Κόσμος (Σύμπαν) - Νους και Γλώσσα: Το τρίπτυχο του "Παντός"

Το μηδαμινό της ανθρώπινης ύπαρξης «κάνει νόημα» με τη μεγαλοσύνη της ύπαρξης του ανθρώπου. Ο Κόσμος (Σύμπαν) και όσα περιβάλλουν τον άνθρωπο, γίνονται αντιληπτά και παίρνουν μορφή λόγω της επεξεργασίας, που γίνεται από τον ανθρώπινο εγκέφαλο και της γλώσσας, η οποία κωδικοποιεί το επιστημονικό θαύμα, δίνοντας του μορφή, κάνοντας το κατανοητό στον άνθρωπο. Κόσμος- νους- γλώσσα. Κόσμος κατά τους αρχαίους Έλληνες είναι το κόσμημα, το σύμπαν, η τάξη των πραγμάτων. Νους είναι η διάνοια, η σκέψη, η δυνατότητα κατανόησης του Κόσμου. Γλώσσα είναι ο επικοινωνιακός κώδικας στην ανθρώπινη επικοινωνία. Η φιλοσοφία , η σκέψη και η γλώσσα, «ζευγαρώνουν» με τον φυσικό κόσμο και τους νόμους του και αναζητούν ακόμα και την ίδια την εξέλιξη του σύμπαντος. Ο φυσικός, Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών και δύο φορές υποψήφιος για Νόμπελ Καθηγητής Δημήτριος Νανόπουλος και ο διακεκριμένος Καθηγητής Γλωσσολογίας Γεώργιος Μπαμπινιώτης, ενώνουν τα μεγάλα ζητήματα των φυσικών επιστημών και της κοσμολογίας με τις ανθρωπιστικές επιστήμες και τη γλώσσα. Η επιστήμη ανακαλύπτει και η γλώσσα δίνει μορφή, αποκωδικοποιεί το επιστημονικό θαύμα, κάνοντας το αντιληπτό στον άνθρωπο. Οι δύο καθηγητές παραχώρησαν συνέντευξη στο Sigmalive, μετά το πέρας της εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο Frederick, με τίτλο «ΚΟΣΜΟΣ-ΝΟΥΣ-ΓΛΩΣΣΑ». Μιλάμε για "Σύμπαν" και είναι λες και εννοούμε κάτι μακρινό, κάτι «έξω» από εδώ. Μήπως αυτή είναι η αδυναμία του ανθρώπου, ο οποίος ζει στον μικρόκοσμο του, μέσα στη «στρατόσφαιρα» του, που τον εμπόδισε από το να κάνει νωρίς τεχνολογικά άλματα διότι άργησε να αντιληφθεί την απεραντοσύνη της φύσεως; Νανόπουλος: Όλα είναι σύμπαν. Μάλλον νομίζουμε ότι το σύμπαν μας είναι ο διπλανός μας χώρος, εδώ πέρα, αλλά υπάρχει κάτι άλλο, το οποίο είναι πολύ πολύ περισσότερο και μας πήρε πολύ περισσότερο να το καταλάβουμε αυτό. Όπως μας πήρε και πολύ καιρό να καταλάβουμε το μηδαμινό της ύπαρξης μας, αλλά και από την άλλη μεριά να καταλάβουμε και τη μεγαλοσύνη της ύπαρξης μας, ότι μπορούμε με αυτό το μηδαμινό που είμαστε, από απόψεως χωροχρονικής διάρκειας, να μπορούμε να καταλαβαίνουμε όλα αυτά που αντιλαμβανόμαστε σήμερα. Και έρχεται ο λόγος, κ. Μπαμπινιώτη, να κωδικοποιήσει το σύμπαν και να το κάνει αντιληπτό στον άνθρωπο. Όχι ότι δεν θα υπάρχει αν δεν γίνει αντιληπτό, αλλά δεν θα υπάρχει σε μας. Μπαμπινιώτης: Ξεκινάμε από το γνωστό και πάμε στο άγνωστό. Αυτή είναι μια νόμιμη, θεμιτή διαδικασία και εκεί είναι που ο νους του ανθρώπου, αυτό το χάρισμα και το προνόμιο, βοηθάει τον άνθρωπο να κάνει τις αναγωγές, τις διευρύνσεις και τις συλλήψεις. Ξεκινώντας από το περιορισμένο σύμπαν, όπου ζει ο άνθρωπος, με την νόηση και το νου του μπορεί να συλλάβει τα άπειρα σύμπαντα, έχοντας μια πρόσβαση, καθαρά νοητική-επιστιμονική, από το προνόμιο που έχει του ανθρώπινου μυαλού. Ένα περαιτέρω βήμα είναι ότι μπορεί ο άνθρωπος να μιλάει για αυτά που κατανοεί. Με τον τρόπο δε αυτόν, μπορεί να δίνει και να παίρνει πληροφορίες και να προχωρεί τη γνώση που κατέκτησε. Νανόπουλος: Γιατί αν δεν μπορούσαμε να το κάνουμε αυτό το πράγμα, δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε ποτέ τίποτα. Παρόλο ότι είμαστε μηδαμινοί, στηριζόμαστε και πάνω στη μνήμη, η οποία παίζει ρόλο, είναι μέγα συστατικό διότι μας διαχωρίζει από τα υπόλοιπα ζώα. Στηριζόμενοι σε όλη αυτή την εμπειρία του παρελθόντος , κάθε γενιά προσθέτει το δικό της και έτσι προχωράμε. Διότι αν δεν είχαμε τη μνήμη δεν θα μπορούσε η γνώση να περνά από γενιά σε γενιά. Ο λόγος είναι πολύ σημαντικός. Για φανταστείτε να σας έλεγα όλα αυτά που σας λέω, κουνώντας μόνο τα χέρια, πού θα είχαμε φτάσει και πόσο καιρό θα μας έπαιρνε ενώ με τη γλώσσα και το λόγο προχώρησε γρήγορα ο ανθρώπινος πολιτισμός. Μπαμπινιώτης: Υπάρχει εσωτερική σύνδεση ανάμεσα στα τρία στοιχεία. Στον κόσμο, στον νου και στη γλώσσα. Έχει σημασία ότι αν απαλείψετε οποιοδήποτε στοιχείο τότε δημιουργούνται κενά για το άλλο. Όχι ότι δε θα υπάρχει ο κόσμος, αλλά δεν θα μπορούμε εμείς να τον κατανοήσουμε και να μιλήσουμε γι αυτόν. Η ομιλία, η επικοινωνία , η ανταλλαγή πληροφοριών , προάγει τη γνώση μας και επαληθευει- διαψεύδει. Όλα αυτά γίνονται με το νου μας, με έναν διάλογο, που είναι καθαρά μια γλωσσική διαδικασία. Το ότι η Έλληνες είπανε «λόγο» και τη λογική - τη γνώση- τη λειτουργία του νου και τη γλώσσα, δεν είναι καθόλου τυχαίο. Είδαν αυτή τη σχέση. Άρα, επιμένουμε πολύ στο τρίπτυχο κόσμος –νους – γλώσσα διότι μόνον έτσι καταλαβαίνει ο άνθρωπος. Άρα η γλώσσα είναι το μέσο διατύπωσης και κατανόησης των όσων περιβάλλουν τον άνθρωπο και των όσων αντιλαμβάνεται ο εγκέφαλος. Θα πρέπει να το διατυπώσουμε και να το καταγράψουμε ώστε να περάσει και στη συλλογική μνήμη, της επιστημονικής κοινότητας εννοώ, και να εμβαθύνει, να διευρυνθεί, να καλλιεργηθεί περισσότερο . Δεν υπάρχει βωβός κόσμος στην επιστήμη. Είναι μέσα από την ανταλλαγή απόψεων. Παρόλο που ο άνθρωπος έχει την καταπληκτική ικανότητα να δημιουργεί, να ανακαλύπτει και να αντιλαμβάνεται ό,τι τον περιβάλλει, εντούτοις μήπως παράλληλα αδυνατεί να διαχειριστεί τα τεχνολογικά επιτεύγματα και οδηγείται σε μια φρενίτιδα της χρήσης της τεχνολογίας, που τελικά μπορεί να τον πλήξει λόγω κακής διαχείρισης; Νανόπουλος: Αυτό είναι σίγουρα μέσα στα πράγματα. Πιστεύω όμως ότι περνάμε μια ενδιάμεση περιοχή. Το μπαλάκι θα σταματήσει, είναι σαν εκκρεμές τώρα που υπάρχει μια τρέλα και θα επέλθει ισορροπία. Τα πράγματα θα γίνουνε πιο ήρεμα. Θα ξέρουμε πώς να χρησιμοποιούμε την τεχνολογία. Μέσα σε 50 -60 χρόνια έγινε μια απίστευτη επανάσταση στη γνώση και ο άνθρωπος έχει «λαλήσει». Μπαμπινιώτης: Η επανάσταση ενέχει κινδύνους, όμως η επανάσταση είναι εκείνη που κινεί τον κόσμο. Νανόπουλος: Ουδέν καλόν αμιγές κακού. Μπαμπινιώτης: Υπάρχει και η ηθική, η οποία θέτει τα όρια. Μια τέτοια επανάσταση δεν μπορεί να μην περιέχει το στοιχείο της διακινδύνευσης. Νανόπουλος: Παράπλευρες απώλειες.

Follow @AthanasiouTh