παραγωγή, ανέφερε ο Bhanu Baweja, επικεφαλής των κεφαλαίων για αναδυόμενες αγορές της UBS AG στο Λονδίνο.

Κατακόρυφη πτώση εμπορίου

Το εμπόριο κατρακύλησε στην κρίση και μόλις τώρα ανακτά την ορμή του. Οι διασυνοριακές ροές κεφαλαίων είναι 60 τοις εκατό σε σχέση με το παρελθόν, σύμφωνα με το McKinsey Global Institute. Αυτό δεν είναι το είδος των στατιστικών που προβάλουν οι διοργανωτές του φόρου. «Οι άνθρωποι στο Νταβός ψάχνουν προς τα εμπρός, όχι προς τα πίσω», δήλωσε ο Robert Greenhill, πρώην στέλεχος και σύμβουλος από τον Καναδά που είναι τώρα διευθύνων σύμβουλος επιχειρήσεων του φόρουμ.

Παρόλα αυτά, οι τάσεις του ευρύτερου κόσμου είναι σίγουρο ότι θα βρουν το δρόμο τους σε αίθουσες συνεδριάσεων του φόρουμ, με την «Αναμόρφωση της Παγκοσμιοποίησης» να βρίσκεται στα πάνελ της ημέρας των εγκαινίων. Ο Joachim Fels, οικονομολόγος της Morgan Stanley, προειδοποίησε ότι το 2014 θα μπορούσε να είναι μια επανάληψη του 1914, που έφερε ένα απότομο τέλος στην πρώτη χρυσή εποχή της παγκοσμιοποίησης. «Ανησυχώ για μια υφέρπουσα τάση προς μια απο- παγκοσμιοποίηση της οικονομικής δραστηριότητας και των ροών κεφαλαίων» έγραψε ο Fels σε μια έκθεση πέρυσι.

Παγκόσμια τριβή

Η συζήτηση του νομισματικού πολέμου είναι στον αέρα, ενώ η Κίνα και η Ιαπωνία αψιμαχούσαν στην Ανατολική Θάλασσα της Κίνας. Στις ΗΠΑ, το εμπόριο κατηγορείται κάπως για το καυτό θέμα του έτους: την ανισότητα. Οι αναδυόμενες αγορές όπως η Βραζιλία και η Τουρκία εκστασιάστηκαν με τα σχέδια της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ να περικόψει τις αγορές ομολόγων. Οι τράπεζες λένε οι ρυθμιστικές αρχές διαιρούν την χρηματοδότηση, απαιτώντας από κάθε τοπική θυγατρική να έχει το κεφάλαιο για να σταθεί από μόνη της.

Οι διαρροές σχετικά με την επιτήρηση της αμερικανικής Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας προκάλεσαν πικρία μεταξύ των συμμάχων και των αντιπάλων, με το σκάνδαλο κατασκοπείας να πλήττει τις ΗΠΑ, καθώς οι χώρες επιλέγουν να διατηρούν τα δεδομένα τους στο εσωτερικό. Χωρίς να παραβιάζουν τους κανόνες του εμπορίου, οι χώρες έχουν βρει τρόπους για να κλείσουν τα σύνορα. Η Αυστραλία απαγορεύει πλέον στο εξωτερικό την αποθήκευση των ηλεκτρονικών μητρώων υγείας. Η Αργεντινή απαιτεί οι ξένες πολυτελείς αυτοκινητοβιομηχανίες να αντισταθμίσουν τις εισαγωγές αυτοκινήτων τους με τις εξαγωγές των τοπικών προϊόντων, όπως το κρασί Malbec, στο όνομα της «ισορροπίας του εμπορικού ισοζυγίου». Ορισμένες εταιρείες αντιδρούν, πηγαίνοντας στην πατρίδα τους. Η Actavis Plc, η δεύτερη μεγαλύτερη γενική φαρμακοβιομηχανία, σχεδιάζει να τερματίσει τις δραστηριότητές της στην Κίνα επειδή η επιχειρηματική δραστηριότητα εκεί «δεν άξιζε την επιδείνωση, την απογοήτευση, ή την ανησυχία» δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος Paul Bisaro αυτή την εβδομάδα. Οι έλεγχοι των επενδύσεων και των αντιμονοπωλιακών κανόνων μερικές φορές «τρομοκρατούν τους ανθρώπους αποτρέποντάς τους από διασυνοριακές συμφωνίες, λόγω κινδύνων που δεν υπήρχαν στο παρελθόν», δήλωσε ο Thomas Vinje, πρόεδρος της παγκόσμιας αντιμονοπωλιακής πρακτικής στο γραφείο των Βρυξελλών, της δικηγορικής εταιρείας Clifford Chance.

Ελεύθερη κυκλοφορία

Η πρόοδος σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων επίσης συναντά εμπόδια καθώς οι τάξεις των ανέργων μεγαλώνουν. Ένα λόμπι, που περιελάμβανε την General Electric Co και την Google Inc, απέτυχε να πείσει το Κογκρέσο να διευκολύνει τα όρια της μετανάστευσης πέρυσι, ακόμη και αν οι αμερικανικές εταιρείες ισχυρίζονται ότι δεν μπορούν να βρουν αρκετούς εργάτες της τεχνολογίας. Τα χρηματοοικονομικά κέντρα όπως η Σιγκαπούρη και το Ηνωμένο Βασίλειο καθιστούν πιο δύσκολο για τις εταιρείες να προσλαμβάνουν αλλοδαπούς, ακολουθώντας τις εσωτερικές διαμαρτυρίες.

«Οι πολιτικές για την προώθηση μεγαλύτερης μετανάστευσης στις προηγμένες οικονομίες θα συναντήσουν δυσκολίες, μέχρι να πέσουν τα ποσοστά ανεργίας», σύμφωνα με τον «Δείκτη Βάθους της Παγκοσμιοποίησης 2013», μια μελέτη 276 σελίδων του IESE, του Πανεπιστημίου Ναβάρα στην Ισπανία.

Η άποψη από το Νταβός, όμως, είναι ότι δεν χάθηκαν όλα. Οι εμπορικές συνομιλίες είναι η πιο σημαντική αναστροφή τάσεως. Με ελάχιστη προσοχή από τους διαδηλωτές, οι διαπραγματευτές σημειώνουν πρόοδο στην Συνεργασία των Δύο Πλευρών του Ειρηνικού από τη μια, και την Διατλαντική Εταιρικής Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων από την άλλη, καθώς και σε μία νεοσύστατη επενδυτική συνθήκη ΗΠΑ-Κίνας.

Θετική πολιτική

Μία συμφωνία για τον εξορθολογισμό των μέτρων στο εμπόριο επιτεύχθηκε σε υπουργική διάσκεψη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου στο Μπαλί, στις 7 Δεκεμβρίου. Μια μελέτη της εταιρείας συμβούλων Bain που παρουσιάστηκε στο Νταβός πέρυσι κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κατάργηση κανονιστικών διατάξεων που εισάγουν διακρίσεις και άλλα εμπόδια για τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού θα μπορούσε να ενισχύσει το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν έως και έξι φορές με τον τερματισμό όλων των δασμών.

«Θεωρώ πως το 2013 ήταν η πιο θετική χρονιά για την εμπορική πολιτική των ΗΠΑ εδώ και τουλάχιστον 20 έτη και ίσως ακόμη και σε ολόκληρη την μεταπολεμική περίοδο», δήλωσε ο Φρεντ Μπέργκστεν, ιδρυτής και ανώτερος συνεργάτης του Peterson Institute for International Economics. Οι εμπορικές συμφωνίες του Ειρηνικού και του Ατλαντικού, αν ολοκληρωθούν και επικυρωθούν, «θα σημάνουν τη μεγαλύτερη απελευθέρωση του εμπορίου, από διαπραγματευτικής απόψεως, στην ιστορία της ανθρωπότητας», δήλωσε ο Μπέργκστεν, ο οποίος έχει εργαστεί στο εμπόριο από το 1968, όταν εντάχθηκε στην κυβέρνηση του Ρίτσαρντ Νίξον ως υφυπουργός Οικονομικών υπό τον Χένρι Κίσινγκερ.

Θεωρία του ποδηλάτου

Η σημασία των διαπραγματεύσεων υπογραμμίζεται από τη θεωρία του ποδηλάτου του Μπέργκστεν, η οποία λέει ότι εάν οι εμπορικές συνομιλίες δεν προχωρούν, θα ανατραπούν σαν ένα ασταθές ποδήλατο. Οι διαπραγματευτές το αναγνωρίζουν αυτό και αγωνίζονται να κρατήσουν το κινούμενο ποδήλατο, δήλωσε ο Μπέργκστεν. «Πρέπει να αποκρούσουμε μια επιστροφή στον προστατευτισμό», είπε.

Συνολικά, η παγκοσμιοποίηση έχει αποδώσει αρκετά στον αναπτυσσόμενο κόσμο, βοηθώντας στο να βγουν εκατοντάδες εκατομμύρια Κινέζοι, Ινδοί και άλλοι από τη φτώχεια. Το εμπόριο και οι επενδύσεις μεταξύ των αναπτυσσόμενων χωρών βρίσκονται σε άνοδο και οι αναδυόμενες χώρες επενδύουν σε πλούσιες χώρες. Οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές στις οποίες επένδυσαν η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία και η Κίνα στη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική αυξήθηκαν κατά 22 τοις εκατό την περίοδο 2010 – 2013, παρότι οι συναλλαγές προς την άλλη κατεύθυνση μειώθηκαν 36 τοις εκατό, σύμφωνα με τα στοιχεία του Bloomberg .

Υπέρ και κατά

Ενώ οι ομιλητές στο Νταβός θα συζητούν τρόπους για να προστατεύσουν τα δικαιώματα των εργαζομένων, να σταματήσουν την αποψίλωση των δασών, να περιορίσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη και να εξαλείψουν τη διαφθορά, η επιστροφή σε ισχυρότερη οικονομική ανάπτυξη στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Ιαπωνία είναι ένα γεγονός με πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα για την παγκοσμιοποίηση.

Αν η ευημερία ενισχύσει την δεκτικότητα των χωρών σε περισσότερο εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών, είναι θετικό, δήλωσε ο πρώην πρόεδρος του Μεξικού Ερνέστο Ζεντίγιο, τακτικός επισκέπτης του Νταβός και διευθυντής του Κέντρου Yale για τη Μελέτη της Παγκοσμιοποίησης. Είναι κακό, είπε, εάν αυτό οδηγήσει σε «εφησυχασμό» σχετικά με την ανάγκη να διορθωθούν οι προϋπολογισμοί και να αντιμετωπιστούν οι βασικές αιτίες της οικονομικής κρίσης. Οι μεγάλοι στοχαστές στην Ελβετία θα πρέπει να προσπαθήσουν, για άλλη μια φορά, να πάρουν τα καλά της παγκοσμιοποίησης χωρίς τα κακά.

bloomberg.com