«Πειραματόζωο Νο2» η Κύπρος για την τρόικα

Πώς θα αντιμετωπίζονται, από εδώ και στο εξής, οι κρίσεις χρεών σε ευρωπαϊκά κράτη και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα; Η Κύπρος, το «πειραματόζωο νούμερο 2» των διεθνών δανειστών (ΕΕ, ΕΚΤ και ΔΝΤ), δείχνει τη νέα πορεία των πραγμάτων, καθώς υποβάλλεται σε οδυνηρή δοκιμασία, με πρωτόγνωρα μέτρα και περιορισμούς, που θα έχουν ως τελικό αποτέλεσμα την καταβαράθρωση του βιοτικού επιπέδου, μίας

Πρωτόγνωρες καταστάσεις ζει τις τελευταίες ημέρες η Κύπρος, μετά την απόφαση του Eurogroup και το οδυνηρό «σχέδιο διάσωσης» που αποφάσισαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες, έπειτα από μία πολύωρη συνεδρίαση. Ήδη η κυπριακή κυβέρνηση έχει επιβάλει πρωτοφανή περιοριστικά μέτρα για τη διακίνηση χρήματος μέσω ενός σχετικού διατάγματος, ενώ ένας νέος όρος, το Cyexit (παραλλαγή του Grexit που αφορά την Ελλάδα), αποτυπώνει τη διεθνή ανησυχία για πιθανή έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη.

Η απόφαση για την Κύπρο από το Eurogroup σηματοδοτεί τη νέα τάξη πραγμάτων που επιχειρείται από τους διεθνείς δανειστές, υπό την ανοχή των ευρωπαϊκών κρατών που βλέπουν να αποδομούνται οι αρχές που στηρίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά δεν αντιδρούν. Τις λαίμαργες επιδιώξεις των δανειστών δεν πτοούν ούτε οι αντιδράσεις των Κυπρίων πολιτών –χαρακτηριστική είναι η κυνική δήλωση του υπουργού Οικονομικών της Γερμανίας, ο οποίος είπε «θα τους περάσει…!», αναφερόμενος στη δικαιολογημένη οργή και αγανάκτηση των κατοίκων της Μεγαλονήσου. Σε κάθε περίπτωση, η Κύπρος γίνεται το «πειραματόζωο νούμερο 2» για την τρόικα, καθώς μετά την Ελλάδα, καλείται να γίνει το «μαξιλαράκι» και ταυτόχρονα το «πεδίο βολής» των δανειστών, που κάνουν επίδειξη δύναμης, τεστάροντας τα νέα μέτρα.

«Πρότυπο» ή «ειδική περίπτωση»;

Αμέσως μετά την απόφαση στο Eurogroup, ξεκίνησε μία σοβαρή αντιπαράθεση αναφορικά με το εάν το σχέδιο που εφαρμόστηκε στην Κύπρο θα αποτελέσει τον οδηγό για αντιμετώπιση των κρίσεων σε άλλες χώρες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Την αρχή έκανε ο Ολλανδός επικεφαλής του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, ο οποίος λίγες ώρες μετά την απόφαση, δήλωσε πως η Ευρώπη ανακάλυψε έναν νέο και αποτελεσματικό τρόπο για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που υπάρχουν σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Η δήλωσή του προκάλεσε αμέσως αναταραχή στις διεθνείς αγορές, οι οποίες βυθίστηκαν σε πτώση, ενώ το ευρώ κατρακύλησε στο χαμηλότερο επίπεδό του από τα τέλη Νοεμβρίου.

Παράλληλα, Ευρωπαίοι ηγέτες προσπάθησαν να καθησυχάσουν αγορές και πολίτες, με τους προέδρους Γαλλίας και Ισπανίας, Φρανσουά Ολάντ και Μαριάνιο Ραχόι, αντίστοιχα, να δείχνουν αργά αντανακλαστικά, να δηλώνουν ότι το σχέδιο διάσωσης της Κύπρου είναι ειδική περίπτωση και όχι ένα προσχέδιο, και πως δεν πρόκειται να επαναληφθεί σε άλλες χώρες. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο πρώην επικεφαλής του Eurogroup, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, ο οποίος, αντίθετα με τον διάδοχό του, τόνισε πως το σχέδιο για την Κύπρο δεν μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για άλλες χώρες της ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα.

Ωστόσο, το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο (IIF) τάχθηκε υπέρ της υιοθέτησης τού τρόπου αντιμετώπισης της κρίσης στην Κύπρο, ως πρότυπο για τη διαχείριση συναφών περιστάσεων και σε άλλες χώρες της «Γηραιάς Ηπείρου», ενώ και η Σαντάλ Χιουζ, εκπρόσωπος του επιτρόπου εσωτερικής αγοράς, Μισέλ Μπαρνιέ, ανέφερε πως είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο, οι καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ να χρησιμοποιηθούν μελλοντικά στο πλαίσιο της διάσωσης τραπεζών.

Δραματική συρρίκνωση της οικονομίας

Για την Κύπρο τα δύσκολα χρόνια που θα ακολουθήσουν μόλις ξεκίνησαν. Η απόφαση του Eurogroup, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη βίαιη συρρίκνωση της κυπριακής οικονομίας, στη δραματική αύξηση της ανεργίας, ενώ σίγουρα θα πληγεί σοβαρά το βιοτικό επίπεδο των πολιτών του νησιού της Αφροδίτης. Η συμφωνία βάζει επίσης σε τεράστιο κίνδυνο τα Ταμεία Προνοίας των εργαζομένων που βρίσκονται επί ξύλου κρεμάμενα μετά το «κούρεμα». Μεταφράζοντας σε νούμερα τα παραπάνω και σύμφωνα με οικονομολόγους, τα επόμενα δύο με τρία χρόνια, απειλείται με συρρίκνωση το ΑΕΠ της χώρας, ακόμα και κατά 10%.

Σχεδόν βέβαιο πρέπει να θεωρείται πως οι περισσότερες ξένες επιχειρήσεις (που είχαν για φορολογικούς λόγους έδρα την Κύπρο) θα φύγουν, διότι δεν υπάρχει πλέον εμπιστοσύνη στο κυπριακό μοντέλο. Παράλληλα, οι εγχώριες επιχειρήσεις, θα αποδυναμωθούν. Τα νέα μέτρα που αναμένεται να επιβληθούν στη Μεγαλόνησο θα προβλέπουν νέες μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις. Με την ανεργία να φτάνει τον Ιανουάριο το 15% του ενεργού πληθυσμού, οι προβλέψεις είναι δυσοίωνες. Αναλυτές από την Κύπρο και το εξωτερικό μιλούν για «έκρηξη» της ανεργίας τους επόμενους μήνες. Τα νούμερα που δίνουν είναι άκρως απογοητευτικά καθώς αναμένουν να ξεπεράσει το 27%.

Μέτρα αλά ελληνικά…

Οι πληροφορίες που φθάνουν κυρίως από το διεθνή Τύπο αναφέρουν πως η τρόικα εξετάζει ενδελεχώς τα μέτρα προσαρμογής της Κύπρου. Το μοντέλο που θα ακολουθηθεί δε φαίνεται να διαφοροποιείται από το Ελληνικό, προκαλώντας ακόμα μεγαλύτερη ανησυχία. Εξετάζεται η περικοπή δαπανών, με παράλληλη αύξηση των εσόδων αλλά και μέτρα διαρθρωτικής φύσης, όπως οι αποκρατικοποιήσεις. «Πάγωμα» των μισθών στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα και μείωση της 13ης σύνταξης κατά 50%, ακούγεται πως θα προταθούν στην Κυπριακή κυβέρνηση, από τους δανειστές.

ΕΕ, EKT και ΔΝΤ προσανατολίζονται επίσης, σε μείωση κατά 10% των δαπανών για κοινωνικές παροχές και μείωση των συνολικών επιδομάτων όπως το πασχαλινό και το χριστουγεννιάτικο επίδομα. Ασφαλώς, δεν θα λείψουν μεταξύ των προτάσεων και η συρρίκνωση του δημόσιου τομέα, την για την περίοδο 2013-2015. Τέλος, θα πρέπει να αναμένονται και αυξήσεις στο συντελεστή ΦΠΑ και αύξηση των τελών δημοσίων υπηρεσιών ώστε να συνεισφέρουν περισσότερα στα έσοδα.

Σε «επιτήρηση» επτά ημερών

Έως τις 4 Απριλίου θα είναι σε ισχύ η επιβολή περιορισμού στη διακίνηση κεφαλαίων στην Κύπρο, λέει η Κομισιόν, επικαλούμενη το δημόσιο συμφέρον. Σε σχετική της ανακοίνωση, αναφέρει επίσης ότι θα παρακολουθεί εάν χρειαστεί να υπάρξει αναθεώρηση ή επέκταση των μέτρων αυτών. Συγκεκριμένα, στην ανακοίνωση αναφέρεται ότι «η Κομισιόν σημειώνει τους προσωρινούς περιορισμούς στην ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων, συμπεριλαμβανομένων των ελέγχων στη διακίνηση κεφαλαίων, που επέβαλε η Δημοκρατία της Κύπρου στο πλαίσιο μιας σειράς μέτρων για την αποτροπή του σημαντικού ρίσκου της ανεξέλικτης εκροής καταθέσεων που θα οδηγούσε στην κατάρρευση των πιστωτικών ιδρυμάτων και στον άμεσο κίνδυνο πλήρους αποσταθεροποίησης του χρηματοοικονομικού συστήματος της Κύπρου.

Ως φύλακας των Συνθηκών και προκειμένου να διαφυλαχτεί η ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς, η Κομισιόν έκανε μια προκαταρκτική εκτίμηση της κυπριακής νομοθεσίας και του σχετικού διατάγματος στο πλαίσιο των κανόνων της ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων που ορίζεται στο άρθρο 63 της Συνθήκης για την Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα κράτη-μέλη μπορούν να επιβάλουν περιορισμούς στην διακίνηση των κεφαλαίων, συμπεριλαμβανομένων των κεφαλαιακών ελέγχων, υπό ορισμένες συνθήκες και υπό αυστηρούς όρους, για λόγους δημόσιας πολιτικής ή δημόσιας ασφάλειας. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, μέτρα μπορούν επίσης να επιβληθούν για λόγους γενικότερου δημοσίου συμφέροντος».

Σύμφωνα με την Κομισιόν, «μια τέτοια εξαίρεση στη αρχή της ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων πρέπει να ερμηνεύεται πολύ αυστηρά, να αρμόζει, να είναι αναλογική και να εφαρμόζεται για την μικρότερη δυνατή χρονική περίοδο». Από την Ευρωπαϊκή Ένωση τέλος, επισημαίνεται: «Αυτά τα περιοριστικά μέτρα θα παραμείνουν σε ισχύ για 7 ημέρες. Η Κομισιόν θα συνεχίσει να παρακολουθεί την ανάγκη για παράταση της ισχύος ή αναθεώρηση των μέτρων».

«Μνημονιακό» Διάταγμα

Με Διάταγμα, η Κεντρική τράπεζα της Κύπρου επέβαλε περιοριστικά μέτρα για τη διακίνηση χρήματος. Έως και το τέλος της ερχόμενης εβδομάδας θα εφαρμοστούν περιοριστικά μέτρα στις τραπεζικές συναλλαγές στην Κύπρο, καθώς την Παρασκευή (29/03), δημοσιεύτηκε και νέο Διάταγμα, που ανακοίνωσε η κεντρική τράπεζα της χώρας.

Σύμφωνα με το δεύτερο Διάταγμα, πληρωμές ή και μεταφορές χρημάτων εντός της Κύπρου, μέσω χρεωστικής, πιστωτικής και προπληρωμένης κάρτας, επιτρέπονται χωρίς περιορισμό.

Επιτρέπεται η μεταφορά 300 ευρώ ημερησίως ανά πρόσωπο από λογαριασμό προειδοποίησης φυσικών προσώπων σε λογαριασμό όψεως/τρεχούμενο εντός της ίδιας τράπεζας.

Η εξαργύρωση επιταγών απαγορεύεται, όπως απαγορεύεται και κάθε χωρίς μετρητά πληρωμή ή και μεταφορά χρημάτων εκτός της Κύπρου ή προς λογαριασμό που διατηρείται σε άλλο πιστωτικό ίδρυμα, εκτός από συγκεκριμένες εξαιρέσεις.

Οι εξαιρέσεις είναι η πληρωμή για συναλλαγή που εμπίπτει στη συνήθη επαγγελματική δραστηριότητα του πελάτη με την παρουσίαση δικαιολογητικών εγγράφων, για πληρωμή μισθών υπαλλήλων με την παρουσίαση δικαιολογητικών εγγράφων, έξοδα συντήρησης μέχρι 5.000 ευρώ ανά τρίμηνο και δίδακτρα προσώπου που σπουδάζει στο εξωτερικό και για πληρωμές ή και μεταφορές χρημάτων εντός της Κύπρου μέσω χρεωστικής ή και πιστωτικής ή και προπληρωμένης κάρτας.

Για τα ταξίδια, απαγορεύεται η μεταφορά χαρτονομισμάτων σε ευρώ ή και σε ξένο συνάλλαγμα, πάνω από το ποσό των 1.000 ευρώ ανά φυσικό πρόσωπο και ανά ταξίδι.

Η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου αναφέρει επίσης στην ανακοίνωσή της, ότι παρακολουθεί στενά την εξέλιξη στον τομέα της σταθεροποίησης του χρηματοπιστωτικού τομέα και προβαίνει σε ανάλογες προσαρμογές.