Μικρό προβάδισμα στο «ναι», απέναντι στο καταπιεσμένο «όχι»

Μεταξύ 51% και 52% υπέρ του evet κινούνται οι δύο πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις
Οι υποστηρικτές του «όχι» έχουν καταγγείλει τις απειλές και τις απαγορεύσεις που έχουν υποστεί από τις τουρκικές Αρχές, ενώ μια έκθεση μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης αναφέρει ότι η τηλεοπτική κάλυψη του «ναι» είναι δέκα φορές πιο εκτεταμένη σε σχέση με του «όχι»

Μικρή πλειοψηφία των Τούρκων (51% με 52%) πρόκειται να ψηφίσουν «ναι» στο δημοψήφισμα της Κυριακής για τη συνταγματική μεταρρύθμιση

Η δημοσκόπηση του ινστιτούτου ANAR αναφέρει ότι το 52% των ψηφοφόρων πρόκειται να ταχθούν υπέρ του «ναι». Η δημοσκόπηση διενεργήθηκε διά ζώσης σε περισσότερους από 4.000 ανθρώπους από τις 5 ως τις 10 Απριλίου σε 26 τουρκικές επαρχίες.

Το ποσοστό των αναποφάσιστων έχει πέσει στο 8%, αναφέρει η ίδια δημοσκόπηση, επισημαίνοντας ότι υπάρχει αύξηση του «ναι» κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με τον Μάρτιο. Τα αποτελέσματα αφορούν μόνο τους ψηφοφόρους στην Τουρκία, ενώ το ποσοστό του «ναι» αναμένεται να αυξηθεί λίγο από την ψήφο των μεταναστών, αναφέρει το ANAR σε ανακοίνωσή του που αναρτήθηκε στο Twitter.

Η εταιρεία δημοσκοπήσεων Konsensus αναφέρει από την πλευρά της ότι το ποσοστό του «ναι» φτάνει το 51,2%. Και αυτή η δημοσκόπηση διενεργήθηκε διά ζώσης σε δείγμα 2.000 ανθρώπων από τις 2 ως τις 8 Απριλίου σε 41 τουρκικές επαρχίες.

Αναζητούν εναλλακτικά κανάλια
Θα πρέπει, βεβαίως, να σημειωθεί, πως οι δημοσκόποι στην Τουρκία πέφτουν συχνά έξω τα τελευταία χρόνια, καθώς ο φόβος που προκαλεί το καθεστώς διογκώνει την «κρυφή ψήφο». Στην ουσία, πολλοί υποστηρικτές του «όχι» αισθάνονται απομονωμένοι, ενώ σε πολύ μεγάλο βαθμό είναι και αποκλεισμένοι από τη δημόσια συζήτηση.

Περπατώντας στην προβλήτα της Σμύρνης, μια πόλη προπύργιο των φιλελεύθερων στην Τουρκία, ο Κουμπιλάι Μουτλού και η Ορχήστρα του Δρόμου τραγουδούν για τον «γυμνό αυτοκράτορα» και την κατάρρευση των σουλτανάτων σε μια προσπάθεια να συσπειρώσουν τους ψηφοφόρους του «όχι» στο δημοψήφισμα της Κυριακής για την ενίσχυση των εξουσιών του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Με τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης να προβάλλουν κυρίως τη φιλοκυβερνητική εκστρατεία ενόψει του δημοψηφίσματος της 16ης Απριλίου, όσοι είναι αντίθετοι στις αλλαγές που προτείνει η συνταγματική μεταρρύθμιση αναζητούν εναλλακτικά κανάλια για να περάσουν το μήνυμά τους.

Οι υποστηρικτές του «όχι» έχουν καταγγείλει τις απειλές και τις απαγορεύσεις που έχουν υποστεί από τις τουρκικές Αρχές, ενώ μια έκθεση μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης αναφέρει ότι η τηλεοπτική κάλυψη του «ναι» είναι δέκα φορές πιο εκτεταμένη σε σχέση με του «όχι».

«Αυτό που θέλουμε να υπογραμμίσουμε είναι ότι, παρά την απαισιόδοξη εικόνα, το “όχι” είναι μια πολύ σημαντική επιλογή. Ας χρησιμοποιήσουμε το δικαίωμά μας να αρνηθούμε», δήλωσε ο Μουτλού, η ορχήστρα του οποίου αποτελείται από καθηγητές και φοιτητές από το τοπικό πανεπιστήμιο, οι οποίοι έχουν ανεβάσει το τραγούδι τους «Ένα “όχι” είναι αρκετό» στο YouTube.

Σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης
Το δημοψήφισμα διεξάγεται ενόσω εξακολουθεί να ισχύει κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην Τουρκία, η οποία επιβλήθηκε μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν «σημαντικοί» περιορισμοί στην ελευθερία της έκφρασης και του συνέρχεσθαι, σύμφωνα με την Επιτροπή της Βενετίας, μια ομάδα νομικών του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Οι τουρκικές Αρχές έχουν αποπέμψει ή θέσει σε διαθεσιμότητα περισσότερους από 113.000 ανθρώπους από την Αστυνομία, το δικαστικό σύστημα, τον στρατό και άλλες δημόσιες υπηρεσίες μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, ενώ έχουν κλείσει περισσότερα από 130 μέσα ενημέρωσης, προκαλώντας ανησυχία στη Δύση για τον εκφυλισμό των δικαιωμάτων και των ελευθεριών.

Οι επικεφαλής του φιλοκουρδικού κόμματος HDP, του τρίτου μεγαλύτερου κόμματος στο τουρκικό κοινοβούλιο, έχουν φυλακιστεί κατηγορούμενοι για σχέσεις με τους Κούρδους αντάρτες μαζί με δεκάδες βουλευτές του κόμματος και χιλιάδες μέλη του. Το HDP είναι αντίθετο στη συνταγματική μεταρρύθμιση.

«Το εξαιρετικά δυσμενές περιβάλλον για τη δημοσιογραφία και ο ολοένα και πιο μονομερής δημόσιος διάλογος που επικρατούν στην Τουρκία αυτήν την περίοδο θέτουν υπό αμφισβήτηση ακόμη και τη δυνατότητα να διεξαχθεί μια δημοκρατική εκστρατεία για το δημοψήφισμα, η οποία θα έχει νόημα και στην οποία θα εκπροσωπούνται όλοι», ανέφερε η Επιτροπή της Βενετίας τον προηγούμενο μήνα.

Απορρίπτουν τις κατηγορίες
Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι διεθνείς παρατηρητές είναι ελεύθεροι να παρακολουθήσουν κάθε φάση του δημοψηφίσματος και έχουν απορρίψει επανειλημμένα τις καταγγελίες ότι έχουν φιμωθεί τα μέσα ενημέρωσης, επισημαίνοντας ότι όσα έκλεισαν στο πλαίσιο των διώξεων μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα ήταν εξαιτίας κατηγοριών ότι συνδέονται με την τρομοκρατία. Ο ίδιος ο Ερντογάν είχε υποστηρίξει τον Φεβρουάριο ότι στη χώρα του υπάρχει περισσότερη ελευθερία του Τύπου από πολλές ευρωπαϊκές.

Μια σειρά μουσικά βίντεο που καλούν τον κόσμο να ψηφίσει «όχι» έχουν αναρτηθεί στους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης, καθώς οι πολιτικοί της αντιπολίτευσης παραπονιούνται ότι δεν έχουν ίση αντιμετώπιση με τους πολιτικούς του κυβερνώντος κόμματος. Σε ένα από αυτά τα βίντεο, το οποίο έχει σχεδόν 400.000 views στο YouTube, μια γυναικεία οργάνωση καλεί τους θεατές να χρησιμοποιήσουν «τη δύναμη του γέλιου» σε ένα τραγούδι με τίτλο «ha, ha, ha, hayir» (όχι στα τουρκικά).

«Έχουν τα μέσα ενημέρωσης, τις αίθουσες συγκεντρώσεων, τις νομαρχίες και τους πόρους. Όμως πεισματικά προσπαθούμε να αγγίξουμε τους ανθρώπους στον δρόμο, μέσω των ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης», δήλωσε η Ντιλαρά Γιουτσετεπέ, που συμμετέχει σε αυτήν την οργάνωση. Ένα άλλο βίντεο υπέρ του «όχι» περιέχει εικόνες από τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις του 2013, όταν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι είχαν βγει στους δρόμους της Τουρκίας κατά του Ερντογάν.

Το κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο TRT πήρε συνέντευξη από τον ηγέτη της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου την Παρασκευή το βράδυ, ενώ αναμενόταν να πάρει συνέντευξη από τον εκπρόσωπο του HDP την Τρίτη, μια εξέλιξη την οποία το ίδιο το κόμμα χαρακτήρισε «απίστευτη».

Τέτοιου είδους εμφανίσεις είναι σπάνιες και χάνονται εν μέσω των πολλών ομιλιών που δίνει καθημερινά ο Ερντογάν, ο πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ και άλλοι αξιωματούχοι της κυβέρνησης, οι οποίες μεταδίδονται απευθείας από όλα τα μεγάλα τηλεοπτικά δίκτυα.

Σύμφωνα με έκθεση του Unity for Democracy (DIB), ενός οργανισμού που πρόσκειται στην αντιπολίτευση, το διάστημα από την 1η ως την 20ή Μαρτίου 169 ώρες απευθείας τηλεοπτικής κάλυψης αφιερώθηκαν στον Ερντογάν, 301,5 ώρες στο AKP και 15,5 ώρες στο εθνικιστικό κόμμα MHP, που επίσης στηρίζει το «ναι». Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης CHP είχε 45,5 ώρες κάλυψης και το φιλοκουρδικό HDP καμία.

Μια χώρα διχασμένη
Σ' ένα σκίτσο του Penguen, του μεγαλύτερου εβδομαδιαίου σατιρικού περιοδικού της Τουρκίας, δύο άνδρες συζητούν, γράφει το AFP. «Θα ψηφίσεις 'ναι' ή 'όχι' στο δημοψήφισμα;», ρωτάει ο ένας. «Τι; Υπάρχει και άλλη επιλογή εκτός από το 'ναι';», απαντά έκπληκτος ο άλλος.

Περιδιαβάζοντας τους δρόμους της Κωνσταντινούπολης, φαίνεται ξεκάθαρα πως η εκστρατεία για το δημοψήφισμα με θέμα την ενίσχυση των προεδρικών εξουσιών είναι άνιση: καταγής, αυτοκόλλητα υπέρ του «ναι»· στον ουρανό, πανό με το πρόσωπο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν· και στους τοίχους, αφίσες που ανακοίνωναν την τεράστια συγκέντρωση του αρχηγού του κράτους που έγινε το περασμένο Σάββατο.

Λιγότερο ορατή, η εκστρατεία υπέρ του «όχι» είναι πάντως κι αυτή παρούσα. Στρατηγική της, η απλότητα, με ένα κοριτσάκι κι έναν ήλιο σχεδιασμένο με χρωματιστό μολύβι για λογότυπο. Και ένα σύνθημα: «Για το μέλλον μας». Σύμφωνα με το Penguen, ο τηλεοπτικός χρόνος που είναι αφιερωμένος στο «ναι» είναι δεκαπλάσιος απ' αυτόν που είναι αφιερωμένος στο «όχι».

Παρά την ανισορροπία αυτή, την οποία καταγγέλλει το στρατόπεδο του «όχι», η εκστρατεία είναι άγρια και οι ειδικοί προβλέπουν ένα αποτέλεσμα με μικρή διαφορά σ' αυτή την αποφασιστικής σημασίας για το μέλλον της Τουρκίας ψηφοφορία.

Το διακύβευμα ώθησε τα δύο στρατόπεδα να παραμερίσουν την πολιτική ευγένεια, πολλαπλασιάζοντας τις προσωπικές επιθέσεις και τα χτυπήματα κάτω από τη ζώνη. Ο πόλεμος αυτός έχει δώσει στις λέξεις «ναι» και «όχι» («evet» και «hayir» στα τουρκικά) συμβολική σημασία.

Συνήθειες που ανατράπηκαν
Με επικεφαλής τον Ερντογάν, οι Τούρκοι ηγέτες πασχίζουν να στιγματίσουν τους υποστηρικτές τού όχι, τους οποίους κατηγορούν ότι εμποδίζουν την ανάπτυξη της Τουρκίας. Ο αρχηγός του τουρκικού κράτους υποστηρίζει εξάλλου τακτικά πως οι οπαδοί τού «όχι» παίζουν το παιχνίδι των «τρομοκρατών» και των «πραξικοπηματιών» που φοβούνται μια νίκη του «ναι».

Το δορυφορικό τηλεοπτικό «μπουκέτο» Digiturk απέσυρε χωρίς εξήγηση από το πρόγραμμα την ταινία «Όχι» του χιλιανού σκηνοθέτη Πάμπλο Λαρέν, που ήταν υποψήφια για Όσκαρ το 2012.

Η ταινία αυτή, τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην οποία έχει ο Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ, αφηγείται την ήττα του δικτάτορα Πινοσέτ στο δημοψήφισμα για την παράταση της θητείας του το 1988, παρά το γεγονός ότι η εκστρατεία που είχε γίνει υπέρ του «όχι» ήταν ελάχιστη.

Η λέξη «όχι» καίει πλέον, σε σημείο που έχουν αλλάξει ορισμένες συνήθειες. Έτσι την περασμένη εβδομάδα, κατά την έξοδο από την προσευχή της Παρασκευής, πολλοί πιστοί δεν εύχονταν πια «hayirli cumalar» («καλή Παρασκευή»), καθώς η έκφραση περιλαμβάνει τη λέξη «hayir».

Τον Φεβρουάριο, η μεγαλύτερη εφημερίδα της χώρας, η Hurriyet, αποφάσισε να μη δημοσιεύσει μια συνέντευξη με τον νομπελίστα της Λογοτεχνίας Ορχάν Παμούκ, στην οποία ο συγγραφέας ανήγγελλε πως σκοπεύει να ψηφίσει «όχι» στο δημοψήφισμα. Στο στρατόπεδο του «ναι», η εκστρατεία παίρνει συχνά μορφές που εκπλήσσουν.

Έτσι ένα ζευγάρι στο Ντιγιάρμπακιρ ονόμασε το νεογέννητό του «Εβέτ», σύμφωνα με το ειδησεογραφικό δίκτυο CNN-Turk. «Οι συγγενείς μας αντέδρασαν θετικά», αφηγείται ο πατέρας, διευκρινίζοντας -το αυτονόητο- ότι θα ψηφίσει «ναι» στο δημοψήφισμα.

«Δεν θα έδινα τόσες εξουσίες ούτε στον πατέρα μου»
Σε μια προφανώς συμβολική χειρονομία συμφιλίωσης που εξέπληξε τους οπαδούς όπως και τους αντιπάλους του, ο Ερντογάν μετέβη την περασμένη εβδομάδα σε ένα περίπτερο της εκστρατείας του «όχι» στην Κωνσταντινούπολη. Για τους παρατηρητές, η πρωτοβουλία αυτή σηματοδοτεί το γεγονός ότι ο Ερντογάν αναγνωρίζει πως οι καταιγιστικές επιθέσεις εναντίον του «όχι» μπορεί να ανησυχήσουν τους αναποφάσιστους και να βλάψουν το στρατόπεδο του «ναι».

Στο Καντίκιοϊ, προπύργιο των υποστηρικτών του λαϊκού χαρακτήρα του τουρκικού κράτους στην ασιατική όχθη της Κωνσταντινούπολης, νεαροί εθελοντές του «όχι» διανέμουν προκηρύξεις με το χιουμοριστικό σλόγκαν: «Δεν θα έδινα τόσες εξουσίες ούτε στον πατέρα μου».

«Γράφουμε μηνύματα με μολύβι στους δρόμους. Ταυτόχρονα εξηγούμε στους ανθρώπους γιατί αρνούμαστε να δώσουμε τόσες εξουσίες στον Ερντογάν», λέει η Ντεμέτ Κοτζά. Ο Ενγκίν Καρά, φοιτητής και επικεφαλής αυτών των «εθελοντών του 'όχι'», κατηγορεί την κυβέρνηση ότι δαιμονοποιεί τους αντιπάλους της στο δημοψήφισμα.

«Το μόνο που λένε είναι ότι "οι τρομοκρατικές οργανώσεις είναι υπέρ του 'όχι' και, κατά συνέπεια, αυτοί που είναι υπέρ του 'όχι' τις υποστηρίζουν. Προσπαθούν να περιθωριοποιήσουν αυτούς που θέλουν να ψηφίσουν 'όχι'», εξηγεί.

Τελικά ήταν επίθεση
Στο μεταξύ, η έκρηξη που σημειώθηκε την Τρίτη σε αστυνομικό τμήμα του Ντιγιάρμπακιρ στη νοτιοανατολική Τουρκία, όπου η πλειονότητα των κατοίκων είναι Κούρδοι, από την οποία σκοτώθηκαν τρεις άνθρωποι, οφείλεται σε τρομοκρατική επίθεση, δήλωσε χθες ο Τούρκος υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού.

Μετά την έρευνα «αποκαλύφθηκε ότι επρόκειτο για μια τρομοκρατική επίθεση», δήλωσε ο Σοϊλού σε συνέντευξή του στον τηλεοπτικό δίκτυο Haberturk. Πάντως σε προηγούμενη συνέντευξή του, την οποία μετέδωσαν μεταξύ άλλων τα ιδιωτικά τηλεοπτικά δίκτυα NTV και CNN Turk, ο Σοϊλού είχε επισημάνει προχθές ότι «δεν υπήρξε καμία εξωτερική παρέμβαση. Η έκρηξη σημειώθηκε στη διάρκεια επισκευής οχημάτων».

Χθες ο Σοϊλού εξήγησε ότι η έκρηξη προκλήθηκε από εκρηκτικά που είχαν τοποθετηθεί σε μια σήραγγα, η οποία είχε ανοιχθεί κάτω από το αστυνομικό τμήμα, χωρίς να δώσει άλλες διευκρινίσεις. Οι τουρκικές Αρχές ανακοίνωσαν τη σύλληψη 177 ανθρώπων στο πλαίσιο της έρευνας για το συμβάν.

Σε ανακοίνωση που δημοσιεύθηκε χθες, η νομαρχία του Ντιγιάρμπακιρ ανέφερε ότι υπάρχουν τρεις νεκροί, δύο πολίτες και ένας αστυνομικός, και τέσσερις τραυματίες που εξακολουθούν να νοσηλεύονται. Νωρίτερα ο Σόιλου είχε κάνει λόγο για δύο νεκρούς και 12 ελαφρά τραυματίες.

Σύμφωνα με τη νομαρχία, περίπου ένας τόνος εκρηκτικών είχαν τοποθετηθεί «σε ένα τούνελ μήκους 30 μέτρων (…) το οποίο είχε ανοιχθεί από ένα γειτονικό κτήριο», το οποίο χρησιμοποιήθηκε για την επίθεση. Φωτογράφος του AFP είδε ένα κτήριο, το οποίο είχε καταρρεύσει.

Η ανταρτική οργάνωση Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) ανακοίνωσε ότι μαχητές της πραγματοποίησαν τη βομβιστική. Σε δήλωση που αναρτήθηκε σε ιστότοπο του PKK αναφέρεται πως οι αντάρτες της οργάνωσης τοποθέτησαν περισσότερους από 2,5 τόνους εκρηκτικών κάτω από το κτηριακό συγκρότημα για να πραγματοποιήσουν την επίθεση, η οποία έλαβεν χώραν μερικές ημέρες πριν από το δημοψήφισμα για την επέκταση των εξουσιών του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν.
Πηγή: ΑΠΕ