Γιώργος Παπασάικας: Συγκλονίστηκα όταν πρωτοαντίκρισα το τοπίο του Αγίου Ορους!

Γιώργος Παπασάικας: Συγκλονίστηκα όταν πρωτοαντίκρισα το τοπίο του Αγίου Ορους!14.01.2019Πρόσωπα

Ο Γιώργος Παπασάικας, ζωγράφος της Σχολής Καλών Τεχνών και αγιογράφος, μιλά για τις πηγές της έμπνευσής του και την πρώτη φορά που πήγε στον Αθωνα. «Σε καθηλώνει. Ηταν σαν να είχαν φυτρώσει τα μοναστήρια πάνω στα βράχια» λέει

Από τη
Σοφία Χατζή

Η τέχνη δεν έχει τέλος, όσο υπάρχει ο άνθρωπος σε αυτή τη γη, εξελίσσεται, αλλά δεν είναι και αιώνια. Είναι ένας τρόπος τον οποίο ο άνθρωπος εργάζεται για να συναντηθεί με τον Δημιουργό

του σε συναντήσεις που ξεπερνούν τη λογική. Ο Θεός μάς έπλασε ομοίους Του, μας έδωσε την καλλιτεχνική και δημιουργική φύση Του. Την τέχνη, όταν είμαστε προσεκτικοί, την κάνουμε μιας άλλης φύσεως προσευχή.

Συναντήσαμε τον Γιώργο Παπασάικα, ζωγράφο της Σχολής Καλών Τεχνών και αγιογράφο. Εχει λάβει μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις. Ζει και εργάζεται μεταξύ του χωριού του (Καινούργιο Τριχωνίδας) και της Αθήνας. Είναι ένας νεαρός καλλιτέχνης που εκφράζεται με ευγένεια και σεβασμό για την τέχνη του και που νιώθει συνεπαρμένος από τις πρώτες του ματιές στις πηγές έμπνευσής του.

Τα έργα που απαρτίζουν την πρώτη έκθεσή σας είναι μόνο τοπία από το Αγιον Ορος. Γιατί αποκλειστικά αυτή η επιλογή;
Αυτό πιστεύω οφείλεται στη βαθιά και συγκλονιστική, θα μπορούσα να πω, εντύπωση που μου προκάλεσε το τοπίο του Αγίου Ορους. Ξέρετε, πρώτη φορά επισκέφθηκα το Αγιον Ορος παρακινημένος από όσα είχα ακούσει από περιγραφές ή είχα δει από διάφορες εικόνες και όσα είχα διαβάσει. Τίποτα απ' όλα αυτά όμως δεν με είχε προετοιμάσει γι' αυτό που αντίκρισα.

Τι εννοείτε με αυτό;
Αυτά που αγνοούσα είναι, αφενός, η ομορφιά του τοπίου και, αφετέρου, το μεγαλοπρεπές της αρχιτεκτονικής των μοναστηριών που συνδυάζει τόσο εντυπωσιακά την επιβλητική οχυρωματική αρχιτεκτονική με τη μοναστηριακή. Παράλληλα, αυτό που εμένα ως εικαστικό με εξέπληξε ήταν η αρμονική συνύπαρξη των κτισμάτων αυτών με το τοπίο του Αθω. Για να το πω πιο απλά, ήταν σαν να είχαν φυτρώσει τα μοναστήρια πάνω στα βράχια. Και, φυσικά, όλα αυτά σε μια κλίμακα που καθηλώνει και είναι σχεδόν αδύνατον να μεταφερθεί από οποιαδήποτε περιγραφή. Αμέσως ήξερα ότι θέλω να τα ζωγραφίσω και να προσπαθήσω να διασώσω ό,τι μπορούσα από την αίσθηση όλων αυτών.

Ζωγραφίζατε επί τόπου;
Οχι, γιατί αυτό δεν ήταν δυνατόν. Εκανα όμως μικρά σχέδια και προσχέδια και, φυσικά, έβγαλα πολλές φωτογραφίες, με τη βοήθεια των οποίων, όταν επέστρεψα στο εργαστήριό μου, άρχισα να δουλεύω. Οσο προχωρούσα κατάλαβα ότι το θέμα ήταν ελκυστικό και, προτού ακόμη τελειώσει ένα έργο, άρχιζε ένα άλλο. Βέβαια, εδώ θα πρέπει να σας πω ότι αυτό που από την αρχή μού έγινε φανερό ήταν πως το Αγιον Ορος σε έναν καλλιτέχνη παρέχει ένα τεράστιο φάσμα από επιρροές και αφορμές που αφορούν την εικαστική δημιουργία.

Θα μας αναφέρετε κάποιες επιρροές;
Θέλω δηλαδή να πω πως αναγκαστικά στην πρώτη μου προσέγγιση, για λόγους οικονομίας, στάθηκα περισσότερο στην υπόθεση του εξωτερικού τοπίου, ενώ δεν αγνοώ ότι σημαντική είναι και η υπόθεση του εσωτερικού τοπίου των μονών και των ναών, και σας θυμίζω αντίστοιχα έργα του Γιάννη Τσαρούχη ή του Γιώργου Μανουσάκη. Επίσης, εικόνες από τη ζωή των μοναχών. Σας θυμίζω αντιστοίχως έργα και σχέδια του Φώτη Κόντογλου.

Πώς μπορεί ο θεατής να κατανοήσει τι σημαίνει στα έργα σας το εσωτερικό τοπίο;
Εσωτερικό τοπίο ονομάζω όχι τόσο την εσωτερική αυλή κάθε μοναστηριού όσο τους εσωτερικούς χώρους των κτιρίων, όπως πρωτίστως των ναών, των παρεκκλησίων ή της τραπέζης και άλλων βοηθητικών χώρων κάθε μονής.

Εσωτερικό των κτισμάτων ή και της ανθρώπινης κατάστασης;
Πιστεύω ότι, όταν προσπαθείς να εικονίσεις ένα έργο των ανθρώπων, προσπαθείς να εικονίσεις την ψυχή και τις πνευματικές αναζητήσεις τους. Οταν λοιπόν δείχνω, για παράδειγμα, το εσωτερικό του Kαθολικού ενός μοναστηριού, προσπαθώ με όποια μέσα διαθέτω να εικονίσω τις πνευματικές και ψυχικές αναζητήσεις των ανθρώπων που δημιούργησαν τον ναό, καθώς και των ανθρώπων που προσεύχονται και διακονούν. Γι' αυτό θεωρώ το κεφάλαιο αυτό τόσο σπουδαίο.

«Είναι πολύ δύσκολο να αποδώσει κανείς με τα μέσα της εικαστικής τέχνης αυτό που ονομάζουμε πνευματική ζωή»

Ποια ήταν η επίδραση της πνευματικής ζωής του Αγίου Ορους στο έργο σας;
Νομίζω ότι είναι πάρα πολύ δύσκολο όχι για μένα αλλά ακόμη και για κάποιον έμπειρο εικαστικό να αποδώσει με τα μέσα της εικαστικής τέχνης αυτό που ονομάζουμε πνευματική ζωή στον Αθω. Ουσιωδέστερη προσέγγιση θα μπορούσαν, κατά τη γνώμη μου, να έχουν οι τέχνες του λόγου, είτε του πεζού είτε του έμμετρου. Γιατί, κακά τα ψέματα, το μέσον της εικόνας, όπως εγώ το βλέπω, είναι πολύ πιο ταπεινό από το μέσο των περιγραφών που έχει στη διάθεσή του ένας καλλιτέχνης του λόγου. Οι εικαστικοί προσπαθούμε με πολύ μικρά σημάδια πάνω στο έργο να δείξουμε και να υποδηλώσουμε πράγματα και καταστάσεις.

Πιστεύετε ότι και η εικαστική απόδοση ενός εξωτερικού κτιρίου είναι δυνατόν να αποδίδει σε ικανό βαθμό το πνεύμα των ανθρώπων που κατοικούν σε αυτό και εν προκειμένω μονάζουν;
Ακριβώς. Οχι μόνο τα κτίρια, ακόμη και οι κήποι, θα μπορούσα να πω, ή κάποια μικρά και κατά πολλούς ασήμαντα χρηστικά αντικείμενα. Ή, για παράδειγμα, τα ιερά σκεύη και η επιμέλεια με την οποία είναι τοποθετημένα.

Νομίζω ότι είστε αρκετά σαφής και κατανοώ ακριβώς τους λόγους που σας οδήγησαν να διαιρέσετε την εικαστική προσέγγισή σας προς το Αγιον Ορος σε τρεις ή περισσότερες ενότητες, γιατί αυτό σκοπεύετε να κάνετε, έτσι δεν είναι;
Ναι, αυτό ακριβώς σκοπεύω να κάνω, γιατί πιστεύω θα ήταν από μέρους μου πολύ επιπόλαιο να ισχυριστώ ότι με τούτη την έκθεση ολοκληρώνω το εικαστικό ενδιαφέρον μου για ένα τόσο μεγάλο θέμα όπως το Αγιον Ορος. Η ενότητα αυτή έχει λίγο και τον χαρακτήρα μιας γρήγορης επίσκεψης, της πρώτης ματιάς και εντύπωσης που έχει κανείς από ένα μέρος που βλέπει πρώτη φορά. Αυτό δίνει τη χάρη της φρεσκάδας στη δουλειά, αλλά καλύπτει μόνο ένα κομμάτι, και νομίζω ότι τα έργα αυτά είναι μια πρώτη και ταπεινή αρχή αυτών που, αν αξιωθώ, σκοπεύω να παρουσιάσω στο μέλλον.

Ποια ήταν η εντύπωση που σας προκάλεσαν οι αγιογραφήσεις των ναών που επισκεφτήκατε;
Θεωρώ ότι είχα την ευτυχία να δω και κατά το δυνατόν να μελετήσω τις αγιογραφήσεις των Καθολικών αρκετών ναών, αλλά θα πρέπει να πω ότι στην κυριολεξία με συγκλόνισαν οι αγιογραφίες του Εμμανουήλ Πανσέληνου στο Πρωτάτο και αυτές του Θεοφάνη στη Μονή της Μεγίστης Λαύρας, και πρέπει επίσης εδώ να σας πω ότι είναι μεγάλη ευτυχία και μεγάλη σπουδή για οποιονδήποτε νέο εικαστικό να βρεθεί μπροστά σε αυτές τις εικόνες. Θα ήθελα να είχα δει και τις αγιογραφίες της Μονής Σταυρονικήτα, αλλά ο περιορισμένος χρόνος της επίσκεψής μου δεν το επέτρεψε.

Η ΕΚΘΕΣΗ

Ο παρατηρητής που περιδιαβαίνει το Αγιον Ορος θα δει άλλοτε από μακριά και άλλοτε σε πρώτο πλάνο τις μονές του Αθω, παράδοξα χτισμένες συχνά στα πιο απόκρημνα σημεία, να προβάλλουν σαν καθρέφτες ενός ιδιαίτερου φωτός και να ελκύουν το βλέμμα του καλλιτέχνη, που τις κάνει αφορμή για ζωγραφική περιπλάνηση. Αυτή την περιπλάνηση παρουσίασε ο Γιώργος Παπασάικας με την πρώτη του ατομική έκθεση ζωγραφικής που φιλοξενήθηκε έως τις 4 Ιανουαρίου στο Art bar poems&crimes, στο Μοναστηράκι.

Από την Εφημερίδα Ορθόδοξη Αλήθεια