Η Ακαδημία Αθηνών μαζί με το «Οραμα Ελπίδας» για τα παιδιά με καρκίνο

Η Ακαδημία Αθηνών μαζί με το «Οραμα Ελπίδας» για τα παιδιά με καρκίνο07.12.2018Θεραπεία

Για την πολλά υποσχόμενη αυτή συνεργασία ο Μιχάλης Κεφαλογιάννης μίλησε με τον Δημήτρη Θάνο, καθηγητή ακαδημαϊκό, αντιπρόεδρο του Δ.Σ. και πρόεδρο του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΙΙΒΕΑΑ • Με την υπογραφή του Μιχάλη Κεφαλογιάννη

Το πρώτο βήμα συνεργασίας των δύο φορέων προβλέπει ότι το ΙΙΒΕΑΑ αναλαμβάνει την τυποποίηση 40.000 δειγμάτων εθελοντών δοτών μυελού των οστών του Συλλόγου Οραμα Ελπίδας. Εως σήμερα η τυποποίηση γινόταν στο εξωτερικό. Ποιο είναι το κύριο

πλεονέκτημα αυτής της συνεργασίας;Η τεχνολογία που χρησιμοποιείται από το Ελληνικό Κέντρο Γονιδιωματικής του ΙΙΒΕΑΑ έχει σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι της παραδοσιακής μεθόδου, όπως η μεγαλύτερη ακρίβεια, εγκυρότητα, ταχύτητα, αυτοματοποίηση και ευελιξία, με αποτέλεσμα τη σημαντική και πολλές φορές καθοριστική μείωση του χρόνου και του κόστους που απαιτείται για την εύρεση του κατάλληλου δότη για μεταμόσχευση. Τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η ανάλυση των δειγμάτων στην Ελλάδα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, και την απασχόληση του άριστα εκπαιδευμένου και εξειδικευμένου σε τεχνολογίες αιχμής επιστημονικού προσωπικού του ΙΙΒΕΑΑ, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στην προσπάθεια ανάσχεσης φυγής επιστημονικού προσωπικού στο εξωτερικό.

Εφαρμόζοντας την πιο σύγχρονη τεχνολογία τυποποίησης ιστοσυμβατότητας, πέρα από τον ταχύτερο εντοπισμό του δότη, τι άλλο επιτυγχάνεται;
Επειδή η μέθοδος που χρησιμοποιείται από το ΙΙΒΕΑΑ προσδιορίζει το DNA ολόκληρου του μήκους των γονιδίων ιστοσυμβατότητας και όχι μέρους αυτών, όπως οι συμβατικές μέθοδοι, έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή επιπρόσθετων γενετικών πληροφοριών, η γνώση των οποίων επηρεάζει την επιλογή του δότη με το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα της μεταμόσχευσης και προσφέρει μεγαλύτερη κλινική αποτελεσματικότητα στην αλλογενή μεταμόσχευση, καθώς επίσης και καλύτερη αντιστοίχιση ιστοσυμβατότητας μεταξύ δότη και δέκτη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα χαμηλότερη νοσηρότητα, μειωμένες επιπλοκές σχετιζόμενες με τη μεταμόσχευση, μείωση του χρόνου διαμονής του ασθενούς στο νοσοκομείο και χαμηλότερο κόστος.

Το επόμενο βήμα της συνεργασίας των δύο φορέων, που θα υλοποιηθεί σύντομα, αφορά την εμβληματική δράση «Πρόγραμμα για την πλήρη αλληλούχιση γονιδιωμάτων παιδικού καρκίνου στην Ελλάδα με σκοπό την ορθολογική επιλογή βέλτιστης θεραπευτικής αγωγής». Με απλά λόγια τι είναι αυτό το πρόγραμμα και πού αποσκοπεί;
Στην Ελλάδα 300 με 400 παιδιά από 1 έως 18 ετών διαγιγνώσκονται ετησίως με καρκίνο. Η επιβίωση μεγάλου ποσοστού αυτών των νεαρών ασθενών έχει βελτιωθεί σημαντικά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες στη χώρα μας, και στην εξέλιξη αυτή έχει συμβάλει τα μέγιστα η Ογκολογική Μονάδα Παίδων «Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη - ΕΛΠΙΔΑ». Το ΙΙΒΕΑΑ συμπράττει με τη Μονάδα αυτή, υπό το υπουργείο Υγείας, με στόχο τον χαρακτηρισμό του γονιδιακού προφίλ των όγκων όλων των παιδιών που διαγιγνώσκονται με καρκίνο στη χώρα μας. Ο σχετικά μικρός αριθμός ασθενών (σε σχέση με τους αντίστοιχους ενήλικες ασθενείς) κάνει το συγκεκριμένο εγχείρημα ρεαλιστικό και οικονομικά εφικτό. Στόχος μας είναι:
α) Κάθε παιδί με καρκίνο στη χώρα μας να λαμβάνει έγκαιρα την πλέον κατάλληλη θεραπεία, πλήρως προσαρμοσμένη στις συγκεκριμένες γενετικές μεταβολές του όγκου του.
β) Κάθε παιδί που διαγιγνώσκεται με καρκίνο στη χώρα μας να έχει δυνατότητα (επιλεξιμότητα) για εγγραφή σε κατάλληλες κλινικές δοκιμές πρωτοποριακών φαρμάκων, οι οποίες διενεργούνται παγκοσμίως και στοχεύουν τις συγκεκριμένες γενετικές αλλαγές που έχουν ανευρεθεί σε κάθε περίπτωση.

Στόχος είναι η πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση του παιδικού καρκίνου, ώστε κάθε παιδί με καρκίνο στη χώρα μας να λαμβάνει έγκαιρα την πλέον κατάλληλη θεραπεία (συνδυασμός φαρμάκων);
Σωστά το θέσατε. Η ανάπτυξη στο ΙΙΒΕΑΑ της λεγομένης Ιατρικής Ακριβείας παρέχει πλέον δυνατότητες στους θεράποντες ιατρούς για την έγκαιρη λήψη αποφάσεων σε ό,τι αφορά την επιλογή της πλέον ενδεδειγμένης θεραπείας για κάθε ομάδα ασθενών με κοινά μοριακά χαρακτηριστικά. Παιδιά των οποίων το γενετικό προφίλ έχει ήδη χαρακτηριστεί θα ωφεληθούν άμεσα από τη συνεχή ανακάλυψη νέων φαρμάκων, εφόσον η διαθέσιμη «γονιδιακή τους ταυτότητα» θα προσφέρει δυνατότητες πρόσβασης σε νέα φάρμακα και σχετικές κλινικές δοκιμές που αρμόζουν για την περίπτωσή τους, δηλαδή ταιριάζουν με το γενετικό προφίλ τους.

Ο δεύτερος στόχος αυτής της προσπάθειας είναι να παρασκευαστούν θεραπείες που αφορούν κάθε παιδί ξεχωριστά και θα βοηθήσουν την άμυνά του να πολεμήσει τα καρκινικά κύτταρα;
Αναφέρεστε στις εξατομικευμένες ανοσοθεραπείες, όπου Τ λεμφοκύτταρα ασθενών «εκπαιδεύονται» στο εργαστήριο, έτσι ώστε να επιτεθούν και να εξολοθρεύσουν τα καρκινικά τους κύτταρα. Συγκεκριμένα, απομονώνονται Τ λεμφοκύτταρα από το αίμα ασθενών. Οι μοριακοί βιολόγοι προσθέτουν γονίδια τα οποία κωδικοποιούν για ειδικούς χιμαιρικούς υποδοχείς (CAR), οι οποίοι αναγνωρίζουν πρωτεΐνες οι οποίες υπάρχουν μόνο στα καρκινικά κύτταρα. Τα CAR-T κύτταρα που δημιουργούνται στο εργαστήριο, αφού παραχθούν σε μεγάλες ποσότητες, διοχετεύονται στους ασθενείς με σκοπό να εξολοθρεύσουν τα αντίστοιχα καρκινικά κύτταρα.

Η υλοποίηση αυτής της εμβληματικής δράσης θα γίνεται μέσω της διεθνούς δικτύωσης με Κέντρα Αριστείας. Ποιο θα είναι το όφελος για τους μικρούς ογκολογικούς ασθενείς στην Ελλάδα από τη συνεργασία αυτή;
Σημαντικός παράγοντας για την επιτυχή υλοποίηση της Εμβληματικής Δράσεως που προτείνεται είναι η διεθνής δικτύωση με Κέντρα Αριστείας, τις βάσεις της οποίας έχουν ήδη θέσει το
ΙΙΒΕΑΑ και η Ογκολογική Μονάδα Παίδων «Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη - ΕΛΠΙΔΑ» του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία». Συγκεκριμένα, και οι δύο αυτοί φορείς έχουν ξεκινήσει τη διαδικασία για την υπογραφή μνημονίου συνεργασίας για κοινά ερευνητικά προγράμματα και κλινικές δοκιμές με το κορυφαίο σε διεθνή κλίμακα Ινστιτούτο-Νοσοκομείο Μελέτης και Καταπολέμησης του Καρκίνου Dana Farber Cancer Institute/Hospital (DFCI) του πανεπιστημίου Harvard. Οι ερευνητές και κλινικοί ιατροί του DFCI σε συνεργασία με το ΙΙΒΕΑΑ και την Ογκολογική Μονάδα Παίδων «Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη - ΕΛΠΙΔΑ» του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία» θα προσφέρουν πρόσβαση και τεχνογνωσία στις πιο προηγμένες και καινοτόμες θεραπείες (π.χ. CAR-T κύτταρα) σε παιδιά με καρκίνο στην Ελλάδα με βάση το γενετικό τους προφίλ.

(!)

Με στόχο να μη χάνεται ούτε ένα παιδί από καρκίνο στη χώρα μας το οποίο θα μπορούσε να έχει σωθεί, η Ογκολογική Μονάδα Παίδων «Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη - ΕΛΠΙΔΑ» του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία» ενώνει τις δυνάμεις της με το Ιδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ). Η συνεργασία αυτή θα οδηγήσει στην καθοριστική μείωση του χρόνου που απαιτείται για την εύρεση του κατάλληλου δότη για μεταμόσχευση, καθώς τα δείγματα από την τράπεζα δοτών μυελού των οστών του Οράματος Ελπίδας θα εξετάζονται πλέον στην Ελλάδα με τις πιο σύγχρονες μεθόδους του ΙΙΒΕΑΑ. Σε δεύτερο χρόνο, η συνεργασία προβλέπει τον χαρακτηρισμό του γονιδιακού προφίλ των όγκων όλων των παιδιών που διαγιγνώσκονται με καρκίνο στη χώρα μας, με αποτέλεσμα την καλύτερη δυνατή επιλογή θεραπείας γι' αυτά, αλλά και την εξατομικευμένη θεραπεία τους με φάρμακα που θα παρασκευάζονται για κάθε παιδί ξεχωριστά, σε συνεργασία με κορυφαία κέντρα του εξωτερικού.

«Να μη χάνεται ούτε ένα παιδί, ενώ μπορεί να σωθεί»

Η κυρία Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη, πρόεδρος των Συλλόγων ΕΛΠΙΔΑ και ΟΡΑΜΑ ΕΛΠΙΔΑΣ, σε δήλωσή της στη «δημοκρατία» τονίζει για τη σημαντική αυτή συνεργασία: «Η νέα αυτή συνεργασία του συλλόγου μας με την Ακαδημία Αθηνών βάζει τον θεμέλιο λίθο για τη νέα εποχή της ΕΛΠΙΔΑΣ και αποτελεί για εμάς ένα σπουδαίο βήμα που μας κάνει πραγματικά υπερήφανους. Σηματοδοτεί το «άνοιγμα» του συλλόγου στην έρευνα κατά του καρκίνου, με τη συμμετοχή μας σε μεγάλα ερευνητικά προγράμματα, όπως και στην εφαρμογή καινοτόμων θεραπειών με πρωτοποριακά φάρμακα.

Οταν ξεκινούσαμε το 1990 με τη δημιουργία της πρώτης αμιγώς παιδιατρικής Μονάδας Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών στη χώρα μας, με μόλις τέσσερα κρεβάτια που συνεχώς αυξάνονταν, δώσαμε μια υπόσχεση στις οικογένειες των παιδιών που δοκιμάζονται από τον καρκίνο και αναλάβαμε μια δέσμευση απέναντι στην ελληνική κοινωνία: πως δεν θα σταματήσουμε να αγωνιζόμαστε με πίστη στο όραμά μας ότι ο καρκίνος μπορεί να νικηθεί. Και ότι τα όπλα σε αυτήν τη μάχη βρίσκονται όχι μόνο στην επιστήμη, αλλά και στην καρδιά των ανθρώπων.

Σχεδόν 30 χρόνια από την ημέρα που ξεκινήσαμε έχουμε τη χαρά να καμαρώνουμε χιλιάδες παιδιά να έχουν βγει νικητές στη μάχη με τον καρκίνο και να προχωρούν στη ζωή τους! Αυτήν τη στιγμή στην Ογκολογική Μονάδα Παίδων «Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη - ΕΛΠΙΔΑ» μέσα από τον μεγάλο αγώνα που δίνουν οι γιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό έχουμε καταφέρει τρία στα τέσσερα παιδιά που νοσηλεύονται να γίνονται εντελώς καλά και να επιστρέφουν στα σπίτια τους γεμάτα δύναμη. Η Ογκολογική μας Μονάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πιο σύγχρονες και αξιόπιστες σε ολόκληρο τον κόσμο και τώρα, χάρη στην ουσιαστική στήριξη της Ακαδημίας Αθηνών και του προέδρου της κυρίου Αντώνη Κουνάδη, και τη συνέργειά μας με το μεγαλύτερο ερευνητικό κέντρο του κόσμου στον χώρο του καρκίνου, το Dana Farber Cancer Institute του πανεπιστημίου του Harvard, θέτουμε τον νέο μας στόχο: να μη χάνεται ούτε ένα παιδί, ενώ μπορεί να σωθεί».

«Η επιλογή του κατάλληλου δότη θα γίνεται ασφαλέστερα και ταχύτερα»

Ο πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών και πρόεδρος του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών Αντώνιος Κουνάδης εξηγεί στη «δημοκρατία» τη σημασία αυτής της συνεργασίας.

«Τον περασμένο Ιανουάριο, κατόπιν ευγενικής προσκλήσεως της κυρίας Βαρδινογιάννη, επισκέφθηκα το Νοσοκομείο της ΕΛΠΙΔΑΣ. Εντυπωσιάστηκα από τις έξοχες εγκαταστάσεις, τον υπερσύγχρονο ιατρικό εξοπλισμό, τα πανέμορφα δωμάτια των καρκινοπαθών παιδιών, το υψηλής στάθμης ιατρικό-νοσηλευτικό προσωπικό. Η δωρεάν νοσηλεία σε Ελληνόπουλα ή μη, σε συνδυασμό με τα λαμπρά αποτελέσματα θεραπείας τεσσάρων εκ των πέντε καρκινοπαθών παιδιών, καθιστά το νοσοκομείο αυτό πρωτοπόρο παγκοσμίως.

Η υπογραφή της συμφωνίας αυτής είναι η αρχή μιας ευρύτερης συνεργασίας του Συλλόγου ΟΡΑΜΑ ΕΛΠΙΔΑΣ και του ΙΙΒΕΑΑ στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του παιδικού καρκίνου και όχι μόνο. Αισθάνομαι ευτυχής, διότι η πρότασή μου για συνεργασία έτυχε ευμενούς ανταποκρίσεως από την κυρία Μαριάννα Βαρδινογιάννη. Στο πλαίσιο αυτό προωθείται κοινό ερευνητικό πρόγραμμα που έχει την καταρχήν έγκριση του υπουργού Υγείας.

Το Ιδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ) με την υπογραφή αυτής της σημαντικής συμφωνίας για την τυποποίηση δειγμάτων εθελοντών δοτών μυελού των οστών θα συμβάλει ώστε η επιλογή του κατάλληλου δότη (ιστοσυμβατότητα) να γίνεται ασφαλέστερα και ταχύτερα. Περαιτέρω, το ΙΙΒΕΑΑ θα συμβάλει στη συρρίκνωση της θνησιμότητας με τη νέα αγωγή της γονιδιωματικής εξέτασης των καρκινικών κυττάρων για την επιλογή της πιο ενδεδειγμένης θεραπείας.

Το ΙΙΒΕΑΑ, εκτάσεως 28.000 τ.μ., με την κατασκευή νέου κτιρίου 20.000 τ.μ., επεκτείνει την ερευνητική / επιστημονική δραστηριότητά του στον πρωτοποριακό τομέα της εξατομικευμένης ή ιατρικής ακριβείας, προωθώντας περαιτέρω τη βασική / κλινική έρευνα και βελτιώνοντας την παροχή ιατρικών υπηρεσιών. Ετσι το ΙΙΒΕΑΑ καθίσταται κέντρο διεθνούς αριστείας με βάση και τις αρχές διαφάνειας, αξιοκρατίας, δεοντολογίας και τους κανόνες της Χάρτας του Ευρωπαίου ερευνητή».