Η δουλεία κατέστρεψε την αρχαία Ελλάδα

Η δουλεία κατέστρεψε την αρχαία Ελλάδα30.09.2018Πρόσωπα

Σε αναπτυγμένες χώρες της Δύσης, όπου οι μισθοί είναι υψηλοί και οι συνθήκες εργασίας και διαβίωσης αξιοπρεπείς, η ευημερία διαχέεται στο σύνολο σχεδόν του πληθυσμού. Οι χώρες ακμάζουν, οι πολίτες ευημερούν

H πρώτη από τις θλιβερές επιδράσεις της δουλείας στον οικονομικό τομέα ήταν η παρακάτω: Απ’ τη μια, οι δούλοι εξασφάλιζαν στους κατόχους τους πολύ μικρό εισόδημα και, απ’ την άλλη, απειλούσαν με καταστροφές ή με κωλυσιεργίες την παραγωγή που τους εμπιστεύθηκαν, χωρίς φυσικά να υπολογιστούν οι δυσχέρειες που προκαλούνταν στον πληθυσμό,

εξαιτίας της έλλειψης προϊόντων από την κωλυσιεργία και τη δολιοφθορά των δούλων».

Corrado Barbagallo, «Τα αιτία παρακμής της αρχαίας Ελλάδος - Κοινωνικοοικονομική θεώρηση», μετάφραση Γιώργος Λαμψίδης, 3η έκδοση, Αθήνα 1992, εκδόσεις Χαρίσης, σελ. 28

Στην κινηματογραφική ταινία «Μη αναστρέψιμος» κυριαρχεί το σύνθημα «Ο χρόνος καταστρέφει τα πάντα» - κάτι το οποίο ισχύει, αλλά αποτελεί το 50% της αλήθειας, αφού ο χρόνος γεννά και τα πάντα. Ολα τα δημιουργεί κι όλα τα αναλίσκει ο χρόνος. Σ' αυτά τα «όλα» περιλαμβάνεται η καρδιά της καρδιάς του ανθρώπινου πολιτισμού, η μακρινή και τόσο απτή και προσβάσιμη αρχαία Ελλάδα. Ο χρόνος έφερε στο φως τούτο το απαστράπτον μέταλλο, προϊόν κατεργασίας της ανθρώπινης διάνοιας, ο χρόνος το κατάπιε. Η φωτοβολία του πολιτισμού της δικής μας αρχαιότητας ακόμα γεμίζει τις φλέβες των ανθρώπινων κοινωνιών με τους χυμούς των επιστημών, που αποτελούν καρπό της ελληνικής ευρεσιτεχνίας της συστηματοποίησης των διάσπαρτων γνώσεων και πληροφοριών. Και το θέατρο, οι τέχνες, η ελληνική φιλοσοφία ακόμα νοηματοδοτούν τις ζωές μας, ακόμα κι αν παρήκμασε και καταστράφηκε η αρχαία Ελλάδα ως πολιτική οντότητα, και κατάντησε η μητρίς του πολιτισμού να γίνει ακόμα μία ρωμαϊκή επαρχία. Πικρή ειρωνεία: Το πρωτότυπο υποδουλώθηκε σ' ένα χονδροειδές κακέκτυπό του...

Ο Corrado Barbagallo (1877-1952), Ιταλός καθηγητής Οικονομικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου, στο έργο του «Τα αίτια παρακμής της αρχαίας Ελλάδος» είχε και τις γνώσεις και την τόλμη να επισημάνει κάτι που ελάχιστοι είχαν κατορθώσει να διακρίνουν: Ο θεσμός της δουλείας δεν ήταν παράγοντας ακμής του αρχαίου ελληνικού κόσμου, αλλά ένα από τα βασικότερα αίτια της παρακμής του.

Ο δούλος που αγκομαχούσε με τις γεωργικές εργασίες δεν ένιωθε δική του τη γη όπου μάτωνε και ίδρωνε, δεν αισθανόταν ευθύνη και σεβασμό για κάτι που δεν του ανήκε. Η παραγωγικότητά του ήταν περιορισμένη και η ποιότητα του έργου του, συνήθως, πολύ κάτω του μετρίου.
Οι αρχαίες ελληνικές πόλεις, σε έναν βαθμό, είχαν επαναπαυθεί στην ύπαρξη και την εργασία των δούλων. Τη γεωργική αλλά και, δευτερευόντως, τη βιοτεχνική παραγωγή τις είχαν αφήσει σε στάσιμα επίπεδα. Δεν τις εξέλιξαν όσο μπορούσαν. Η επινοητικότητα και η εφευρετικότητα, που χαρακτήριζαν τους αρχαίους Ελληνες σχεδόν σε όλα τα πεδία του βίου, δεν ήταν ορατές σε κάτι τρομερά σημαντικό για τη συντήρηση των πολιτών και τη διαιώνιση των κρατικών δομών: την παραγωγή! Κοντολογίς, ολόκληρες πόλεις μπορεί να λιμοκτονούσαν, επειδή οι -δικαίως δυσαρεστημένοι από το status τους- δούλοι πιθανότατα κωλυσιεργούσαν ή σαμπόταραν κιόλας τις παραγωγικές διαδικασίες.

Επιπλέον, ούτε η απόκτηση ούτε η συντήρηση των δούλων ήταν τελικά συμφέρουσες για τους ελεύθερους πολίτες. Ο συγγραφέας του βιβλίου γράφει στη σελ. 29: «Η επίβλεψη και η επιτήρηση πρέπει να γίνονται συνεχώς και αυστηρά, η διατροφή του δούλου δεν μπορεί να περιορισθεί μόνο στην περίοδο που δουλεύει, αλλά αναγκαστικά επεκτείνεται και όταν η εργασία του συμβαίνει να προκαλεί ζημιά για απρόβλεπτους λόγους ή και όταν δεν δουλεύει διόλου. Στο καθεστώς της δουλείας, όλα τα έξοδα της αρρώστιας, των γηρατειών και του θανάτου του δούλου επιβαρύνουν τον ιδιοκτήτη, και αυτά τα έξοδα προκαλούν το υψηλό κόστος των προϊόντων και εμφανίζουν κατά ένα μέρος την υποπαραγωγικότητα».

Και ποια είναι η λύση; Οι καλά αμειβόμενοι ελεύθεροι πολίτες. Γράφει ο Barbagallo: «Εκεί που χρησιμοποιούν δούλους απαιτείται περισσότερο ποσό εργασίας για το ίδιο έργο, παρά εκεί που χρησιμοποιούν ελεύθερους εργαζομένους, όπως είναι λιγότερο κερδοφόρος η εργασία των δούλων απ' των ελευθέρων, και ας είναι το ημερομίσθιο αυτών των τελευταίων πιο μεγάλο».

Το έχουμε δει και σήμερα να γίνεται αυτό. Σε αναπτυγμένες χώρες της Δύσης, όπου οι μισθοί είναι υψηλοί και οι συνθήκες εργασίας και διαβίωσης αξιοπρεπείς, η ευημερία διαχέεται στο σύνολο σχεδόν του πληθυσμού. Οι χώρες ακμάζουν, οι πολίτες ευημερούν.
Κάθε σύγκριση και αντιστοίχιση δούλων της ελληνικής αρχαιότητας με τους λαθρομετανάστες ελεύθερους πολίτες της τωρινής πραγματικότητας είναι δεκτή. Η δουλεία κατέστρεψε την αρχαία Ελλάδα, η λαθρομετανάστευση θα διαλύσει τη σύγχρονη.

Παναγιώτης Λιάκος