Neal Karlen: «Prince»

Το 2013, δύο φιλαράκια από τη Μινεάπολη των ΗΠΑ, ο δημοσιογράφος Neal Karlen και ο συνθέτης, τραγουδιστής και παραγωγός Prince Rogers Nelson, έδωσαν ο ένας στον άλλο μια υπόσχεση: αν έφευγε πρώτος από τη ζωή ο Karlen, ο Prince θα έδινε μια δωρεάν συναυλία σε κάποιο σχολείο της πόλης. Κι αν έφευγε πρώτος από τη ζωή ο Prince, ο Karlen θα έγραφε μια νεκρολογία σε τοπική εφημερίδα.

Το Απρίλιο του 2016, ο Prince πέθανε στα 57 του από υπερβολική δόση φεντανίλ (συνθετικό οπιοειδές παυσίπονο), στο Paisley Park,

το σπίτι-μέγαρο που ο ίδιος είχε χτίσει ως ένα είδος πολυτελούς και περίκλειστης «Graceland» ή «Xanadu», όπου ζούσε μοναχός του το τελευταίο διάστημα της ζωής του. Το 2020, ο Karlen εκπλήρωσε την υπόσχεσή του και με το παραπάνω: κυκλοφόρησε μια βιογραφία του Prince, όπου ο επιζών παρουσιάζει τη ζωή και το έργο, τις σκέψεις και την προσωπικότητα του εκλιπόντος φίλου του, με τον οποίο τον έδενε φιλία τεσσάρων δεκαετιών.

Ο λευκός και ο μαύρος

Μεγαλωμένοι στην ίδια γειτονιά και με έναν χρόνο διαφορά ο ένας από τον άλλον, Αφροαμερικανός ο ένας από μια προβληματική οικογένεια, γόνος Εβραίων εμιγκρέδων από την Ευρώπη ο άλλος, έπαιξαν μπάσκετ σαν παιδιά κι έφαγαν παγωτό στα ίδια μαγαζιά της βαρετής πόλης τους.

«Συναντήθηκαν» επαγγελματικά πρώτη φορά το 1985, όταν ο Neal Karlen πήρε από τον Prince την πρώτη από μια σειρά συνεντεύξεων για λογαριασμό του περιοδικού RollingStone, στο εξώφυλλο του οποίου εμφανίστηκε επίσης πρώτη φορά ο ανερχόμενος τότε Αφροαμερικανός συνθέτης και τραγουδιστής. Τα επόμενα χρόνια ο Karlen είχε την ευκαιρία να γράψει το σενάριο σε μερικές (αποτυχημένες εμπορικά) ταινίες που σκηνοθέτησε ο Prince και ήταν ο συντάκτης της περίφημης επιστολής-μανιφέστο, με την οποία ο Prince επέβαλλε την αλλαγή του ονόματός του αντικαθιστώντας τη λέξη «Prince» με ένα ακατανόητο από το ευρύ κοινό κι αποτυχημένο εμπορικά σύμβολο (ονομάστηκε Love Symbol). Έκτοτε η σχέση των δύο φίλων συνεχίστηκε σε προσωπικό επίπεδο με σποραδικές συναντήσεις στη γενέθλια πόλη τους, με κοινά ταξίδια τους στις ΗΠΑ και με συναντήσεις τους σε συναυλίες – ο ένας ήταν πάνω στη σκηνή ως λαμπερός πρωταγωνιστής κι ο άλλος στα παρασκήνια, συνήθως, ως μαγεμένος θεατής.

{jb_quote}«Ήταν μάστορας της μισής αλήθειας και του μισού ψέματος».{/jb_quote}

Αυτή η βαθιά ανθρώπινη σχέση παρουσιάζεται στο βιβλίο του Karlen, που τυπικά έχει τη μορφή μιας ακόμα βιογραφίας. Στην πραγματικότητα όμως δεν είναι παρά η καταγραφή των σκέψεων του συγγραφέα για τον φίλο που έχασε ξαφνικά και των προσωπικών στιγμών που έζησαν μαζί ως ενήλικες επί σχεδόν τρεις δεκαετίες. Ο Karlen κατά τη διάρκεια των συζητήσεών τους κρατούσε σημειώσεις και ηχογραφούσε μέρος από τις συνομιλίες τους (χωρίς ποτέ να δημοσιεύσει τίποτα), ενώ μετά τον θάνατο του Prince μίλησε με δεκάδες συγγενείς, φίλους και συνεργάτες του.

Τρία στιγμιότυπα μιας ζωής

Ποιος ήταν όμως ο Prince; Σύμφωνα με τον Neal Karlen, ο Prince είχε την ικανότητα να προσφέρει διαφορετικές εκδοχές του χαρακτήρα του και η αποκωδικοποίησή τους ήταν πρακτικά αδύνατη ακόμα και από τους πιο στενούς συνεργάτες του. Είχε μια εκδοχή για τους δημοσιογράφους, τους οποίους φλόμωνε με ψέματα για την προσωπική ζωή του, μια εκδοχή για τα μέλη της μπάντας του, με τα οποία ήταν συχνά σκληρός, μια για τους φίλους του, μια για τα στελέχη των δισκογραφικών εταιρειών με τα οποία συγκρουόταν κ.ο.κ.

«Ήταν απίστευτα άσχετος αλλά και σοκαριστικά σοφός. Ήταν σκληρός αλλά κι ευγενικός…» μας λέει ο συγγραφέας, ο οποίος θεωρεί ότι η ουσία της ύπαρξης του Prince ήταν ο αντιφατικός χαρακτήρας του, που είλκυε και απωθούσε με την ίδια δύναμη. Οι αντιφάσεις του παροιμιώδεις: υποστήριζε πως ήταν vegan, αλλά του άρεσε να τρώει παϊδάκια στην αγαπημένη του ταβέρνα στη Μινεάπολη· είχε προσχωρήσει στους Μάρτυρες του Ιεχωβά, αλλά δεν έπαψε ποτέ να διοργανώνει ξέφρενα ολονύκτια πάρτι στο μέγαρό του· απαιτούσε να μη βωμολοχεί κανείς στο περιβάλλον του, αλλά ο ίδιος έβριζε με την ψυχή του. «Ήταν μάστορας της μισής αλήθειας και του μισού ψέματος» γράφει ο Neal Karlen, που φαίνεται πως όχι μόνο κατανοούσε αλλά και συμπαθούσε αυτές τις αντιφάσεις.

Ο συγγραφέας αναπτύσσει σε 21 κεφάλαια ένα διεισδυτικό ψυχογράφημα του Prince Rogers Nelson, στο οποίο κυρίαρχο ρόλο παίζουν τρία «στιγμιότυπα» της ζωής του. Πρώτο και ίσως καθοριστικό, η αντιπάθεια προς το πρόσωπο του πατέρα του, έναν κακοποιητικό σύζυγο και βάναυσο πατέρα που εγκατέλειψε την οικογένειά του όταν ο Prince ήταν 7 ετών – ήταν μουσικός της τζαζ χωρίς ιδιαίτερο ταλέντο, που παρασιτούσε καλλιτεχνικά σε βάρος του διάσημου γιου του. Δεύτερο κομβικό «στιγμιότυπο», η (αδικαιολόγητη κατά τον συγγραφέα) σύγκρουσή του το 1996 με τη δισκογραφική εταιρεία Warner που κυκλοφορούσε τα άλμπουμ του, και τρίτο, επίσης το 1996, ο θάνατος του παιδιού του λίγες μόλις ημέρες μετά τη γέννησή του, χτύπημα που δεν ξεπέρασε ποτέ.

Αμερικανική ποπ κουλτούρα

Ο Neal Karlen γράφει με τον απολαυστικό αλλά «δύσκολο» τρόπο με τον οποίο γράφουν οι δημοσιογράφοι του περιοδικού Τύπου στις ΗΠΑ. Εναλλάσσει την πρωτοπρόσωπη γραφή με αφηγήσεις καλεσμένων του· παραθέτει διαλόγους που είχε ηχογραφήσει με τον Prince· εντάσσει στη βιογραφία αναφορές από την ποπ κουλτούρα των ΗΠΑ, «παιδιά» της οποίας ήταν ο ίδιος και ο Prince.

Το αποτέλεσμα είναι πως η διήγηση του δημοσιογράφου των New York Times και του Rolling Stone μετατρέπεται σε ένα φιλμ, σε τοιχογραφία της λαϊκής κουλτούρας των ΗΠΑ. Ο θρυλικός αγώνας ανάμεσα στον Σόνι Λίστον και τον Μοχάμεντ Άλι για τον τίτλο του πρωταθλητή πυγμαχίας το 1964, το αμερικανικό μπάσκετ της δεκαετίας του 1970, οι ταινίες τρόμου με τον Βίνσεντ Πράις και οι σειρές της αμερικανικής τηλεόρασης, όπως The Partridge Family, The Office, Hogan’s Heroes κ.ά., αποτελούν κοινούς τόπους των δύο φίλων, στοιχεία που διαμόρφωσαν την αισθητική και τις προσωπικότητές τους και παρέχουν μπόλικο υλικό για να σκιαγραφηθεί όχι μόνο ο βιογραφούμενος αλλά και η εποχή μέσα στην οποία διαμόρφωσε την προσωπικότητα και την αισθητική του. Ατάκες από ταινίες, αποσπάσματα από βιβλία και στίχοι τραγουδιών που αγαπούσε ή μνημόνευε ο Prince χρησιμοποιούνται από τον Neal Karlen για να φιλοτεχνήσει το πορτρέτο του φίλου του.

Ο Neal Karlen προσπαθεί να φωτίσει τον χαρακτήρα του βιογραφούμενου φίλου του αξιοποιώντας –κατά κύριο λόγο– την προσωπική σχέση που είχε αναπτύξει μαζί του, σχέση που του επιτρέπει να βλέπει πίσω από τη –μοβ, φυσικά– «κουρτίνα» που ο ίδιος ο Prince είχε στήσει προκειμένου να (νομίζει ότι) περνάει απαρατήρητος. «Αρχικά το να κατέχει μια μόνιμη θέση στη χώρα του προσποιητού ήταν η αυτοάμυνά του» γράφει ο Neal Karlen. «Έχαψε το ίδιο του το παραμύθι» όπως αναφέρει χαρακτηριστικά. Ζώντας μια στημένη, ψεύτικη ζωή οδηγήθηκε τελικά σε έναν πρόωρο, μοναχικό θάνατο.

Στο τέλος του βιβλίου ο Neal Karlen σχολιάζει άλλα βιβλία που έχουν γραφτεί για τον Prince και παραθέτει χρονολόγιο της ζωής και του έργου του. Πολύ ωραία η μετάφραση και κατατοπιστικές οι υποσελίδιες σημειώσεις του Γιάννη Νένε.

Prince
Με ανοιχτό και με κλειστό μικρόφωνο
Neal Karlen
Πρόλογος – Μετάφραση: Γιάννης Νένες
Ψυχογιός
384 σελ.
ISBN 978-618-01-4094-1
Τιμή €19,90