Κατερίνα Καρόγιαννη

Σας έχει συμβεί ποτέ να αντικρίσετε ένα βιβλίο και να το ερωτευτείτε με την πρώτη ματιά; Να το κοιτάζετε εκστασιασμένοι, να το μυρίζετε από πάνω μέχρι κάτω σαν σωστό λαγωνικό, να θέλετε να το ξεφυλλίζετε ξανά και ξανά, να το σκέφτεστε συνέχεια; «Σιγά», θα μου πείτε, «και βέβαια μας έχει συμβεί». Κι αν το βιβλίο είναι ξενόγλωσσο και επιθυμείτε όσο τίποτε άλλο να το δείτε να κυκλοφορεί στα ελληνικά; Ε, τότε αναλαμβάνουν δράση ο εκδότης και όσοι εργάζονται –και συνεργάζονται– σε έναν εκδοτικό οίκο. Και, ευτυχώς, οι Εκδόσεις

Κάπως έτσι ξεκίνησε η σχέση μου με το Τείχος όταν πρωτοείδα την ιταλική του έκδοση. Για κάποιον δικό μου λόγο, που ακόμα δεν μπορώ να εξηγήσω με σαφήνεια, το ερωτεύτηκα κεραυνοβόλα. Ναι, αλήθεια, κάποια χορδή τινάχτηκε αυτόματα μέσα μου, σαν να ενεργοποίησε κάτι.

Il muro, αυτός είναι ο πρωτότυπος ιταλικός τίτλος. Τα σύντομα και εύληπτα κείμενα των Τζανκάρλο Μακρί και Καρολίνα Τζανότι, σε συνδυασμό με τη μινιμαλιστική και εξαιρετικά παραστατική εικονογράφηση των Μάουρο Σάκο και Ελίζα Βαλαρίνο, βρήκαν κατευθείαν τον στόχο τους. Για να καταλάβετε, ήταν τόσο σφοδρός ο έρωτάς μου για το εν λόγω βιβλίο, που αυτοπροτάθηκα για να αναλάβω τη μετάφρασή του! Ομολογώ, μάλιστα, πως είχα τέτοιο πάθος, με αποτέλεσμα να το παρακάνω. Τι εννοώ; Να προσθέσω και μια λεξούλα εδώ για να ζωηρέψει ο λόγος, να βάλω άλλη μια εκεί, και μια τρίτη παραπέρα και πάει λέγοντας. Έλα όμως που δεν υπήρχαν περιθώρια για τέτοιου είδους πολυτέλειες, αφού οι διάλογοι είναι μέσα σε φούσκες, όπως στα κόμικς, άρα το πλαίσιο είναι αυστηρό και πολύ συγκεκριμένο. «Εντάξει λοιπόν, δεν έχει φτιασίδια», το πήρα απόφαση. Τότε κατάλαβα πως, έτσι κι αλλιώς, δεν τα είχε ανάγκη. Ό,τι θέλει να πει είναι γραμμένο σε λιγότερες λέξεις απ’ ό,τι τούτο εδώ το κείμενο.

Και θέλει να πει πολλά. Πολλά και τόσο ουσιώδη, ιδιαίτερα στην εποχή μας, όπου η Ιστορία μοιάζει να πισωγυρίζει ολοταχώς. Η σχέση της εξουσίας με τον λαό, ο μονάρχης που αποφασίζει και διατάζει καταπώς θέλει και που, φυσικά, δεν παραδέχεται τα λάθη του, ο αυλικός που προσπαθεί να τιθασεύσει τον παραλογισμό του βασιλιά, η μη ανοχή στη διαφορετικότητα, οι κοινωνικοί και φυλετικοί αποκλεισμοί –τα διαχωριστικά τείχη, με λίγα λόγια–, η ισορροπία που επιτυγχάνεται στην κοινωνία μέσα από την ομόνοια και τη συνεργασία, αυτές είναι μερικές μόνο από τις έννοιες που πραγματεύεται το Τείχος. Όρεξη να έχει κανείς να τις δουλέψει μ’ ένα παιδί…

{jb_quote}Κι όταν ένα χάρτινο τείχος υψώνεται στη μέση του βιβλίου χωρίζοντας στα δυο ένα ολόκληρο βασίλειο, τότε νιώθεις να πνίγεσαι και είναι η στιγμή που αντιλαμβάνεσαι πόσο μα πόσο επίκαιρο είναι ένα τέτοιο ανάγνωσμα σήμερα.{/jb_quote}

Και όσο κι αν ακούγονται βαρύγδουπες, ας μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά είναι κι αυτά ισότιμοι πολίτες ετούτου του κόσμου, όχι ενός άλλου, αγγελικά πλασμένου. Δέχονται ερεθίσματα καθημερινά, τόσο μέσα από τα δικά τους μάτια όσο και από τα μάτια των γονιών, των συγγενών, των δασκάλων, των φίλων. Και σίγουρα καταλαβαίνουν περισσότερα από όσα φανταζόμαστε.

Να λοιπόν γιατί δεν ήθελε φτιασίδια ετούτο το βιβλίο. Γιατί όλα είναι ξεκάθαρα από την πρώτη μέχρι την τελευταία αράδα. Αλλά ακόμη κι αν έλειπαν τα λόγια, οι εικόνες θα μπορούσαν να «μιλήσουν» από μόνες τους. Η εκτυφλωτική πολυχρωμία σε παρασύρει και στέκεσαι κάθε τόσο να παρατηρήσεις τις εκφραστικές φατσούλες σε κάθε σελίδα, ακόμη και να αναρωτηθείς για την απουσία χαρακτηριστικών σε μερικά πρόσωπα. Κι όταν ένα χάρτινο τείχος υψώνεται στη μέση του βιβλίου χωρίζοντας στα δυο ένα ολόκληρο βασίλειο, τότε νιώθεις να πνίγεσαι και είναι η στιγμή που αντιλαμβάνεσαι πόσο μα πόσο επίκαιρο είναι ένα τέτοιο ανάγνωσμα σήμερα. Άλλωστε και ο υπότιτλος –Μια διαχρονική ιστορία– αυτό ακριβώς δηλώνει: πως μολονότι οι κοινωνίες προχωρούν μπροστά και θα έπρεπε, θεωρητικά τουλάχιστον, να εξελίσσονται, εντούτοις η ανθρωπότητα παραμένει κολλημένη, γαντζωμένη, σε πρακτικές του παρελθόντος. Κι όταν το τείχος γκρεμίζεται επιτέλους, ένα «ουφ!» βγαίνει πηγαία από μέσα σου, σαν να μπορείς να αναπνεύσεις ξανά.

Τώρα που το σκέφτομαι, λοιπόν, ίσως γι’ αυτό να αγάπησα τόσο πολύ το Τείχος, γιατί με γύρισε πίσω στα παιδικά και νεανικά μου χρόνια, τότε που αντιστεκόμουν πιο σθεναρά στον παραλογισμό και στο αλάθητο της εξουσίας, καθώς και στους παντός είδους διαχωρισμούς που μας επιβάλλουν από νωρίς.

Εύχομαι να το διαβάσουν μικροί και μεγάλοι και να το αγαπήσουν όσο του πρέπει.

Το τείχος
Μια διαχρονική ιστορία
Giancarlo Macrì – Carolina Zanotti
Εικονογράφηση: Mauro Sacco – Elisa Vallarino
Μετάφραση: Κατερίνα Καρόγιαννη
Susaeta
σ. 40
ISBN: 978-960-617-800-9
Τιμή: 14,99€