Γονίδιο λειτουργεί ως ασπίδα εναντίον της γρίπης των πτηνών

Βρετανοί ερευνητές εντόπισαν ένα ανθρώπινο γονίδιο που εμποδίζει τους περισσότερους ιούς της γρίπης των πτηνών να μεταδοθούν από τα πτηνά στους ανθρώπους.

Αυτό το γονίδιο υπάρχει σε όλους τους ανθρώπους και μπορεί να εντοπιστεί στους πνεύμονες και την ανώτερη αναπνευστική οδό, εκεί όπου οι ιοί της γρίπης πολλαπλασιάζονται. Ενώ το γονίδιο ήταν ήδη γνωστό στους επιστήμονες, αυτές οι αντιικές του ικανότητες είναι μια νέα ανακάλυψη.

Μια εξαετής μελέτη με επικεφαλής το MRC-University of Glasgow Center for Virus Research διαπίστωσε ότι το γονίδιο BTN3A3 αποτελεί έναν ισχυρό φραγμό για τους περισσότερους ιούς της γρίπης των πτηνών.

Αν και σχετικά σπάνια, ορισμένα στελέχη του ιού της γρίπης των πτηνών μεταδίδονται στους ανθρώπους. Δύο από τα πιο πρόσφατα κρούσματα H5N1 αναφέρθηκαν σε εργάτες πτηνοτροφικών μονάδων στο Ηνωμένο Βασίλειο τον
περασμένο Μάιο. Κρούσματα γρίπης των πτηνών H5N1 σε άνθρωπο εντοπίστηκαν για πρώτη φορά στο Χονγκ Κονγκ το 1997. Σε παγκόσμιο επίπεδο από το 2003, έχουν αναφερθεί στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας 873 ανθρώπινες μολύνσεις H5N1, με 458 θανάτους.

Η μελέτη διαπίστωσε ότι ορισμένοι ιοί της γρίπης των πτηνών και των χοίρων φέρουν μια γενετική μεταλλαγή που τους επιτρέπει να ξεφεύγουν από τον φραγμό του γονιδίου BTN3A3 και να μολύνουν τους ανθρώπους. Παρακολουθώντας το ιστορικό των πανδημιών γρίπης στον άνθρωπο και συνδέοντας την αντίσταση βασικών τύπων ιών στο γονίδιο, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι όλες οι πανδημίες ανθρώπινης γρίπης, συμπεριλαμβανομένης της ισπανικής του 1918 και της γρίπης των χοίρων του 2009, οφείλονταν σε ανθεκτικά στο γονίδιο BTN3A3 στελέχη.

Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι το μέγεθος της αντίστασης των ιών στο γονίδιο θα μπορούσε να αποτελέσει δείκτη αξιολόγησης για το αν τα στελέχη της γρίπης φέρουν το δυναμικό να εξελιχθούν σε ανθρώπινη πανδημία ή όχι. «Οι αντιικές λειτουργίες του γονιδίου BTN3A3 εμφανίστηκαν πριν από 40 εκατομμύρια χρόνια στα πρωτεύοντα», δήλωσε στον Guardian ο καθηγητής Massimo Palmarini που διευθύνει το ερευνητικό κέντρο ιολογίας της Γλασκώβης και που
ηγήθηκε της μελέτης.

«Η κατανόηση των φραγμών που μπλοκάρουν τη γρίπη των πτηνών στους ανθρώπους σημαίνει καλύτερες στοχευμένες λύσεις και καλύτερα μέτρα ελέγχου για την πρόληψη μετάδοσης. Εάν εντοπιστεί ένας ιός ανθεκτικός στα γονίδια, μπορούμε να ενεργοποιήσουμε προληπτικά μέτρα για αυτόν έγκαιρα προκειμένου να αποτρέψουμε τη μετάδοσή του στους ανθρώπους». Η Dr Rute Maria Pinto, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, είπε στον Guardian ότι η ανακάλυψη αναμένεται να έχει άμεση πρακτική εφαρμογή.

«Τώρα, όταν ανιχνεύουμε κρούσματα γρίπης των πτηνών, μπορούμε βασικά να τυλίγουμε άρρωστα πτηνά, πτώματα ή περιττώματα και να μάθουμε εάν ο ιός μπορεί να ξεπεράσει τον φραγμό (γονίδιο BTN3A3), απλά κοιτάζοντας την αλληλουχία του και αξιολογώντας πόσο πιθανό είναι να μεταδοθεί ή όχι στους ανθρώπους».

Η μελέτη μπόρεσε επίσης να αξιολογήσει αναδρομικά τις αυξήσεις των γονιδιακά ανθεκτικών ιών πριν από προηγούμενες διαρροές στον άνθρωπο. Πριν από το ξέσπασμα του ιού της γρίπης των πτηνών H7N9, που μόλυνε για πρώτη
φορά ανθρώπους στην Κίνα το 2013, η μελέτη διαπίστωσε «αυξημένη συχνότητα του ανθεκτικού στο BTN3A3 γονότυπου στα πτηνά το 2011-2012». Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί σχεδόν 1.570 κρούσματα H7N9 και τουλάχιστον 616 θάνατοι.

«Υποθέτω ότι αυτό που παρέχουν αυτές οι παρατηρήσεις είναι ένα στιγμιότυπο της συχνότητας του ανθεκτικού γονιδίου BTN3A3 σε διαφορετικές χρονικές περιόδους στα πουλιά», είπε ο Palmarini. «Επειδή τα πουλιά δεν έχουν BTN3A3, δεν υπάρχει εξελικτική πίεση για να διατηρηθούν ή όχι αυτά τα χαρακτηριστικά. Επίσης ορισμένες μεταλλαγές «μπορεί να καταστήσουν τον ιό περισσότερο ή λιγότερο κατάλληλο για τα πουλιά, αλλά αυτό δεν είχε ακόμη μελετηθεί».

Ομοίως, πριν από την πανδημία της γρίπης των χοίρων H1N1 το 2009 , η μελέτη διαπίστωσε ότι μεταξύ 2002 και 2006 εμφανιζόταν η αντίσταση του γονιδίου H1N1 σε χοίρους. Η πανδημία της γρίπης των χοίρων εκτιμάται ότι σκότωσε
μεταξύ 150.000 και 575.400 ανθρώπους κατά τον πρώτο χρόνο που ο ιός μεταδόθηκε στον άνθρωπο.