Το χρονικό της αντικατάστασης

Μπορεί στην Ελλάδα η απαγόρευση της χρήσης των τρανς λιπαρών να ακούγεται μια τολμηρή και απρόσμενη απόφαση, όμως στις ΗΠΑ ήταν προδιαγεγραμμένη. Μεθοδεύεται εδώ και χρόνια, υπό την πίεση των υγειονομικών αρχών, των καταναλωτικών οργανώσεων και των επιστημόνων, αλλά και τη συνεργασία της βιομηχανίας. Αλλωστε η χρονική στιγμή είναι ιδανική.

Οι ΗΠΑ εδώ και καιρό, μερικώς και λόγω της δραστηριοποίησης

της Πρώτης Κυρίας, Μισέλ Ομπάμα, που οραματίζεται μια «πολιτιστική αλλαγή στο φαγητό», επιχειρούν στροφή προς την υγιεινή διατροφή. Παράξενο για μια χώρα που έχει παράδοση στην ποσότητα και όχι στην ποιότητα; Οχι και τόσο. Οι Αμερικανοί έχουν καταλάβει ότι το φαγητό τους τους σκοτώνει. Πρόσφατη έρευνα έδειξε πως, παρά τις μερικές βελτιώσεις, οι διατροφικές τους συνήθειες παραμένουν βλαβερές, με συνέπεια το 1/10 του πληθυσμού να έχει διαβήτη και ο νούμερο 1 «δολοφόνος» στη χώρα να είναι οι καρδιαγγειακές παθήσεις.

Ο δρόμος για την απαγόρευση είχε ανοίξει εδώ και μία δεκαετία. Από το 2004, η Μη Κυβερνητική Οργάνωση CSPI (Κέντρο για την Επιστήμη στην Υπηρεσία της Κοινωνίας) είχε ζητήσει από την Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) να απαγορεύσει τη χρήση τους. Ο δικηγόρος Στίβεν Τζόζεφ είχε μηνύσει ένα χρόνο πριν τα McDonald’s, γιατί, παρότι είχαν υποσχεθεί την αντικατάσταση των τρανς, δεν το είχαν κάνει. Το 2004 είχε κυκλοφορήσει στους New York Times η περίφημη καταχώριση με τον τίτλο «Broken McPromise», ενώ την ίδια χρονιά η ∆ανία ήταν η πρώτη χώρα που τα απαγόρευε. Το 2006 η επισήμανση της περιεκτικότητας σε τρανς γίνεται υποχρεωτική από τον FDA για όλα τα προϊόντα, ενώ η Νέα Υόρκη (με τον δήμαρχό της, Μάικλ Μπλούμπεργκ, να πρωτοστατεί) προχωρεί σε νομοθεσία που υποχρεώνει όλα τα εστιατόρια να σταματήσουν τη χρήση τους.

Και ξεκινά το ντόμινο. Τα McDonald’s έχουν ξεκινήσει την αντικατάστασή τους, ενώ παράλληλα έχουν πληρώσει 7 εκατομμύρια δολάρια στο American Heart Association για καμπάνια κατά των τρανς λιπαρών, ως μέρος του δικαστικού τους συμβιβασμού. Τα Starbucks και τα Burger King ακολουθούν, το ίδιο και κάποιες άλλες πολιτείες, όπως η Καλιφόρνια, η Φιλαδέλφεια και η Βαλτιμόρη.

Το 2011 το Walmart μπαίνει στο παιχνίδι, ζητώντας από τους προμηθευτές του να καταργήσουν σταδιακά τη χρήση τους μέχρι το 2015 και το 2012 τα αποτελέσματα είναι ορατά: Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών αποκαλύπτει πως υπάρχει μείωση 58% στην παρουσία τρανς λιπαρών στο αίμα των Αμερικανών από το 2000 έως το 2009. Οι εταιρείες τροφίμων, άλλωστε, υποστηρίζουν πως εθελοντικά έχουν μειώσει τη χρήση τους κατά 3/4 από το 2005. Αρα η πρόσφατη απόφαση του FDA δεν έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία. Θα ακολουθήσει διαβούλευση 60 ημερών με τη βιομηχανία, ώστε να καθοριστούν οι λεπτομέρειες της εφαρμογής της.