Ανθρώπινες ιστορίες

Πολλοί θεωρούν ότι τα ντοκιμαντέρ έχουν μόνο εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Τα παρακάτω, όμως, που προβάλλονται στις κινηματογραφικές αίθουσες αυτή την εβδομάδα, παραθέτουν και μια άλλη διάσταση του ντοκιμαντέρ.

από τη Μαρίτα Μελέτη

Αυτή η περιγραφή της ανθρώπινης ιστορίας, η οποία ξεφεύγει από τα όρια της μυθοπλασίας, καθώς αναφέρεται σε υπαρκτά γεγονότα και ανθρώπους, προβληματίζει, αλλά και με τη δυναμικής της διδάσκει τον θεατή. Πιο αναλυτικά:

Το Αλάτι της Γης (The Salt of the Earth)

(Ντοκιμαντέρ, 2014, Διάρκεια: 110′)

Τι

είναι αυτό που κάνει έναν καλλιτέχνη μεγάλο; Το «Αλάτι της Γης» δεν έχει την απάντηση στο, μάλλον, αναπάντητο, αυτό ερώτημα¬, πραγματεύεται όμως μερικές πολύ ενδιαφέρουσες ιδέες γύρω από το συγκεκριμένο θέμα. Και δεν είναι το μόνο, αφού το φωτογραφικό ντοκιμαντέρ των Βέντερς και Σαλγκάδο ξεκινά ως καλλιτεχνικό πορτρέτο κι εξελίσσεται σε μια κινηματογραφική ¬διαδρομή με οικολογικές, κοινωνικές και φιλοσοφικές ανησυχίες. Όλα αυτά στρέφονται γύρω από τον Σεμπαστιάο Σαλγκάδο, τον 70χρονο Βραζιλιάνο θρύλο της σύγχρονης φωτογραφίας¬, ο οποίος έχει αποτυπώσει σε μια σειρά συγκλονιστικών ασπρόμαυρων εικόνων τον ανθρώπινο αγώνα επιβίωσης, ταξιδεύοντας τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες από την Αφρική μέχρι την Αλάσκα και από τον Αμαζόνιο μέχρι τη Νέα Υόρκη.

Εξερευνώντας τη φύση και ταυτόχρονα το μεγαλύτερο μυστήριό της, το εσωτερικό ανθρώπινο τοπίο, ο Σαλγκάδο είναι ένας λιγομίλητος λάτρης της περιπέτειας, ένας ανήσυχος καλλιτέχνης κι ένας γενναιόδωρος οικολόγος. Επιπλέον, για τον Βιμ Βέντερς είναι ένας αυθεντικός κινηματογραφικός ήρωας, ο οποίος προστίθεται σε όλους εκείνους που προσπαθούν να περιγράψουν τον γύρω κόσμο τους μέσα από την τέχνη, τη μουσική («Buena Vista Social Club»), τον χορό («Πίνα Μπάους») ή την αρχιτεκτονική («Cathedrals of Culture»).

Αν κι έχει χάσει την έμπνευσή του ως αφηγητής μυθοπλαστικών ιστοριών, ο Βέντερς παραμένει ένας εφευρετικός ντοκιμαντερίστας, που ενορχηστρώνει -εδώ δεξιοτεχνικά- ένα πλούσιο υλικό, μεγάλο μέρος του οποίου είναι τραβηγμένο από τον γιο του διάσημου φωτογράφου και συν-σκηνοθέτη Ζουλιάνο Ριμπέιρο Σαλγκάδο. Σε αυτό παρεμβάλλονται οι φωτογραφίες του Σεμπαστιάο, πολλές συγκινητικά σχολιασμένες από τον ίδιο, και πληροφορίες για την προσωπική ζωή του, όπου το ερώτημα του υψηλού οικογενειακού τιμήματος -καθώς τα πολλά ταξίδια τον μετέτρεψαν σε ακριβοθώρητο σύζυγο και απόντα πατέρα- τίθεται άμεσα και θαρραλέα. Οι κινηματογραφικές εικόνες διαθέτουν¬ μια ευγενή τρυφερότητα και ο λόγος μια συναισθηματική ζεστασιά, οδηγώντας, μέσα από αυτό το πρίσμα, την ταινία σε βραβεία στο φεστιβάλ των Καννών, ένα Σεζάρ και μια οσκαρική υποψηφιότητα καλύτερου ντοκιμαντέρ.

Η Αρχαιολόγος

(Ντοκιμαντέρ, 2015, Διάρκεια: 90′)

Ιστορικό παρελθόν, τεχνολογικό παρόν, πολιτιστική κληρονομιά και καθημερινότητα επιβίωσης συναντούνται και συγκρούονται μέσα στην ιστορία της αρχαιολόγου Γεωργίας Καραμήτρου-Μεντεσίδη, η οποία προσπαθεί να ολοκληρώσει το πολυετές έργο μιας σημαντικής ανασκαφής στη δυτική Μακεδονία, προτού το νερό από το υδροηλεκτρικό φράγμα του Ιλαρίωνα πλημμυρίσει όλη την περιοχή.

Mετά τη διπλή, γλυκόπικρη και διεισδυτική προσέγγιση της νεοελληνικής πραγματικότητας με έδρα τη Ζαχάρω της Δυτικής Πελοποννήσου («Sugartown: Οι Γαμπροί» και «Sugartown: Η Επόμενη Μέρα»), ο Κίμων Τσακίρης ανηφορίζει προς τη Μακεδονία και το υδροηλεκτρικό φράγμα του Ιλαρίωνα, όπου η νεοελληνική πραγματικότητα έχει αυτήν τη φορά ραντεβού¬ με την ιστορία. Ακριβώς δίπλα στο γιγάντιο αυτό αναπτυξιακό έργο, το οποίο ύστερα από πολύ καιρό έφτασε πια στην ολοκλήρωσή του, η αρχαιολόγος Γεωργία Καραμήτρου-Μεντεσίδη διευθύνει μια πολυετή ανασκαφή που έχει φέρει στο φως μια σειρά από σημαντικά αρχαιοελληνικά ευρήματα.

Έχοντας βάλει το ρολόι να χτυπάει, καθώς με την έναρξη λειτουργίας του φράγματος τα νερά του Αλιάκμονα θα πνίξουν όλη την περιοχή, και τον αρχαιολογικό χώρο, ο Τσακίρης παρακολουθεί την απέλπιδα προσπάθεια της πείσμονος επιστήμονος να περισώσει ό,τι μπορεί, έχοντας για σύμμαχο μόνον τον εαυτό της.

Αν και προσανατολισμένη οικολογικά και πολιτιστικά, το ντοκυμαντέρ «Αρχαιολόγος» δεν στέκεται στη μια όχθη της διαμάχης, κρατώντας όσο χαμηλότερους μπορεί τους καταγγελ¬τικούς τόνους. Οδηγός της είναι το πάθος της Γ. Καραμήτρου-Μεντεσίδη, προσπαθώντας μέσα από αυτό να προσανατολιστεί σε έναν κόσμο που με αναξιοποίητο παρελθόν δεν μπορεί παρά να πιαστεί από ένα αβέβαιο μέλλον. Τεχνολογική πρόοδος και περιβάλλον αντιπαρατίθενται, λοιπόν, γύρω από μια εγκαταλελειμμένη¬ στην τύχη της ελληνική πραγματικότητα και μια παλιομοδίτισσα¬ αγωνίστρια, που προσπαθεί να σκεφτεί πέρα από τα εφήμερα, τη στιγμή που η κάμερα του Τσακίρη¬ αποτυπώνει την κοινωνική αμηχανία μπροστά στο χθες και το αύριο, την ανύπαρκτη εθνική πολιτιστική πολιτική και την ανθρώπινη αίσθηση της ευθύνης, η οποία παραμένει αυστηρά προσωπική υπόθεση.

Προσεχώς

Chappie

Ο Νοτιοαφρικανός σκηνοθέτης και σεναριογράφος Νιλ Μπλόμκαμπ περιγράφει τις περιπέτειες ενός ρομπότ, το οποίο πέφτει θύμα απαγωγής κατά τη γέννησή του και στη συνέχεια υιοθετείται από μια παράξενη δυσλειτουργική οικογένεια. Θυμίζοντας αμυδρά το «Α.Ι.: Τεχνητή Νοημοσύνη» του Στίβεν Σπίλμπεργκ, το «Chappie» είναι μια κωμωδία επιστημονικής φαντασίας βασισμένη στο δίλεπτο διαφημιστικό φιλμάκι «Tetra Vaal» του ίδιου του Μπλόμκαμπ.

Μακριά Από τους Ανθρώπους

Ο Βίγκο Μόρτενσεν στη διασκευή μιας περιπετειώδους νουβέλας του Αλμπέρ Καμί. Το βραδυφλεγές δράμα κέρδισε 3 βραβεία στο Φεστιβάλ Βενετίας, ενώ κάνει πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου. Στην επαρχιακή Αλγερία του 1954, ένας δάσκαλος και ένας ντόπιος κατηγορούμενος για φόνο έρχονται αντιμέτωποι με την παράλογη βία που πυροδοτείται από οργισμένους Αλγερινούς και Γάλλους στρατιώτες. Ένας αγώνας επιβίωσης στις στέρφες εκτάσεις της αφρικανικής χώρας, όπου τα άγρια ένστικτα βασιλεύουν.