Μια παρωδιακή παράσταση χάρμα οφθαλμών

Ένα κουαρτέτο ηθοποιών δημιουργεί το «Ο Φίλιπ Γκλας αγοράζει μια φραντζόλα ψωμί»

Από την Ηρώ Μητρούτσικου

Σαν βιογραφικά:
Ο ιδιαίτερος συγγραφέας Ντέιβιντ Άιβς (γενν: 1950) έγινε ευρύτερα γνωστός στο Ελληνικό κοινό με το θεατρικό του έργο «Η Αφροδίτη με τη γούνα», καθώς και το «Ο Δον Ζουάν στο Σικάγο». Τα τέσσερα μονόπρακτα, τα οποία παρουσιάζονται φέτος στο “104”, ήταν έξι στο σύνολο, γράφτηκαν μεταξύ 1987 και 1993 και παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στη Νέα

Ο Φίλιπ Γκλας (γενν: 1937) είναι Αμερικανός μουσικός και συνθέτης. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους και γνωστότερους συνθέτες του 20ού αιώνα και ιδρυτής του κινήματος του μινιμαλισμού στη μουσική, με μεγάλη επίδραση στο χώρο του.

Η θεατρική ομάδα «ΑΤΟΝΑλ» ιδρύθηκε το 2012 απ’ την ηθοποιό και σκηνοθέτη Σοφία Μαραθάκη. Έχει παρουσιάσει την -εμπνευσμένη απ’ το ομώνυμο παραμύθι των Γκριμ- παράσταση «Το κόκ(κ)αλο που τραγουδούσε» (2012), μια παράσταση με ωραία αισθητική που, όμως, με απογοήτευσε και έχει συνεργαστεί και με την ομάδα «DOT» του Θέμελη Γλυνάτση. Το 2013 παρουσίασε το έργο του Μωρίς Μαίτερλινκ «Εσωτερικό», μια πανέμορφη παράσταση, στην οποία η μόνη ένσταση που είχα ήταν ο φωτισμός.
Φέτος η ομάδα, ακόμα πιο ώριμη, μας παρουσιάζει μια από τις αριστουργηματικές παραστάσεις της χρονιάς.

«Ο Φίλιπ Γκλας αγοράζει μια φραντζόλα ψωμί»
Τα τέσσερα αυτά μονόπρακτα φλερτάρουν με το Θέατρο του Παραλόγου. Αν και φαινομενικά ασύνδετα μεταξύ τους, έχουν όλα κοινό παρανομαστή την αδυναμία επικοινωνίας της σύγχρονης κοινωνίας, η οποία μπλέκεται με το πολιτικό στοιχείο…

Μπαίνοντας στην αίθουσα αντικρίζεις μια υπέροχη λευκή εξέδρα ως σκηνικό με πολλές και διαφορετικές καρέκλες πάνω της (Κωνσταντίνος Ζαμάνης). Τρεις ηθοποιοί, με ρούχα ευφάνταστα (Βασιλική Σύρμα), τα οποία παραπέμπουν σε μια άλλη εποχή, υποδύονται, με μοναδικό τρόπο και εξαιρετική ακρίβεια, τους πιθήκους! Αυτό το μονόπρακτο, με τίτλο: «Λόγια, λόγια, λόγια» μας πληροφορεί ότι πρόκειται για πειραματόζωα, τα οποία οι άνθρωποι έβαλαν σε ένα κλουβί, μαζί με γραφομηχανές, αναμένοντας να γράψουν ένα αριστούργημα, ας πούμε τον “’Άμλετ”. Μάλιστα ονόμασαν τον ένα πίθηκο Κάφκα!

Η σωματικότητα και η κινησιολογία (Βρισηίδα Σολωμού) των ηθοποιών ήταν αριστουργηματική, από την αρχή μέχρι το τέλος. Νόμιζες ότι βλέπεις κανονικούς πιθήκους.
Στο δεύτερο μονόπρακτο «Παραλλαγές στο θάνατο του Τρότσκι» εμφανίζεται ο Λέων Τρόσκι, με την ορειβατική σκαπάνη σφηνωμένη ήδη στο κεφάλι του, να συνομιλεί με τον δολοφόνο του, ενώ η γυναίκα του, έντρομη, διαβάζει στην εγκυκλοπαίδεια το λήμμα που μιλάει για τον θάνατο του Τρόσκι από ορειβατική σκαπάνη. Ο Τρόσκι, όμως, συνεχίζει να μιλά για την επανάσταση του προλεταριάτου απέναντι στην καταπίεση… (Ο, άλλοτε παντοδύναμος ιδρυτής του Κόκκινου Στρατού, ζούσε με την γυναίκα του σε ένα σπίτι-απόρθητο φρούριο, στο Μεξικό. Ο Ισπανός Ραμόν Μερκαντέρ, με το ψευδώνυμο Φρανκ Τζάκσον, κέρδισε την εμπιστοσύνη τους και κατάφερε να τον σκοτώσει μέσα στο σπίτι του, στις 20 Αυγούστου 1940). Σε αυτό το κομμάτι, καθαρά παράλογο, η κίνηση γίνεται πιο στυλιζαρισμένη, σε αντίθεση με το πρώτο μονόπρακτο.

Το «Κανένα Πρόβλημα», αναφέρεται σε κάτι πολύ οικείο: με πόσες πιθανές παραλλαγές μπορεί να «την πέσει» ένας άντρας σε μια γυναίκα: Σε ένα καφέ δυο γυναίκες διαβάζουν Φώκνερ, ενώ δυο άντρες τις πλησιάζουν, με απόλυτο στυλιζάρισμα στην κίνησή τους. Η έντονη, χορογραφημένη σωματικότητα από τα δυο ζευγάρια, που λειτουργούν σαν κουαρτέτο, γίνεται πιο μηχανική με τον ήχο ενός κουδουνιού, οποίος τους αναγκάζει να επαναλαμβάνουν την συνάντηση τους και να βελτιώνουν τις ατάκες τους ή έστω και τις λέξεις τους. Τα πάντα είναι θέμα συγχρονισμού.

Η μουσικότητα και η έντονη κίνηση αυτού του μονόπρακτου μας προετοιμάζουν για το τέταρτο και τελευταίο κομμάτι, το οποίο και έδωσε και τον τίτλο στο σύνολο της παράστασης.
Στο «Ο Φίλιπ Γκλας αγοράζει μια φραντζόλα ψωμί» μια κοπέλα συναντά στον φούρνο τον διάσημο μουσικό, σε μια κοινή, καθημερινή στιγμή. Η φράση της γίνεται αφορμή να δημιουργηθεί ένα μουσικό σύνολο, ανάλογο των έργων του Philip Glass, αλλά χωρίς μουσικά όργανα, μόνο με φωνητικά (φωνητική προετοιμασία: Αθηνά Τρέβλια).

Τα στοιχεία από όλες τις προηγούμενες ενότητες συγχωνεύονται μέσα από τον μινιμαλιστικό ρυθμό του Philip Glass. Οι ανθρώπινες σχέσεις αναπαράγονται μέσα στο επαναλαμβανόμενο μοτίβο των αυτοματοποιημένων συναλλαγών. Δίχως σκέψη ή εσωτερικό νόημα στις πράξεις και τις επιθυμίες τους, άνθρωποι που λειτουργούν ως καλοκουρδισμένες μηχανές, γνωρίζουν εκ των προτέρων τον ρόλο που θα παίξουν σε σχέση με τους άλλους και αρκούνται σε αυτή τη μονοτονία, η οποία τους προσφέρει την ελάχιστη αίσθηση ελευθερίας. Ο έλεγχος των συναισθημάτων είναι ο στόχος. Με τον ίδιο τρόπο που η μουσική του Glass λειτουργεί μέσα από το στοιχείο της εξοντωτικής επαναληπτικότητας σαν μέτρο συνείδησης για την ανθρώπινη επικοινωνία μέσα στο σύγχρονο, αστικό περιβάλλον, έτσι και οι εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών, αναδεικνύουν το μέτρο μέσα στο οποίο βιώνουμε τη ζωή μας ως κάτι το οποίο, ουσιαστικά, δεν ορίζουμε ως βίωμα, αν και διαρκώς βρισκόμαστε υπό την επήρεια του ρυθμού του. Η “μετάφραση” της μουσικής σε λεκτικούς φθόγγους θυμίζει έντονα το μουσικό ιδίωμα της ραπ, παρόλο που οι αναφορές εδώ είναι πολύ πιο ντανταϊστικές, κι όχι του “πεζοδρόμιου”. Η μοναδική φράση του μονόπρακτου, επαναλαμβάνεται, αποδομείται, χάνει το νόημά της και μετατρέπεται σε συλλαβές, οποίες φέρουν μονάχα μουσικότητα κι όχι νόημα, όπως και η επαναληπτική μουσική του συνθέτη.

Η όλη παράσταση, και κυρίως το τελευταίο κομμάτι, παραπέμπει σε σκηνοθεσίες του Ρόμπερτ Ουίλσον, με την εμβληματική μουσική του Philip Glass. Αυτό δηλώνεται και μέσα από τα λιτά, αλλά άκρως λειτουργικά σκηνογραφικά και ενδυματολογικά στοιχεία, τη μονοχρωμία και το στυλιζάρισμα της κίνησης, που το ίδιο το κείμενο επιβάλλει.

Το παρωδιακό των κειμένων έρχεται σε όμορφη αντίθεση με το άσπρο και την μονοχρωμία που κυριαρχεί, αλλά και την όλη υψηλή αισθητική της παράστασης.
Πρόκειται για μια άρτια παράσταση, σε γρήγορους ρυθμούς, η οποία μοιάζει με παρτιτούρα, χωρίς αυτό να καλύπτει τα κωμικά της στοιχεία. Σκηνικά, κοστούμια, μουσική(Βασίλης Τζαβάρας), φωτισμοί(Σάκης Μπιρμπίλης), κινησιολογία και εκφραστικότητα έδεναν σε ένα υπέροχο σύνολο, προκαλώντας και οπτική ηδονή. Το πολιτικό στοιχείο ήταν έμμεσα έντονο και η ομάδα δουλεμένη, υποκριτικά, φωνητικά και σωματικά σε άριστο βαθμό. Μόνη μου ένσταση: η διάρκεια του τελευταίου μονόπρακτου, η οποία απευθυνόταν μόνο σ’ όσους γνωρίζουν και λατρεύουν το έργο του Philip Glass.
Η σκληρή δουλειά της ομάδας (Φωτεινή Παπαχριστοπούλου, Κωνσταντίνος Παπαθεοδώρου, Γιώργος Σύρμας, Σοφία Μαραθάκη), σε συνδυασμό με εξαίρετους συνεργάτες, απέδωσε τους νοστιμότερους καρπούς.

Θέατρο 104
Ευμολπιδών 41, Γκάζι (metro Κεραμεικός)
Τηλ.: 2103455020
Δευτέρα και Τρίτη, 9.15 μ.μ.,
(μέχρι τις 8/3/2016)