Σκέψεις για το ασφαλιστικό ζήτημα

Του Δημήτρη Ν. Πατσάκη

Για μια ακόμη φορά, η ανεπάρκεια των πόρων των ασφαλιστικών οργανισμών προκαλεί ανασφάλεια στους πολίτες και συμπτώματα νευρικού κλονισμού στους πολιτικούς προϊσταμένους και στα υπηρεσιακά στελέχη ταμείων και υπουργείων. Ιδιαίτερα η αμετροέπεια και η συνέχιση προεκλογικών υποσχέσεων της νέας ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων οδηγεί σε απορίες της μορφής «μα, δεν ξέρουν τι ακριβώς συμβαίνει;». Επειδή, λοιπόν, οι εκλογές

είναι πλέον παρελθόν και το ταμείον είναι 
–κυριολεκτικά– «μείον», οφείλουμε, τουλάχιστον τώρα, να πούμε τα πράγματα με το πραγματικό τους όνομα. Το πρόβλημα δεν είναι καινοφανές. Η επιδείνωση της θεμελιώδους σχέσης «ενεργοί/συνταξιούχοι» και η συντήρηση ευνοϊκών ρυθμίσεων για μεγάλη μερίδα εργαζομένων, ιδιαίτερα του δημόσιου τομέα, των ΔΕΚΟ και των ΟΤΑ και το έλλειμμα μεταξύ εσόδων και δαπανών, παρά τα μέτρα που πρόσφατα έχουν ληφθεί, οδηγούν εκ των πραγμάτων σε μια εκ νέου θεώρηση με –πιθανότατα– αιματηρές λύσεις.

Η θεώρηση του προβλήματος ως ισοδύναμου για το σύνολο των ασφαλισμένων, με την «ευγενή» συμβολή των παραγόντων κάθε πλευράς, είναι –κατ’ αρχήν– εσφαλμένη. Η κ/κ εισφορά και δαπάνη και το επακόλουθο έλλειμμα δεν είναι ούτε ίδια ούτε παράγουν το ίδιο αποτέλεσμα. Στον ιδιωτικό τομέα, για παράδειγμα, η συνταξιοδότηση δικαιώνεται σε πολύ μεγαλύτερη ηλικία, ποσότητα ασφαλιστικής ύλης (εισφορές) και ηλικίας (αριθμό ενσήμων) απ’ ότι σε άλλους χώρους. Σε ό,τι αφορά το κόστος περίθαλψης, τα στοιχεία είναι επίσης αποκαλυπτικά. Τα πρόσφατα στοιχεία διαχείρισης δαπανών για τον ΕΟΠΥΥ εμφανίζουν, σε σχέση με το παρελθόν, εξαιρετικό ποσοστό αρνητικής μεταβολής. Σε ανασκόπηση του παρελθόντος (Κοινωνικός Προϋπολογισμός 2009), το έλλειμμα μόνον για τους ασφαλισμένους του στενού δημόσιου τομέα (ΟΠΑΔ) ήταν περισσότερο από 1,2 δισ. (εισφορές: 400 εκατ., δαπάνες: 1.700 εκατ.). Αντίστοιχα, για τα δεδομένα του ίδιου διαστήματος, το «άνοιγμα» εισφορών-συντάξεων ήταν σε βάρος του δημόσιου ταμείου με «μερικά» δισεκατομμύρια.

Σε ό,τι αφορά τα «αυτο-διαχειριζόμενα» ταμεία (ελευθεροεπαγγελματίες, τραπεζικοί, ΔΕΚΟ, ΜΜΕ) εδώ τα στοιχεία είναι σαφέστατα. Τα συνδικαλιστικά όργανα των ασφαλισμένων, είτε από κεκτημένη ταχύτητα είτε λόγω αγνοίας απλής αριθμητικής, εξακολουθούν να επιρρίπτουν τις ευθύνες σε άλλους (όχι, εδώ οι Εβραίοι εξαιρούνται, αγαπητέ αναγνώστη). Η επί δεκαετίες κάλυψη μεγάλου ή και αποκλειστικού μέρους των εσόδων από «κοινωνικούς» πόρους ή την ίδια την εργοδοσία (έως και 95%) δημιούργησε την κυρίαρχη αντίληψη στους συμπαθείς διαμαρτυρόμενους για το «κούρεμα» των αποθεματικών τους (τα οποία δημιουργήθηκαν ακριβώς λόγω εξωγενών εσόδων) πως οι συγκεκριμένοι χώροι οφείλουν να «εξαιρεθούν» από την εκλογίκευση των κανόνων εισφοράς, συνταξιοδότησης, δαπανών περίθαλψης κ.λπ. Η αλήθεια είναι μία και μοναδική, όσο και αν «πληγώνει». Το «όλον» ασφαλιστικό ζήτημα, όπως είναι σήμερα τα πράγματα, απλώς δεν βγαίνει. Η διατήρηση «θυλάκων» ιδιαίτερης μεταχείρισης, όπως είναι για παράδειγμ