Πέντε καυτά ερωτήματα για το χάος με τα μνημεία του Κατοχικού Ταμείου

Αμηχανία και ασάφειες από το υπουργείο Οικονομικών μετά το πρωτοφανές φιάσκο, καθώς εκχώρησε χωρίς κανέναν έλεγχο μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους

Mε εμφανή αμηχανία, η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών προχώρησε στα μέσα της εβδομάδας σε μια χλιαρή ανακοίνωση για την τύχη των 10.119 ακινήτων που μεταφέρονται στο Υπερταμείο, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία, εκκλησίες και σχολεία! «Θα γίνει εκ των υστέρων έλεγχος» υποστηρίζουν τώρα στην κυβέρνηση, χωρίς να απαντούν σε πέντε κρίσιμα ερωτήματα:

■ Πρώτον, γιατί, ενώ είχε συμφωνήσει από το καλοκαίρι του 2015, με το τρίτο Μνημόνιο, ότι όλα τα κρατικά ακίνητα (πλην συγκεκριμένων εξαιρέσεων) θα μεταφερθούν στο Υπερταμείο, περίμενε τρία χρόνια μέχρι να εκδοθεί η σχετική απόφαση;

■ Δεύτερον, γιατί, ενώ είχε χρονικό περιθώριο τριών ετών, το Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής (ΚΥΣΟΙΠ) συμφώνησε επί ενός καταλόγου όπου αναφέρονταν μόνο Κωδικοί Αριθμοί Εθνικού Κτηματολογίου (ΚΑΕΚ), με αποτέλεσμα να προκληθεί το σημερινό μπάχαλο;

■ Τρίτον, ποιες επιτροπές κρατικών υπαλλήλων ή ποιος ιδιώτης σύμβουλος δημιούργησε τον -προχειρότατο, όπως αποδείχθηκε- κατάλογο των 80 σελίδων που ενέκρινε το ΚΥΣΟΙΠ;

■ Τέταρτον, ποια συγκεκριμένα υπουργεία και ποιοι φορείς έχουν αναλάβει να ξεκαθαρίσουν ποια ακίνητα ανήκουν στις κατηγορίες (αρχαία, μνημεία, σχολεία κ.ά.) που δεν θα μεταφερθούν στο Υπερταμείο και πότε θα διαμορφωθεί ο τελικός κατάλογος;

■ Πέμπτον, γιατί δεν αποσαφηνίζει το υπουργείο Οικονομικών αν το Υπερταμείο θα συνεχίσει να διαχειρίζεται τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μνημεία που περιλαμβάνονται στον κατάλογο των 80 σελίδων, ακόμα και στην περίπτωση που δεν αποκτήσει την κυριότητα των ακινήτων; Ούτως ή άλλως, όπως έχει γράψει εδώ και εβδομάδες η «δημοκρατία», η Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ), που είναι θυγατρική του Υπερταμείου, διαχειρίζεται και σήμερα 538 αρχαιολογικούς χώρους.

Χαρακτηριστικά της βιασύνης και της προχειρότητας με τις οποίες δημιουργήθηκε ο κατάλογος είναι τα ονόματα των ακινήτων που περιλαμβάνει: από τα Αρχαιολογικά Μουσεία Θεσσαλονίκης, Αλεξανδρούπολης και Κνωσού, μέχρι τη Ροτόντα και τον Λευκό Πύργο (επίσης στη Θεσσαλονίκη), αλλά και εκκλησίες ή νοσοκομεία και σχολεία (!), το φρούριο Φιρκάς στα Χανιά, το Φετιγιέ Τζαμί στα Ιωάννινα κ.ά. Στον κατάλογο βρίσκονται επίσης Βυζαντινά Μουσεία (Θεσσαλονίκης, Ιωαννίνων κ.ά.), ακόμα και τμήματα των Ενετικών Τειχών στο Ηράκλειο Κρήτης, μέχρι και λίμνες.

Οι αποκαλύψεις για το περιεχόμενο του καταλόγου των 80 σελίδων με τους αριθμούς κτηματολογίου δεν έχουν τέλος, καθώς κάθε ημέρα αποκαλύπτονται και νέοι αρχαιολογικοί χώροι, πάρκα, ιστορικά κτίρια κ.ά. που οδεύουν προς το Υπερταμείο. Στην Αλεξανδρούπολη έχουν βάλει στον κατάλογο το μεγαλύτερο τμήμα του Πάρκου Εθνικής Ανεξαρτησίας, στην Κομοτηνή το Αστυνομικό Μέγαρο και το κλειστό γυμναστήριο του δήμου, στη Θεσσαλονίκη την εκκλησία της Παναγίας Αχειροποιήτου, τα δυτικά τείχη της πόλης και τμήμα του σιδηροδρομικού σταθμού, στα Ιωάννινα την Οθωμανική Βιβλιοθήκη, στο Καρπενήσι το κτίριο του γηροκομείου, στηνΣπάρτη τον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας πόλης, στα Χανιά -από τοπικούς φορείς των οποίων αποκαλύφθηκε το μπάχαλο με τον κατάλογο- περιλαμβάνονται οι Ιταλικοί Στρατώνες, το Εθνικό Στάδιο Χανίων κ.ά.

Οπως επισημαίνουν όσοι παρακολουθούν την υπόθεση με τη λίστα των 10.119 ακινήτων και τις δικαιολογίες του υπουργείου Οικονομικών, υπήρχε τεράστιο περιθώριο ώστε να αποφευχθεί η μεταφορά αρχαιοτήτων, μνημείων κ.ά. στο Υπερταμείο. Εξηγούν δε ότι ο κρατικός οργανισμός του Κτηματολογίου είχε τη δυνατότητα να κάνει το πρώτο ξεκαθάρισμα, ώστε να αποφευχθούν όσα αστεία (ή επικίνδυνα) ακολούθησαν.

Μπορεί να μην αναφέρεται στο Κτηματολόγιο η χρήση κάθε ακινήτου, αλλά αναγράφεται ποιος το δηλώνει - για παράδειγμα, το υπουργείο Πολιτισμού κ.λπ. Ετσι, μπορεί κάποιος να έχει μια πρώτη εικόνα για τον χαρακτήρα του ακινήτου, ενώ υπάρχει και η δυνατότητα για χειροκίνητη εφαρμογή του κωδικού πάνω στους ορθοφωτοχάρτες. Με αυτόν τον τρόπο θα είχε αποφευχθεί η ένταξη του... Λευκού Πύργου και άλλων μνημείων ή αρχαίων στη λίστα των προς μεταφορά ακινήτων στο Υπερταμείο.

Εξηγήσεις

Τα ίδια στελέχη εξηγούν ότι χάθηκαν τρία χρόνια, χωρίς κανένας από τους αρμόδιους υπουργούς να κινητοποιηθεί ώστε να υπάρξει ένα πρώτο ξεκαθάρισμα. Αντίθετα, μόλις οι δανειστές άρχισαν να ασκούν αφόρητη πίεση, γιατί η υπόθεση είχε καθυστερήσει εν μέσω νομοθετικών πρωτοβουλιών, επιτροπών και συμβούλων, το ΚΥΣΟΙΠ έλαβε μια λίστα ακινήτων 80 σελίδων και ενέκρινε εν μια νυκτί τη μεταβίβαση στο Υπερταμείο. Για την ακρίβεια, εξουσιοδότησε τον υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο να εκδώσει την απόφαση μεταφοράς, όπως και έπραξε λίγες ημέρες μετά. Γι’ αυτό ο κ. Τσακαλώτος ένιωσε προ ημερών την ανάγκη να εκδώσει ανακοίνωση, σύμφωνα με την οποία τα ακίνητα δεν έχουν πάει στο Υπερταμείο, αλλά είναι ακόμα στον... δρόμο!

Ολα αυτά τα χρόνια στην κυβέρνηση απέφευγαν να αποφασίσουν ποιος κρατικός οργανισμός είναι υπεύθυνος για το ξεκαθάρισμα: η ΕΤΑΔ, ο Οργανισμός Κτηματολογίου, η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας του υπουργείου Οικονομικών ή κάποιος άλλος;
Και η ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που θα μπορούσε να ζητήσει ένα πρώτο ξεκαθάρισμα από τη διοίκηση του Οργανισμού Κτηματολογίου, δεν το έπραξε.

Είναι προφανές, όπως εξηγούν πρόσωπα που ασχολήθηκαν με την υπόθεση, ότι «η γραμμή της κυβέρνησης ήταν “να τα μεταφέρουμε τώρα όπως όπως, ώστε να κλείσει η διαπραγμάτευση, και τα ξαναπαίρνουμε πίσω αργότερα”», όπως και συμβαίνει - και το αποδεικνύουν οι αμήχανες ανακοινώσεις του ΥΠΟΙΚ.

Η αποκάλυψη της δημοκρατίας

Οπως αποκάλυψε η «δημοκρατία» (24/09/2018), στον νόμο 4389/2016 αναφέρεται ότι η ΕΤΑΔ μπορεί να μην έχει την κυριότητα ενός ακινήτου (π.χ. ενός αρχαιολογικού χώρου ή μνημείου), αλλά μπορεί να το διαχειρίζεται, ώστε τα έσοδα να οδεύουν προς το Υπερταμείο (και στη συνέχεια προς τους δανειστές, όπως είχε συμφωνήσει από την αρχή και ο Γ. Παπανδρέου!).

Πρόκειται για κάτι που ούτως ή άλλως κάνει σήμερα η ΕΤΑΔ, η οποία ήδη διαχειρίζεται ή/και έχει την κυριότητα 538 αρχαιολογικών χώρων, συνολικής επιφάνειας 6.200.000 τετραγωνικών μέτρων. Και θα συνεχίσει να τους διαχειρίζεται μαζί με πρόσθετους αρχαιολογικούς χώρους ή μνημεία που, όπως φαίνεται, θα αναλάβει με βάση τη συμφωνία με τους δανειστές.

Συνεπώς, κάποια από τα 10.119 ακίνητα, που μεταφέρθηκαν όπως όπως, με απλούς κωδικούς, στο Υπερταμείο (χωρίς να γνωρίζουν οι υπεύθυνοι ποια είναι αρχαιολογικοί χώροι και ποια όχι), δεν θα μεταβιβαστούν οριστικά στην ΕΤΑΔ. Η τελευταία μπορεί να μην έχει την κυριότητα, αλλά πιθανότατα θα έχει τη διαχείριση και, συνεπώς, θα εισπράττει τα έσοδα. Ο πρόχειρος κατάλογος του υπουργείου Οικονομικών δεν ξεκαθαρίζει την κατάσταση, αφού δεν υπήρξε ούτε στοιχειώδης επεξεργασία της λίστας, παρά όσα υποστηρίζουν οι αρμόδιοι.

Αλλωστε, μετά τον σάλο που προκλήθηκε, το Υπερταμείο (ΕΕΣΥΠ) εξέδωσε ανακοίνωση, στην οποία κάνει λόγο για «αρχική λίστα» ακινήτων που παραδέχεται ότι πρέπει να επανελεγχθεί «με την υποστήριξη όλων των αρμόδιων Αρχών και φορέων».

Τι λέει το υπουργείο Οικονομικών

Στο ΥΠΟΙΚ υποστηρίζουν ότι «μέσω των αρμόδιων υπηρεσιών του, βρίσκεται ήδη σε διαδικασία αντιπαραβολής και ταυτοποίησης των Κωδικών Αριθμών Εθνικού Κτηματολογίου (ΚΑΕΚ) που περιλαμβάνονται στη λίστα του ΦΕΚ 2320/Β’/19.6.2018». Επαναλαμβάνουν ότι «όπως έχει διευκρινιστεί επανειλημμένως και σαφώς αναφέρεται στην υπουργική απόφαση ΥΠΟΙΚ 0004586 ΕΞ 2018 /19.6.2018, η μεταβίβαση των ακινήτων προϋποθέτει τον έλεγχο των ΚΑΕΚ και τη μετεγγραφή των ιδιοκτησιακών τίτλων τους σε υποθηκοφυλακείο ή κτηματολόγιο, και δεν επέρχεται δυνάμει της καταχώρισής τους στο ΦΕΚ». Οπως επίσης αναφέρεται στην Υ.Α., από τη μεταβίβαση εξαιρούνται όλα τα ακίνητα που εμπίπτουν στις διατάξεις του αρ. 196, παρ. 4 του ν. 4389/2016, και συγκεκριμένα:

■ Ακίνητα εκτός συναλλαγής και κοινόχρηστα, όπως αιγιαλοί, παραλίες και παρόχθιες εκτάσεις, υδρότοποι, περιοχές Ramsar, περιοχές Natura, αμιγώς δασικές εκτάσεις, κοινόχρηστοι χώροι κ.λπ.

■ Επίσης, όλα όσα είναι προορισμένα για την εξυπηρέτηση δημόσιων, δημοτικών, κοινοτικών ή θρησκευτικών σκοπών. Ενδεικτικά: αρχαιολογικοί χώροι, ιστορικοί τόποι, μνημεία, μουσεία, νοσοκομεία, δημόσια στάδια, πανεπιστήμια, σχολεία, γυμναστήρια, κολυμβητήρια κ.λπ., στρατόπεδα, αεροδρόμια, ναύσταθμοι κ.λπ., κτίρια, γήπεδα, αποθηκευτικοί χώροι, πάρκινγκ κ.λπ., τα οποία χρειάζονται οι δημόσιες υπηρεσίες για τη διεξαγωγή του έργου τους.

■ Οσα είναι υπό προστατευόμενη διακατοχή ή προστατεύονται από τις κείμενες διατάξεις».
Οπως προαναφέρθηκε, όμως, παραλείπουν να αναφέρουν το πιο σημαντικό: Ποια υπουργεία κάνουν το ξεκαθάρισμα και πότε θα τελειώσει; Και, κυρίως, αν το Yπερταμείο θα διατηρήσει την εκμετάλλευση μνημείων και αρχαιολογικών χώρων ακόμα και στην περίπτωση που τα ακίνητα δεν μεταφερθούν τελικά σε αυτό.

Τρία χρόνια «φαγούρα» για τη λίστα της ντροπής

Αν και η συμφωνία με τους δανειστές, ώστε να περάσουν στο Υπερταμείο όλα τα κρατικά ακίνητα, πλην εξαιρέσεων που θα συμφωνηθούν από κοινού, είχε υπογραφεί τον Ιούλιο του 2015, χρειάστηκαν δύο χρόνια, έως τον Μάιο του 2017, ώστε να υπάρξει η σχετική νομοθετική ρύθμιση. Με το πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε εκείνον τον μήνα για το συμπληρωματικό Μνημόνιο και το άρθρο 73, άνοιξε ο δρόμος για τη μεταφορά στο Υπερταμείο, και συγκεκριμένα στη θυγατρική Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ), ακινήτων που βρίσκονται υπό τον έλεγχο υπουργείων και άλλων οργανισμών.

Με το συγκεκριμένο άρθρο συστήνεται «ομάδα εργασίας, αποτελούμενη από εκπροσώπους του υπουργείου Οικονομικών, των κατά περίπτωση συναρμόδιων υπουργείων και των θυγατρικών ΕΤΑΔ και ΤΑΙΠΕΔ της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε. (σ.σ.: του Υπερταμείου), με σκοπό τον εντοπισμό στο Μητρώο Ακίνητης Περιουσίας της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Περιουσίας (...) ακινήτων που πληρούν κριτήρια τα οποία τα καθιστούν κατάλληλα για αξιοποίηση». Η ομάδα εργασίας «θα έχει πλήρη πρόσβαση στο μητρώο και σε τυχόν αντίστοιχα αρχεία ακίνητης περιουσίας που τηρούνται σε συναρμόδια υπουργεία». Στο ίδιο άρθρο επισημαίνεται, όπως και στο κείμενο του συμπληρωματικού Μνημονίου, ότι «καμία μεταβίβαση ακινήτου δεν μπορεί να λάβει χώρα, εφόσον είναι αντίθετη με την ελληνική νομοθεσία».

Δέσμευση

Τότε η κυβέρνηση είχε δεσμευθεί ότι έως τον Σεπτέμβριο του 2017 θα προχωρήσει και στη μεταφορά της πρώτης ομάδας ακινήτων, από διάφορα υπουργεία και κρατικές επιχειρήσεις, προς το Υπερταμείο. Μάλιστα, η προώθηση νομοθετικής ρύθμισης για τη σύσταση ομάδας εργασίας, στην οποία θα συμμετέχουν εκπρόσωποι του υπουργείου Οικονομικών, άλλων υπουργείων και του Υπερταμείου, ώστε να διερευνά και να αποφασίζει ποια ακίνητα του Δημοσίου και πότε θα μεταφερθούν στην ΕΕΣΥΠ Α.Ε., ήταν ένα από τα προαπαιτούμενα.

Η συγκεκριμένη ομάδα «θα έχει πλήρη πρόσβαση στις βάσεις δεδομένων με τα ακίνητα» υπουργείων και κρατικών φορέων, ενώ θα συντάσσει τακτικές εκθέσεις προς το ΥΠΟΙΚ και τους δανειστές. Ομως, ουδέποτε λειτούργησε ουσιαστικά.
Ειδική αναφορά γινόταν τότε στο επικαιροποιημένο Μνημόνιο, στη βάση δεδομένων της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Περιουσίας του ΥΠΟΙΚ, η οποία είναι άγνωστο αν έχει ολοκληρωθεί ή λειτουργεί.

Οπως επισημαίνεται, μόνο έπειτα από συμφωνία με τους δανειστές θα εξαιρούνται κάποια ακίνητα από μεταφορά στο Υπερταμείο. Οι εξαιρέσεις θα συμφωνούνται με τους δανειστές, με βάση «συγκεκριμένους όρους» και μόνο αν δεν παραβιάζεται η ελληνική νομοθεσία.
Για την ακρίβεια, στο τεχνικό Μνημόνιο (καλοκαίρι 2016) αναφερόταν σαφώς πως «έχει γίνει κατανοητό ότι οι εξαιρέσεις από τη συνολική ακίνητη περιουσία και τις κρατικές εταιρίες του Ελληνικού Δημοσίου θα γίνουν σε στέρεες βάσεις και αφού συμφωνηθούν από κοινού από τους θεσμούς και τις ελληνικές Αρχές». Αυτό παραλείπει να το αναφέρει σήμερα το ΥΠΟΙΚ, καθώς τα ακίνητα πάνε ή φεύγουν από το Υπερταμείο μόνο έπειτα από συμφωνία με τους δανειστές, έστω κι αν «έχουμε βγει από το Μνημόνιο».