Οι μάγκες και τα κορόϊδα…

Όταν διαχειρίζεται κανείς μια κρίση, λέγεται ότι όλες οι προσπάθειες πρέπει να είναι εστιασμένες στην αντιμετώπισή της και ότι είναι πολυτέλεια, ίσως και αντιπαραγωγική, να ασχολούμαστε με τις αιτίες της. Ξεκαθαρίζω από την αρχή ότι δεν ανήκω σ’ αυτή τη σχολή σκέψης.

Πρώτον, διότι χωρίς διάγνωση των αιτίων μιας κατάστασης δυσκολεύομαι να φανταστώ πώς θα μπορούσε κανείς να σχεδιάσει και να αποφασίσει λογικά μέτρα για την αντιμετώπισή της. Δεύτερον, επειδή τα μέτρα, ακόμη και αν είναι εξ αντικειμένου σωστά, δεν πρόκειται να γίνουν αποδεκτά από τους πολίτες, αν οι τελευταίοι δεν καταφέρουν

να δουν τη σχέση των μέτρων με τις αιτίες της κρίσης. Τρίτον, επειδή εκείνοι που τα θεσπίζουν δεν νοείται να είναι συμμέτοχοι στη δημιουργία της κρίσης, παρά το ομηρικό «ο τρώσας και ιάσεται». Και, τέταρτον, επειδή υπάρχει μια διάχυτη και δικαιολογημένη απαίτηση  να ξέρουμε ποιος φταίει,  όχι τόσο για την κρίση – αυτό είναι ζήτημα πολύπλοκο. Αλλά, κυρίως, ποιος «φρόντισε» να εξοπλίσει την Ελλάδα με αυτά τα σαθρά μέσα, έτσι που να μη μπορεί να αντέξει τελικά το τσουνάμι της κρίσης χρέους, ένα τσουνάμι που προκάλεσε όχι η Ελλάδα, αλλά το παράλληλο, ως προς την πραγματική οικονομία, παγκόσμιο σύστημα αγοράς και ασφάλισης χρήματος με τα παραφερνάλιά του.

Πρέπει να ξέρουμε ποιοι δεν φρόντισαν να αρματώσουν το ελληνικό καράβι καλά για να αντέξει την τρικυμία και, κυρίως, ποιοι με τις αποφάσεις και τις συμπεριφορές τους αποδυνάμωσαν συστηματικά τις αντοχές της ελληνικής οικονομίας και του δημόσιου ταμείου δι’ ίδιον όφελος. Γιατί αυτοί πρέπει να υποστούν κυρώσεις, πρωτίστως για παιδαγωγικούς λόγους. Αλλιώς ο πολίτης που υφίσταται τα επώδυνα μέτρα και που δεν ωφελήθηκε από το φαγοπότι της  εποχής των παχειών αγελάδων, θα αναρωτιέται δικαιολογημένα για ποιο λόγο πρέπει αυτός να πληρώσει το μάρμαρο, όταν άλλοι προκάλεσαν τη ζημιά και ωφελήθηκαν από αυτή. Εναλλακτική δυνατότητα να νομιμοποιηθούν πολιτικά και ηθικά τα σκληρά μέτρα λιτότητας, για μεγάλο χρονικό διάστημα, δυσκολεύομαι να δω.

Στο δημόσιο διάλογο για την κρίση κυκλοφορούν τρία, τουλάχιστον, τυπικά σενάρια για τους εγχώριους παράγοντες της κρίσης. Για τους εξωτερικούς παράγοντες, τα σενάρια είναι περισσότερα, λόγω και της ισχυρής τάσης για μετάθεση των εγχώριων ευθυνών σε «ξένες δυνάμεις», «ξένους δακτύλους» και τη διεθνή των «ανθελλήνων».

Στο πρώτο, τυπικό για τα αριστερά ακροατήρια σενάριο, αιτία της κρίσης είναι οι εκπρόσωποι του καπιταλισμού στην Ελλάδα: βιομήχανοι, εργολάβοι, έμποροι και τραπεζίτες, που συντονίζονται από μια συγκεκριμένη πολιτική τάξη – τα αστικά κόμματα – στη ληστρική τους δράση. Η κρίση είναι εγγενής και δεν θεραπεύεται χωρίς την υπέρβαση ή τη συντριβή του καπιταλισμού. Το κύριο πρόβλημα με την ερμηνεία αυτή είναι ο μεταφυσικός της αναγωγισμός. Ένα δευτερεύον πρόβλημα είναι ότι αρχίζει να προβάλλεται από εκπροσώπους μη-αριστερών κομμάτων. Οπότε, ποιους να πιστέψεις;

Στο δεύτερο, κάπως απλοϊκό, σενάριο προβάλλεται η άποψη ότι φτάσαμε εδώ που φτάσαμε επειδή το