Επιλόχειος κατάθλιψη: Πώς να την αντιμετωπίσετε και πόσο επηρεάζει το παιδί;

Συχνά η γέννηση ενός μωρού μπορεί να επηρεάσει βαθιά και ουσιαστικά την ψυχολογία της γυναίκας και να οδηγήσει σε πολλές και διαφορετικές εκδηλώσεις, άλλες από τις οποίες είναι φυσιολογικές και βραχύβιες και άλλες σοβαρές και επίμονες. Μία από τις παραπάνω είναι η επιλόχειος κατάθλιψη. Αν και το κοινό χαρακτηριστικό αυτών των εκδηλώσεων είναι ότι παρατηρούνται μέσα σε λίγες ημέρες έως εβδομάδες από τον τοκετό, κατά τα άλλα είναι εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους. 

Η λοχεία θεωρείται πολύ σημαντική περίοδος τόσο για την μητέρα όσο και για τη θεμελίωση της σωματικής και ψυχικής

υγείας του βρέφους.

H μητέρα παρέχει συναισθηματική, πρακτική ασφάλεια και φροντίδα. Προϋπόθεση για την ομαλή διέλευση είναι το περιβάλλον, πρακτικό και συναισθηματικό της μητέρας αλλά και η συναισθηματική της διάθεση.

Το ανησυχητικό είναι ότι, επειδή δεν είναι «κοινωνικά αποδεκτό» μια μητέρα να μην είναι πλημμυρισμένη από ευχάριστα συναισθήματα μετά τη γέννηση του παιδιού της, πολλές γυναίκες με επιλόχειο κατάθλιψη δεν το παραδέχονται και υποφέρουν σιωπηλά μόνες τους, με τραγικά αποτελέσματα καμιά φορά.

Οι περισσότερες νέες μητέρες νιώθουν μια θλίψη τις πρώτες μέρες μετά τον τοκετό, πιθανώς εξαιτίας των απότομων ορμονικών και χημικών αλλαγών που συμβαίνουν στο σώμα τους. Η θλίψη αυτή κατά κανόνα είναι μια παροδική, αθώα κατάσταση, που δεν πρέπει να συγχέεται με την επιλόχεια κατάθλιψη.

Η επιλόχειος κατάθλιψη δεν είναι ελάττωμα του χαρακτήρα της νέας μητέρας

Η λοχεία είναι μια φορτισμένη περίοδος με προσδοκίες αναφορικά με το νεογέννητο, ανησυχία, αγωνία και σωματική εξάντληση. Η προσδοκία της αναμενόμενης χαράς με τη γέννηση του παιδιού διαψεύδεται συχνά, καθώς το δέσιμο δεν είναι πάντα τόσο άμεσο. Επίσης συχνά μια μητέρα ενδέχεται να έχει και κάποιες αρνητικές σκέψεις για το νεογέννητο.

Σε μια στις δέκα γυναίκες μπορεί να εμφανιστεί επιλόχειος κατάθλιψη που συνοδεύεται από ατονία και δυσαρέσκεια, συμπτώματα που μπορεί να είναι πιο έντονα ή να επιδεινώνονται σε συγκεκριμένες ώρες όπως το πρωί ή αργά το απόγευμα.

Δεν υπάρχει συγκεκριμένος λόγος εμφάνισης της διαταραχής, αλλά οι γυναίκες με υπάρχον ιστορικό, έλλειψη υποστήριξης από την οικογένεια ή τον σύντροφο, πρόωρο τοκετό ή κάποιας διαταραχής στο μωρό, απώλεια της μητέρας σε μικρή ηλικία, οικονομικά προβλήματα και πένθος επιβαρύνουν την κατάσταση.

Παρόλα αυτά η επιλόχειος κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί χωρίς συγκεκριμένο λόγο και χωρίς την παρουσία στρεσογόνων παραγόντων, όπως επίσης και η παρουσία των παραπάνω μπορεί να επιβαρύνει αλλά δεν οδηγεί απαραίτητα σε επιλόχεια κατάθλιψη.

©Unsplash/Zach LuceroΛόγοι που μπορεί να οδηγήσουν σε επιλόχειο κατάθλιψη

Τα επίπεδα ορμονών του θυρεοειδή αδένα μπορούν επίσης να μειωθούν μετά από τη γέννα και προκαλούν τα συμπτώματα της κατάθλιψης. Οι γυναίκες χρειάζονται χρόνο για να αναπληρώσουν τα αποθέματα σεροτονίνης στον εγκέφαλο, μετά από κάποιο έντονο στρες. Το συναίσθημα της έντονης κόπωσης μετά από εργώδη φυσιολογικό τοκετό.Ο άστατος ύπνος εμποδίζει συχνά τη μητέρα να ανακτήσει τις δυνάμεις της.Αίσθημα πίεσης από τις αλλαγές. Συναισθήματα απώλειας: της ταυτότητας, του ρόλου, της σιλουέτας, της αίσθησης να είναι ελκυστική. Μείωση του ελεύθερου χρόνου και του ελέγχου στη διάθεση του χρόνου. Το ιστορικό κατάθλιψης, μανιοκατάθλιψης ή άλλων ψυχικών διαταραχών, στην ίδια ή την οικογένειά της.

Το συναισθηματικό περιβάλλον της μητέρας κατά την παιδική της ηλικία και τα βιώματά της παίζουν σημαντικό ρόλο. Εάν στο περιβάλλον υπήρξαν προστριβές και οι σχέσεις της οικογενείας υπήρξαν παθολογικές, οι πιθανότητες να εμφανιστεί ψυχοπαθολογία είναι αυξημένες.

Η συμβολή του πατέρα είναι σημαντική και πηγάζει από τη δική του παιδική ηλικία αλλά και από τις συνθήκες της ζωής του.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Τα συμπτώματα μπορούν να εμφανιστούν σε διάστημα μεταξύ 24 ωρών έως 6 μηνών μετά τη γέννηση και περιλαμβάνουν:

Κακή διάθεση/ έντονη θλίψη έλλειψη ικανοποίησης και ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που κάποτε πρόσφεραν ευχαρίστηση προβλήματα στον ύπνο, κόπωση, συναισθηματική φόρτιση , μείωση/ αύξηση βάρους, μείωση ενεργητικότητας (ατονία), ανησυχία ή άγχος, αισθήματα αναξιότητας ή ενοχής ,δυσκολία συγκέντρωσης, σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονία, μειωμένο ενδιαφέρον για σεξ, αισθήματα απόρριψης, πονοκέφαλοι, πόνοι στο στήθος, ταχυπαλμία, μούδιασμα ή ζάλη, άρνηση ενασχόλησης με το παιδί ή επιθετικότητα προς αυτό, ευσυγκινησία χωρίς προφανείς λόγους, έμμονες και ανεξήγητες ιδεοληψίες που αφορούν στο βρέφος ή σε θέματα που σχετίζονται με αυτό, διαταραχή των διαπροσωπικών σχέσεων της μητέρας ότι μπορεί να χάσει το μωρό λόγω κάποιας λοίμωξης, ξαφνικού θανάτου, λανθασμένου χειρισμού, ότι μπορεί να κάνει κακό στο μωρό για την ίδια της την υγεία.

Το άγχος είναι, επίσης, χαρακτηριστικό γνώρισμα της επιλόχειας κατάθλιψης. Η νέα μητέρα μπορεί να ανησυχεί υπερβολικά όταν το μωρό κλαίει, καταπίνει ή χτυπήσει, με αποτέλεσμα την εκδήλωση άγχους αν πρόκειται να μείνει μόνη με το μωρό.

Έτσι, αντί να θέλει να είναι με το μωρό όλη την ώρα, νιώθει απομακρυσμένη. Επίσης δεν μπορεί να κατανοήσει πώς νιώθει το μωρό ή τι χρειάζεται.

Είναι απαραίτητο να αναγνωρίζεται η επιλόχειος κατάθλιψη μέσω των συμπτωμάτων της και να διαχωρίζεται από τα ήπια καταθλιπτικά συμπτώματα που είναι αρκετά συχνά μετά την εγκυμοσύνη από τους επαγγελματίες υγείας που βρίσκονται στο άμεσο περιβάλλον της νέας μητέρας.

Η ίδια μπορεί να μην κατανοήσει αρχικά τι συμβαίνει ή να νιώθει ντροπή που δεν δείχνει ενθουσιασμό για την άφιξη του μωρού. Η επιλόχειος κατάθλιψη είναι συχνά ένα γεγονός που δεν θα περάσει «από μόνο του»! Χρειάζεται υποστήριξη από κάποιον ειδικό, ίσως και φαρμακευτική αγωγή και υποστήριξη από το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον της μητέρας.

Με μόλις 2 φωτογραφίες αυτή η μαμά δείχνει πώς πραγματικά είναι να έχεις επιλόχεια κατάθλιψη

Freepik Επιλόχειος κατάθλιψη: Οι επιπτώσεις στο παιδί

Σύμφωνα με έρευνες η επιλόχεια κατάθλιψη δεν έχει αρνητικές επιπτώσεις στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών κατά τα πρώτα 7 χρόνια της ζωής τους και συνδέεται στενά με το χαμηλό βάρος και ύψος των παιδιών.

Οι θεραπείες για αντιμετώπιση της επιλόχειας κατάθλιψης έχουν σημαντικό όφελος στη σχέση της μητέρας με το βρέφος. Τα παιδιά των οποίων οι μητέρες υποφέρουν από επιλόχεια κατάθλιψη έχει βρεθεί έχουν καθυστερημένη ανάπτυξη.

Τα βρέφη των καταθλιπτικών μητέρων είχαν στατιστικά σημαντική φτωχότερη ανάπτυξη κατά τον 3ο και 6ο μήνα μετά το τοκετό. Άλλες έρευνες υποστηρίζουν ότι η επιλόχεια κατάθλιψη έχει αρνητικές επιπτώσεις στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών, κυρίως στα αγόρια.

Οι γυναίκες με σοβαρή, επίμονη κατάθλιψη, είχαν σχεδόν πενταπλάσιες πιθανότητες να έχουν παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς έως την ηλικία των 3,5 ετών, σχεδόν τριπλάσιες πιθανότητες να έχουν παιδιά με κακή βαθμολογία στις μαθητικές εξετάσεις στην ηλικία των 16 ετών και πάνω από επταπλάσιες πιθανότητες να έχουν παιδιά διαγνωσμένα κατάθλιψη κατά την ηλικία των 18 ετών.

Ωστόσο, τα πιο σύντομα και λιγότερο καταθλιπτικά επεισόδια ενδεχομένως να μην επηρεάζουν την ανάπτυξη των παιδιών, σύμφωνα με τους επιστήμονες.

Οι πιθανότητες προβλημάτων συμπεριφοράς στα μικρότερα παιδιά, καθώς και η κακή σχολική επίδοση ή η κατάθλιψη για τους εφήβους αυξάνονταν ανάλογα με τη σοβαρότητα και την επιμονή των συμπτωμάτων κατάθλιψης που βίωναν οι μητέρες.

Για παράδειγμα, οι γυναίκες που είχαν σοβαρή αλλά όχι επίμονη κατάθλιψη ήταν περίπου δύο φορές πιο πιθανό να έχουν παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς, σε σχέση με τις γυναίκες χωρίς καταθλιπτικά συμπτώματα, σύμφωνα με τη μελέτη.

Επίσης, παρουσίαζαν περισσότερες πιθανότητες να έχουν εφήβους με κακή σχολική βαθμολογία ή κατάθλιψη μέχρι την ηλικία των 18 ετών, αλλά αυτές οι διαφορές ήταν πολύ μικρές για να αποκλειστεί η πιθανότητα να οφείλονται στην τύχη.

Στις αναπτυγμένες χώρες δεν παρατηρείται συσχέτιση της επιλόχειας κατάθλιψης με προβλήματα στο παιδί. Μητέρες που υποφέρουν από επιλόχεια κατάθλιψη αναφέρουν ότι οι σχέσεις τους με το παιδί εμφανίζουν δυσκολίες από τον πρώτο κιόλας καιρό και έτσι το παιδί αποκτά αναπτυξιακά, γνωστικά και συμπεριφορικά προβλήματα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η έγκαιρη αναγνώριση και παρέμβαση μπορεί να αντιμετωπίσει την επιλόχεια κατάθλιψη. Αν για κάποιο λόγο η επιλόχεια κατάθλιψη δε θεραπευτεί στα αρχικά στάδια, τότε θα εξελιχθεί σε χρόνια κατάθλιψη. Σημαντικός είναι ο ρόλος του συζύγου και των στενών προσώπων της οικογένειας για την παροχή επαρκούς ψυχολογικής στήριξης στη μητέρα αλλά και την απαραίτητη φροντίδα στο παιδί.

Τέλος, ο ρόλος των επαγγελματιών υγείας είναι πολύ σημαντικός για την ενθάρρυνση και στήριξη της μητέρας κατά τη διάρκεια της κύησης και αργότερα να προσαρμοστεί στη νέα της ζωή μαζί με το δημιούργημα της.

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε κάποια μητέρα που πάσχει από επιλόχειο κατάθλιψη;Υπομονή και κατανόηση. Πρέπει να μπαίνουμε στη θέση της συζύγου – μητέρας και να την καταλαβαίνουμε ώστε να υπάρχει συνεννόηση.Χρειάζεται μεγαλύτερο ενδιαφέρον από το σύζυγο προς την σύντροφο – μητέρα. Να της δείχνει και να της υπενθυμίζει πόσο πολύ την αγαπά!Το πιο σημαντικό είναι να την κάνουμε να νιώθει σημαντική ακόμα και με μικρά πράγματα μέσα από την καθημερινότητα. Αυτό το έχουν πολύ ανάγκη οι γυναίκες σε αυτή την φάση. Για παράδειγμα αν φτιάξει ένα φαγητό μπορούμε να της πούμε «Ποπο τι ωραίο που το έκανες! Μπράβο σου!». Σε πράγματα πολύ απλά καθημερινά που δεν θα έδινε σημασία, να την κάνουμε να αισθανθεί ότι προσφέρει πάρα πολλά πράγματα.Χρειάζεται μία μικρή προσαρμογή του προγράμματός του μπαμπά βάση των νέων δεδομένων, δηλαδή του ερχομού του παιδιού στο σπίτι ώστε να συμμετέχει ενεργά μέσα στη νέα αυτή πραγματικότητα. Για παράδειγμα να σηκωθεί το βράδυ όταν το παιδί κλαίει, να βοηθήσει στην διαδικασία του φαγητού, στην αλλαγή της πάνας, να κάνει μπάνιο το παιδί κλπ. Απλά και καθημερινά πραγματάκια!Να προσπαθούμε να ξεκουράζουμε τη μητέρα με οποιονδήποτε τρόπο μπορούμε. Να της δίνουμε, για παράδειγμα, περισσότερο χρόνο κατά τη διάρκεια της ημέρας να κοιμηθεί.Καλό θα ήταν να συμβουλευτούμε κάποιον ειδικό – ψυχολόγο ούτως ώστε να γνωρίζουμε πως να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση και να μην δρούμε μόνο βάση ενστίκτου. Όπως και η ίδια η μητέρα θα πρέπει οπωσδήποτε να συμβουλευτεί ψυχολόγο.Τέλος η μητέρα έχει ανάγκη από συντροφιά και ως εκ τούτου δεν πρέπει να την αφήνουμε πολλές ώρες μόνη της. Όσο νιώθει ότι έχει κοντά της δικούς της ανθρώπους, δεν θα την τρομάζει τίποτα!Η ομάδα του www.allaboutparents.gr 

Διάβασε πρώτος όλα τα θέματα του iPop.gr στο Google News 

Το άρθρο Επιλόχειος κατάθλιψη: Πώς να την αντιμετωπίσετε και πόσο επηρεάζει το παιδί; εμφανίζεται στο iPop.