Κατάργηση (και) των εκλογικών προνομίων

Κατάργηση (και) των εκλογικών προνομίων03.12.2018Άρθρα

Οι ευνοϊκές ρυθμίσεις που πρέπει να αλλάξουν με την αναθεώρηση

Από τον
Γεώργιο Ι. Σούρλα

Οι διακρίσεις και οι ευνοϊκές ρυθμίσεις για τη διεκδίκηση θέσεων αιρετών, όπως αυτές των βουλευτών, δεν συνάδουν με τις βασικές αρχές της δημοκρατίας και την αρχή των ίσων ευκαιριών. Διακρίσεις όπως η περίπτωση των βουλευτών Επικρατείας, η εκλογή αρχηγών των κομμάτων χωρίς σταυρό προτίμησης, καθώς και των πρώην πρωθυπουργών, αλλοιώνουν τον χαρακτήρα των διαδικασιών για την ανάδειξη των μελών της εθνικής αντιπροσωπίας.

Ως εκ τούτου, πρέπει να καταργηθούν.

ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ Το Σύνταγμα (άρθρο 54, παρ. 3) αναφέρει για τους βουλευτές Επικρατείας: «Μέρος της Βουλής, όχι μεγαλύτερο από το ένα εικοστό του όλου αριθμού των βουλευτών, μπορεί να εκλέγεται ενιαία σε ολόκληρη την Επικράτεια σε συνάρτηση με τη συνολική εκλογική δύναμη του κάθε κόμματος στην Επικράτεια, όπως νόμος ορίζει». Για τη συνταγματική αυτή ρύθμιση ελέχθησαν πολλά και διατυπώθηκαν εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις ως προς την αναγκαιότητά της, αφού συνιστά σαφή διάκριση μεταξύ των μελών της αντιπροσωπίας και περιορίζει την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, έστω και κατά 5%. Ηταν αναμενόμενο τελικά να επικρατήσει η άποψη της πλειοψηφίας, αφού έτσι ο πρωθυπουργός και ο δυνάμει πρωθυπουργός θα είχαν τη δυνατότητα των προσωπικών επιλογών, άρα της εξυπηρέτησης των «ημετέρων».

Είναι γεγονός, βέβαια, ότι δίνεται η δυνατότητα να αξιοποιηθούν άτομα με ειδικά προσόντα, που μπορούν να συμβάλουν στην αναβάθμιση του κοινοβουλευτικού έργου. Γεννάται, όμως, το ερώτημα, αφού πρόκειται για διακεκριμένες προσωπικότητες, γιατί δεν θέτουν υποψηφιότητα. Αραγε, δεν εμπιστεύονται την κρίση του ελληνικού λαού ή δεν καταδέχονται να κατέβουν στον πολιτικό στίβο για τη διεκδίκηση της ψήφου του εκλογικού σώματος, όπως οι άλλοι «θνητοί»; Τότε, όμως, γιατί μόλις ολοκληρώσουν τη θητεία τους ως βουλευτές Επικρατείας συνήθως εντάσσονται στα ψηφοδέλτια επιζητώντας την εκλογή τους με σταυρό προτίμησης; Πέρα όμως από αυτό, οι επιλογές έως σήμερα κατέδειξαν ότι κριτήριο δεν είναι μόνο τα ιδιαίτερα προσόντα, αλλά συνήθως άτομα της εμπιστοσύνης των αρχηγών των κομμάτων, και άλλων ισχυρών οικονομικών και κοινωνικών παραγόντων.

ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΚΟΜΜΑΤΩΝ Οι πρόεδροι των κομμάτων έχουν το δικαίωμα, βάσει των άρθρων 34, παρ. 3 και 103, παρ. 5 του Π.Δ. 26/2012(Φ.Ε.Κ. Α57/2012), να θέτουν υποψηφιότητα σε δύο εκλογικές περιφέρειες και να επιλέγουν μία από τις δύο ως βουλευτική έδρα. Επίσης, για να εκλεγούν δεν απαιτείται σταυρός προτίμησης. Εύλογα γεννάται το ερώτημα: Γιατί συμβαίνει αυτό; Υπάρχει, μήπως, περίπτωση να μην εκλεγεί ο αρχηγός και τότε πώς νομιμοποιείται να ηγείται του κόμματος; Είναι προφανές ότι αυτές οι ρυθμίσεις συνιστούν διακρίσεις μεταξύ των υποψηφίων. Σε κάθε περίπτωση, οι πρόεδροι των κομμάτων πρέπει να έχουν το δικαίωμα να θέτουν μόνο σε μία εκλογική περιφέρεια υποψηφιότητα. Αλλωστε, είναι γνωστά τα προβλήματα και η δυσαρέσκεια που προκαλείται από την επιλογή της έδρας σε μια εκλογική περιφέρεια, που συνήθως δεν είναι άσχετη με την προτίμηση του βουλευτή που τελικά θα πάρει ή θα απολέσει την έδρα.

ΠΡΩΗΝ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΙ Οι πρώην πρωθυπουργοί, εφόσον επιθυμούν να εκλεγούν, αρκεί και μόνο να θέσουν υποψηφιότητα, βάσει του άρθρου 72, παρ. 8 του Π.Δ. 26/2012, χωρίς να απαιτείται σταυρός προτίμησης. Είναι προφανές ότι μπορεί να θεωρηθεί τιμητική αυτή η διαδικασία ανάδειξης, ωστόσο όμως δεν παρέχεται, αντίθετα αφαιρείται, η δυνατότητα στο εκλογικό σώμα να αποφανθεί για την εκπροσώπησή του. Και στην προκειμένη περίπτωση, για λόγους στους οποίους αναφερθήκαμε και για άλλους ευνόητους, για την εκλογή των πρώην πρωθυπουργών πρέπει να απαιτείται σταυρός προτίμησης. Αλλωστε, παρέχεται και η δυνατότητα να επιβεβαιωθεί η αναγνώριση της προσφοράς στην κοινωνία και στο έθνος.

*πρ. υπουργός, αντιπρόεδρος της Βουλής