Ουκρανία-Ελλάδα: μια σχέση πανάρχαιας φιλίας

Παρακολουθούμε καθημερινά τις τραγικές εξελίξεις στην Ουκρανία, και ίσως δεν γνωρίζουμε ότι οι σχέσεις της με τη χώρα μας έχουν μακρά παράδοση και ανάγονται στους αρχαίους χρόνους.

Οι πρώτες ιστορικές ειδήσεις για την Ουκρανία διεσώθησαν από τους Έλληνες και τους Ρωμαίους συγγραφείς. Η φαντασία των Ελλήνων έπλασε τους Ουκρανούς, υπερβόρειους κατοίκους πέραν του Ευξείνου Πόντου. Ο Όμηρος τους ονομάζει Αβίους, και ο Πλίνιος θεωρεί το βίο τους «μακρότερο και ευδαιμονέστερο» των λοιπών ανθρώπων. Οι περιγραφές αυτές,

αρχή έχουν τους ελληνικούς μύθους. Εξάλλου, στα βυζαντινά και νεότερα χρόνια αναπτύχθηκαν ισχυροί δεσμοί φιλίας μεταξύ Ελλήνων και Ουκρανών.

Συνεχίζοντας τη μακρά παράδοση οι δύο λαοί υπέγραψαν σημαντικές συμφωνίες φιλίας και συνεργασίας σε πολλούς κοινωνικούς τομείς. Τον Μάη του 1999, έγινε στη Μαριούπολη διεθνές συνέδριο με τίτλο «Ουκρανία – Ελλάδα ιστορική κληρονομιά και προοπτικές συνεργασίας». Το συνέδριο αυτό ήταν αφιερωμένο στη 220ή επέτειο της μετεγκατάστασης των Ελλήνων της Κριμαίας στην Αζοφική θάλασσα, όταν ο Ελληνισμός αυτός κάτω από αντίξοες ιστορικές συνθήκες αναγκάστηκε το 1778 να εγκαταλείψει τις εστίες του και με επικεφαλής τον επίσκοπο Ιγνάτιο να ιδρύσει εκεί τη Μαριούπολη και τα γύρω της 22 ελληνικά χωριά.

Πριν χρόνια, ως Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (Ι.Κ.Υ.), είχα την ευκαιρία –και την τύχη θα έλεγα – να γνωρίσω από κοντά τους Ουκρανούς υποτρόφους του Ιδρύματος στο πλαίσιο των υποτροφιών για μεταπτυχιακές σπουδές και μεταδιδακτορική έρευνα αλλοδαπών επιστημόνων στη χώρα μας σε συνεργασία με το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Οι επιστημονικές εργασίες αυτών των υποτρόφων αναδείκνυαν με τον καλύτερο τρόπο τις παραδοσιακές σχέσεις αλλά και τους δεσμούς των δύο λαών μέσα από θέματα όπως: «Σχέσεις Ελλάδας-Ουκρανίας στον τομέα της Εκπαίδευσης», «Ελληνική Γενεαλογία στην Ουκρανία», «Οι ελληνικές εκκλησίες στην Ουκρανία από τον 17ο αιώνα μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα». Έτσι σκέφθηκα να προτείνω στο Δ.Σ. τη διοργάνωση ημερίδας στο Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών αφιερωμένη στις σχέσεις Ουκρανίας – Ελλάδας με εισηγητές τους Ουκρανούς φοιτητές.

Η ημερίδα έγινε με επιτυχία το 2000, και ακολούθησε η έκδοση των εισηγήσεων αυτών σε ένα μικρό βιβλίο, που επιμελήθηκα, και στην αρχή του αποτυπωνόταν ο χαιρετισμός τού τότε Πρέσβη της Ουκρανίας με την ακόλουθη χαρακτηριστική αποστροφή: «Η πολιτισμική συνύπαρξη των λαών της Ουκρανίας και της Ελλάδας αποτελεί παράδειγμα συνεχούς και συνεπούς πνευματικής σύμπραξης που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε αδελφική. Έτσι δικαιολογείται η άνθηση των ελληνικών σπουδών στο έδαφος της Ουκρανίας, που άρχισε μετά την αποδοχή της Ορθοδοξίας από τους Ρ(ω)ους του Κιέβου τον 10ο αιώνα, και συνεχίζεται επί των ημερών μας. Η συνεργασία αυτή είναι προσανατολισμένη όχι μόνον προς την ευημερία των δύο λαών αλλά και προς τη θωράκιση της ειρήνης και σταθερότητας σε ολόκληρη την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης».

Με αυτά τα δεδομένα είναι φυσικό και επόμενο ο ελληνικός λαός να στρέφει το βλέμμα του με αγάπη, συμπόνια και σύμπνοια στον φίλο ουκρανικό λαό, και να προσδοκά την «αφύπνιση» των Ηγετών της Γης πριν την καταστροφή της!