ΣΚΟΠΙΑΝΟΙ ΣΕ ΣΥΓΧΥΣΗ

ΣΚΟΠΙΑΝΟΙ ΣΕ ΣΥΓΧΥΣΗ01.02.2018Άρθρα

Τι δείχνει η ψευδής επιγραφή στον αρχαιολογικό χώρο της αρχ. Ηράκλειας

Από την
Παρυσάτιδα Παπαδοπούλου - Συμεωνίδου*

Είναι πολύ απλό: Οι Σκοπιανοί βιώνουν στη νεότερη περίοδο της ιστορίας τους τη μεγάλη σύγχυση που τους προκαλεί το ρήγμα ανάμεσα στην τεχνητή ταυτότητα και την πολιτική ιδεολογία τους, από το ένα μέρος, και στην ιστορία του τόπου τους, από το άλλο. Και το ρήγμα βαθαίνει όσο εναλλάσσονται οι γενιές των γειτόνων. Σίγουρα είναι κι αυτοί θύματα πολιτικού καιροσκοπισμού στη διεθνή σκακιέρα, όταν η ιστορία του τόπου

τους πιστοποιείται συνεχώς με νέα ευρήματα και νέες αξίες, που επαυξάνουν τον πλούτο πολιτισμού - πλούτο που δεν πιστοποιεί την εθνότητά τους.

Στο πλαίσιο της θέσης αυτής είναι ενδεικτική η περίπτωση της πόλης της αρχαίας Ηράκλειας, δίπλα στο Μοναστήρι. Πριν από κάποια χρόνια βρέθηκα εκεί. Σε ειδικές περιπτώσεις, είχε αρχίσει να επιτρέπεται η είσοδος στον αρχαιολογικό χώρο, που άφηνε από την είσοδό του έκθαμβους τους επισκέπτες. Στην απογευματινή άλικη ατμόσφαιρα, με πλούσιο το παιχνίδι των φωτοσκιάσεων, ανοιγόταν ο πλούτος της ιδρυθείσας Ηράκλειας από τον Φίλιππο Β΄ στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. Πιθανολογείται ότι την ονόμασε έτσι προς τιμήν του Ηρακλή, του ήρωα που ο Φίλιππος θαύμαζε, το δε όνομα Λυγκηστίς αποτελεί τοπωνύμιο.

Η ακμή της πόλης διακόπηκε με τις καταστροφές που προκάλεσαν οι Οστρογότθοι, ορμώμενοι από την Ιταλία. Αποτελώντας κίνδυνο για τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, συνετρίβησαν τον 6ο αιώνα από τον βυζαντινό στρατό. Ετσι καταλύθηκε το κράτος τους. Λόγω σεισμών την περίοδο αυτή, η περιοχή βαθμιαία άρχισε να εγκαταλείπεται, μέχρι που την κατοίκησαν οι Σλάβοι από τις αρχές του 7ου αιώνα. Τα μνημεία της πόλης -ελληνιστικής, ρωμαϊκής και βυζαντινής περιόδου- αποτελούν μαρτυρίες αρχαιολογικού πλούτου, που προσφέρεται με τις δύο βασιλικές, συνθέτοντας ολόκληρα συγκροτήματα, και τα περίφημα ψηφιδωτά τους, δείγματα ύψιστης τέχνης και αντάξια του γεγονότος ότι η πόλη υπήρξε μεταξύ του 4ου και του 6ου αιώνα επισκοπικό κέντρο.

Εντυπωσιάζει το ρωμαϊκό θέατρο, που με την κατασκευή του (διαφορετική εκείνης των ελληνικών θεάτρων) αποτελεί δείγμα του τρόπου διασκέδασης των Ρωμαίων, με τις μονομαχίες οι οποίες καταργήθηκαν με την ίδρυση της αυτοκρατορίας της Νέας Ρώμης. Την πόλη στις επόμενες περιόδους σκέπασαν το χώμα και η λήθη μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα.

Η πινακίδα στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου έφερε στη γαλλική γλώσσα επιγραφή που γνωστοποιούσε ότι την Ηράκλεια την κατέλαβε ο Φίλιππος ο Β΄ (και όχι «την ίδρυσε»). Το ιστορικό αυτό ψεύδος, που πιστοποιούν τα ευρήματα του αρχαιολογικού χώρου της αρχαίας Ηράκλειας (της γεννήτορος της πόλης του Μοναστηρίου), παρέσυρε και την Ιστορία.

Η χωροθεσία της πόλης δίπλα στα σύνορα είναι γνωστή σε όλους εκείνους (και στους πολιτικούς) που διακινούνται μεταξύ των συνόρων των δύο χωρών, Ελλάδας και Σκοπίων. Ωστόσο, δεν εκφράσθηκαν (ως προς την επιγραφή) δημοσίως κάποια δυσφορία, κάποια διαμαρτυρία. Δίχως αμφιβολία, στο παρελθόν έγιναν πολιτικά σφάλματα ως προς την ονοματοδοσία των Σκοπίων, αλλά γιατί θα πρέπει να αρνούμαστε την αποκατάστασή τους; Επίσης, μέγα ιστορικό σφάλμα είναι ότι τα κομμάτια (τα αποκομμένα) της ιστορικής Μακεδονίας δεν συμπλήρωσαν μέχρι σήμερα την ακρωτηριασμένη Μακεδονία. Και εκεί ανάγεται το έλλειμμα ιστορικής ευθύνης, όταν η επίσημη έκφραση/αντίληψη της πολιτικής της Ελλάδας εστιάζει σε ποσοστά εδάφους της διαιρεμένης Μακεδονίας, χωρίς να σέβεται τις καταβολές του εθνισμού.

*Αρχιτέκτων - πολεοδόμος, ομότιμη καθηγήτρια ΑΠΘ