Σχέδιο νόμου για κοστολογικό έλεγχο στις προεκλογικές υποσχέσεις από το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο

Την κορυφαία μεταρρύθμιση που θα δίνει αρμοδιότητα στο Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο (ΕΔΣ) να κοστολογεί τα προεκλογικά προγράμματα των πολιτικών κομμάτων τα οποία ψηφίζουν οι πολίτες (και μετά πληρώνουν τις συνέπειές τους) περιλαμβάνει το νέο σχέδιο νόμου, το οποίο παρουσίασε το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, με τίτλο «Διασφάλιση δημοσιονομικής ισορροπίας».Την τεράστια σημασία ανεξάρτητου ελέγχου των υποσχέσεων των κομμάτων από εξειδικευμένο αμερόληπτο φορέα, υπογραμμίζει το γεγονός ότι, από τα συνολικά 293 σχόλια πολιτών ή φορέων που καταγράφηκαν κατά την δημόσια διαβούλευση των 90 άρθρων στο δημοσιονομικό νομοσχέδιο -η οποία διήρκεσε ολόκληρες 15 μέρες- κανένα απολύτως δεν αφορούσε στο επίμαχο άρθρο 4 για τις αλλαγές στο Δημοσιονομικό Συμβούλιο!Αντιθέτως, όπως ήταν αναμενόμενο, όλα τα σχόλια επικεντρώθηκαν και εστιάστηκαν στα θέματα «της τσέπης», δηλαδή στις οικονομικές παροχές που προβλέπει το νομοσχέδιο: "ένα ενοίκιο δώρο κάθε χρόνο", μόνιμο επίδομα 250 ευρώ σε συνταξιούχους κάθε Νοέμβριο, μείωση φόρων για δαπάνες ανακαίνισης κατοικιών. Τα συγκεκριμένα τρία άρθρα (70-72 στο νομοσχέδιο) συγκέντρωσαν 220 σχόλια, ενώ άλλα 60 σχόλια συγκέντρωσε η «ποινή» μείωσης 20% του επιδόματος κινήτρου, στους υπαλλήλους των οικονομικών υπηρεσιών που αποτυγχάνουν στους στόχους τους.«Ου γαρ οίδασι»… τι ψηφίζουν!Ωστόσο το άρθρο 4 (το οποίο δεν συγκέντρωσε το σχόλιο κανενός πολίτη ή αρμόδιου) αναφέρει ότι το ανεξάρτητο Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο «αξιολογεί και ποσοτικοποιεί τον δημοσιονομικό αντίκτυπο που αναμένεται να έχουν οι προτάσεις που περιλαμβάνονται στα προγράμματα των πολιτικών κομμάτων και των συνασπισμών κομμάτων, κατόπιν αιτήματός τους. Οι αξιολογήσεις και ποσοτικοποιήσεις εξετάζονται σύμφωνα με το υπόδειγμα, τη διαδικασία και τη μεθοδολογία που ορίζονται από το ίδιο. Η υποβολή του αιτήματος του πρώτου εδαφίου γίνεται κατόπιν απόφασης του αρμόδιου οργάνου του κάθε πολιτικού κόμματος».Αυτό αποτελεί ουσιαστικά το πρώτο ουσιαστικό βήμα, για να μπορεί να μπαίνει φρένο στην άκρατη και άκριτη παροχολογία των κομμάτων, που επηρεάζουν τις προσδοκίες και το μέλλον όλων των πολιτών, ασχέτως αν εφαρμοστούν ή όχι -και ασχέτως αν εκλεγούν καν στην κυβέρνηση όσοι τα υπόσχονται. Οι υποσχέσεις και προσδοκίες επηρεάζουν το οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον της χώρας, ενώ συχνά διχάζουν την κοινωνία βάζοντας … τους ψηφοφόρους σε ρόλο «διαιτητή» μεταξύ των κομμάτων.Η ανάγκη για μια αμερόληπτη και τεχνοκρατικά επαρκή Αρχή που θα αξιολογεί τη ρεαλιστικότητα και τις δημοσιονομικές συνέπειες των προεκλογικών υποσχέσεων είναι αδιαμφισβήτητη, δεν αφορά όμως μόνον το μέσο πολίτη που ψηφίζει.Την ίδια ακριβώς ανάγκη έχουν ακόμα και οι βουλευτές που συχνά αγνοούν τους πανευρωπαϊκούς κανόνες και τις διαστάσεις ή τις επιπτώσεις στα οικονομικά θέματα και νομοσχέδια τα οποία καλούνται να ψηφίζουν! Για τον λόγο αυτό άλλωστε, προσλαμβάνουν αμειβόμενους από τη Βουλή «επιστημονικούς συνεργάτες» της επιλογής τους, για να τους κατατοπίζουν καταλλήλως ώστε να λειτουργούν «κατά συνείδηση» γνωρίζοντας τις συνέπειες των επιλογών τους. Την ίδια ανάγκη υπηρετεί και η ίδρυση Γραφείου Προϋπολογισμού στη Βουλή, για να εξετάζονται και να κρίνονται τεχνοκρατικά -και όχι μεροληπτικά ή κομματικά μόνον- οι παροχές και πολιτικές τις οποίες προτείνουν.Προβληματικές διατάξειςΩστόσο, το νομοσχέδιο περιλαμβάνει και ορισμένες αμφιλεγόμενες ή ενδεχομένως άστοχες ρυθμίσεις οι οποίες, αν και δεν απασχόλησαν τη δημόσια διαβούλευση, δημιουργούν ερωτηματικά ή κινδύνους για την ανεξαρτησία του δημοσιονομικού οργάνου. Επιπλέον όμως, μπορεί να αποτελέσουν άλλοθι για κόμματα που θα επιλέξουν να αποφύγουν την βάσανο της «κοστολόγησης» των οικονομικών τους προγραμμάτων, για να μπορούν να υπόσχονται ανεξέλεγκτα στους πάντες και τα πάντα, βάζοντας σε νέα επικίνδυνη «δίνη» την οικονομική ζωή της χώρας.Διατάξεις που ελέγχονται ως «προβληματικές» εντοπίζονται, για παράδειγμα: ανανέωση της θητείας του Προέδρου του ΕΔΣ, που δεν συνάδει σε ανεξάρτητες αρχές στη σύσταση προσωπικού «πολιτικού» Γραφείου για τον Πρόεδρο του ΕΔΣ, με βάση τις διατάξεις και στα πρότυπα των Πολιτικών Γραφείων των κυβερνήσεων. στις προσλήψεις συμβασιούχων, οι οποίες απειλούν να αλλοιώσουν τη φύση και τη «θεσμική συνέχεια» του ανεξάρτητου θεσμού.Κυρίως όμως, τέτοιες ρυθμίσεις θα μπορούσαν να δώσουν το πρόσχημα στα κόμματα της (εκάστοτε) αντιπολίτευσης, να ερίζουν για την «ανεξαρτησία» του δημοσιονομικού οργάνου, υπονομεύοντας το κύρος και τον ρόλο του, είτε για να απόσχουν από τη διαδικασία κοστολόγησης, είτε για να αμφισβητήσουν την αντικειμενικότητα και την εγκυρότητα των πορισμάτων της Αρχής που εκδίδει, ακυρώνοντας στην πράξη την προωθούμενη μεταρρύθμιση.Αναλυτικότερα, το νομοσχέδιο προβλέπει:1. Ανανέωση θητείας (Άρθρο 6)Η διάταξη δίνει τη δυνατότητα ανανέωσης της πενταετούς θητείας του Προέδρου και των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου για μία ακόμη φορά.Η πρόβλεψη αυτή έρχεται σε αντίθεση με το πνεύμα του νόμου 4795/2022 (άρθρο 70) ο οποίος ορίζει τη θητεία των μελών των συνταγματικά κατοχυρωμένων Ανεξάρτητων Αρχών «χωρίς δυνατότητα ανανέωσης». Θέτοντας μάλιστα σαν μοναδική εξαίρεση τον καθορισμό θητείας στο ΑΣΕΠ, ο νόμος εκείνος υπογραμμίζει διπλά την απαίτηση για «κλειστή» διάρκεια θητείας όπως απαιτεί το Σύνταγμα (άρθρο 101Α) χωρίς ενδεχόμενο και προοπτική περαιτέρω παράτασης.Γιατί αποτελεί πρόβλημα; Εξ ορισμού οι ανεξάρτητες Αρχές λειτουργούν «θεσμικά» και δεν αποτελούν θέμα «προσώπων», ούτε πρέπει να κινδυνεύουν να χαρακτηριστούν προσωποκεντρικοί ή "προσωπαγείς" φορείς, καθώς τα πρόσωπα έρχονται και παρέρχονται. Τυχόν διαφοροποίηση για το ΕΔΣ, θα μπορούσε να τροφοδοτήσει σενάρια συναλλαγής μεταξύ κυβέρνησης και ηγεσίας της Αρχής, με στόχο την ανανέωση της θητείας της, σαν πιθανό αντάλλαγμα για «κατά παραγγελία» αξιολογήσεις, ιδίως στο ευαίσθητο πεδίο της κοστολόγησης των κομματικών προγραμμάτων.Η αιτιολόγηση που παρέχεται στην αιτιολογική έκθεση για τη «δυνατότητα διασφάλισης θεσμικής και επιχειρησιακής συνέχειας» δεν φαντάζει πειστική, επειδή την «θεσμική συνέχεια» διασφαλίζουν οι μόνιμοι υπηρεσιακοί παράγοντες, ενώ οι διοικήσεις των Ανεξάρτητων Αρχών πρέπει να εναλλάσσονται. Εκ του Συντάγματος (άρθρο 101Α) είναι ορισμένης θητείας και η θητεία αυτή, όπως προβλέπεται εκεί, μπορεί να παρατείνεται μόνον μέχρι να διοριστούν …τα επόμενα μέλη Διοίκησης.2. Σύσταση Γραφείου Προέδρου (Άρθρο 10)Το νομοσχέδιο προβλέπει τη σύσταση Γραφείου Προέδρου, για το οποίο ορίζεται αυτολεξεί ότι: «Για τη στελέχωση του Γραφείου Προέδρου εφαρμόζονται αναλογικά οι διατάξεις για τα πολιτικά γραφεία των μελών της Κυβέρνησης».Και σε επίπεδο εντυπώσεων ακόμα όμως, η υπαγωγή -φραστικά έστω- του γραφείου του Προέδρου μιας ανεξάρτητης διοικητικής αρχής (όπως είναι το ΕΔΣ) στο καθεστώς των πολιτικών γραφείων, φαντάζει μάλλον ατυχής. Πρόεδρος μιας τέτοιας αρχής θεωρείται πως επιλέγεται κάποιος τεχνοκράτης και όχι πολιτικό πρόσωπο. Εμμέσως η ρύθμιση αυτή απειλεί να "πολιτικοποιήσει" τον θεσμό, υπονομεύοντας τον ανεξάρτητο και τεχνοκρατικό του χαρακτήρα, που έχει, και ο οποίος αποτελεί προϋπόθεση για την καθολική αποδοχή και αξιόπιστη άσκηση των καθηκόντων του.Αντιθέτως, το Γραφείο Προέδρου θα μπορούσε να συσταθεί ως κανονική υπηρεσιακή μονάδα της Αρχής, στελεχωμένη από τακτικούς υπαλλήλους και όχι από μετακλητούς, που αλλάζουν όπως αλλάζουν στα υπουργεία όταν αλλάζει υπουργός ή κυβέρνηση.3. Προσλήψεις Συμβασιούχων (Άρθρο 11)Η διάταξη εισάγει τη δυνατότητα πρόσληψης έως έξι υπαλλήλων Ειδικού Επιστημονικού Προσωπικού με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, τριετούς διάρκειας με δυνατότητα άπαξ ανανέωσης, όπως του προέδρου.Ωστόσο οι αρμοδιότητες του Ελληνικού Δημοσιονομικού Συμβουλίου είναι πάγιες και διαρκείς, ορίζονται από τον νόμο και, άρα, δεν δικαιολογείται πρόσληψη προσωρινού προσωπικού. Η ρύθμιση αυτή ενέχει νομικούς κινδύνους (προσφυγές για μονιμοποίηση) και ουσιαστικούς (διατάραξη εσωτερικής λειτουργίας, έλλειψη υπηρεσιακής συνέχειας κλπ).Αντιθέτως, επειδή οι ανάγκες του δημοσιονομικού οργάνου είναι πάγιες, διαρκείς και καθορισμένες, θα μπορούσε να επιλεγεί η πρόσληψη μόνιμου προσωπικού πολύ υψηλών προσόντων μέσω Γραπτού Διαγωνισμού ΑΣΕΠ, ή μέσω κινητικότητας ανθρώπινου δυναμικού από αντίστοιχα καταρτισμένους και εξειδικευμένους φορείς του δημοσίου.Τι βαρύ έργο του Δημοσιονομικού ΣυμβουλίουΜε βάση το νομοσχέδιο που τέθηκε σε διαβούλευση και προωθείται προς ψήφιση στη Βουλή, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο επιφορτίζεται με τα πάμπολλα και άκρως απαιτητικά καθήκοντα και αρμοδιότητες:Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών:α) Αξιολογεί, τόσο εκ των προτέρων με σκοπό την υιοθέτησή τους, όσο και εκ των υστέρων τις μακροοικονομικές προβλέψεις, στις οποίες βασίζονται το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό- Διαρθρωτικό Σχέδιο (Μ.Δ.Σ.), ο Πολυετής Δημοσιονομικός Προγραμματισμός (Π.Δ.Π.), το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος και το προσχέδιο και σχέδιο του ετήσιου Κρατικού Προϋπολογισμού (…). Εάν η αξιολόγηση εντοπίσει σημαντική μεροληπτική αντιμετώπιση που επηρεάζει τις μακροοικονομικές προβλέψεις για περίοδο τουλάχιστον τεσσάρων (4) συναπτών ετών, το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα και τα δημοσιοποιεί,β) αξιολογεί εκ των προτέρων και εκ των υστέρων τις δημοσιονομικές προβλέψεις, στις οποίες βασίζονται το Μ.Δ.Σ., το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος, ο Π.Δ.Π., το προσχέδιο και σχέδιο του ετήσιου Κρατικού Προϋπολογισμού (…). Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο δύναται να προβαίνει σε οποιαδήποτε άλλη ανάλυση δημοσιονομικών στοιχείων, η οποία συμβάλλει στη δημοσιονομική σταθερότητα και τη βελτίωση της πορείας του δημόσιου χρέους.γ) παρακολουθεί τη συμμόρφωση με τους αριθμητικούς δημοσιονομικούς κανόνες (…) σχετικά με τις απαιτήσεις για τα δημοσιονομικά πλαίσια των κρατών μελών (Σειρά L 30.4.2024) καθώς και τη συμμόρφωση με τις τιμές αναφοράς και τις διατάξεις για το χρέος και το έλλειμμα που περιλαμβάνονται στο άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου αριθ. 12 «σχετικά με τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος» (…) και επισημαίνει τη συμμόρφωση αυτή κατά την αξιολόγηση του ετήσιου και πολυετούς δημοσιονομικού σχεδιασμού των άρθρων 42, περί μακροοικονομικών και δημοσιονομικών προβλέψεων και 58, περί της διαδικασίας ψήφισης του Κρατικού Προϋπολογισμού,δ) αξιολογεί την εφαρμογή των δημοσιονομικών κανόνων, ιδίως σε σχέση με:δα) τη διαπιστούμενη ή προβλεπόμενη ετήσια ή σωρευτική απόκλιση από τον κανόνα καθαρών δαπανών του άρθρου 36 ή από την τιμή αναφοράς για το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης και τους λόγους που οδήγησαν στην απόκλιση αυτή,δβ) τη διαπιστούμενη ή προβλεπόμενη απόκλιση από τον κανόνα της περ. δ της παρ. 1 του άρθρου 34, περί γενικών αρχών δημοσιονομικού σχεδιασμού, σύμφωνα με τον οποίο η δημοσιονομική θέση του πρωτογενούς ισοζυγίου της Γενικής Κυβέρνησης πρέπει να είναι πλεονασματική,δγ) την ενεργοποίηση (…) του διορθωτικού μηχανισμού του άρθρου 38,δδ) την εξέλιξη της δημοσιονομικής διόρθωσης (…)δε) την εφαρμογή του άρθρου 36Α, περί ρητρών διαφυγής,ε) εάν κατατεθεί συμπληρωματικός προϋπολογισμός, διαπιστώνει την τήρηση ή μη του κανόνα του άρθρου 36, περί καθαρών δαπανών (…) και αξιολογεί, εφόσον υπάρχουν, τις νέες μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προβλέψεις, στις οποίες αυτός βασίζεται, ιδίως μέσω συγκρίσεων με εκείνες του ετήσιου Κρατικού Προϋπολογισμού για το οικείο έτος,στ) αξιολογεί τους δημοσιονομικούς στόχους του οικείου έτους ή των ετών που καλύπτει το Μ.Δ.Σ., ο Π.Δ.Π. και ο κρατικός προϋπολογισμός, και την εφαρμογή της σχετικής πολιτικής, περιλαμβανομένης της ανάλυσης βιωσιμότητας του χρέους,ζ) αξιολογεί τα δημοσιονομικά αποτελέσματα ειδικότερα μέσω της σύγκρισής τους με τους δημοσιονομικούς στόχους που περιλαμβάνονται στον Π.Δ.Π. και τον ετήσιο κρατικό προϋπολογισμό,η) αξιολογεί και ποσοτικοποιεί τον δημοσιονομικό αντίκτυπο που αναμένεται να έχουν οι προτάσεις που περιλαμβάνονται στα προγράμματα των πολιτικών κομμάτων και των συνασπισμών κομμάτων, κατόπιν αιτήματός τους. Οι αξιολογήσεις και ποσοτικοποιήσεις εξετάζονται σύμφωνα με το υπόδειγμα, τη διαδικασία και τη μεθοδολογία που ορίζονται από το ίδιο. Η υποβολή του αιτήματος του πρώτου εδαφίου γίνεται κατόπιν απόφασης του αρμόδιου οργάνου του κάθε πολιτικού κόμματος,θ) αναλύει τις μακροοικονομικές και δημοσιονομικές εξελίξεις που επηρεάζουν την οικονομική ανάπτυξη, την απασχόληση και τα αποτελέσματα του Προϋπολογισμού του υποτομέα των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (…), σε σχέση με δημογραφικούς παράγοντες, με δική του πρωτοβουλία ή κατόπιν αιτήματος του Υπουργικού Συμβουλίου ή της Βουλής,ι) αναλύει τις μακροοικονομικές και δημοσιονομικές εξελίξεις που επηρεάζουν την οικονομική ανάπτυξη, σε σχέση με τους κινδύνους και τις επιπτώσεις που απορρέουν από την κλιματική αλλαγή, με δική του πρωτοβουλία ή κατόπιν αιτήματος του Υπουργικού Συμβουλίου ή της Βουλής,ια) προβαίνει σε αξιολόγηση της συνέπειας, της συνεκτικότητας και της αποτελεσματικότητας του εθνικού δημοσιονομικού πλαισίου και αναρτά στην ιστοσελίδα του το αποτέλεσμα της αξιολόγησης αυτής,ιβ) μεριμνά για την έγκαιρη δημοσιοποίηση των αξιολογήσεων, γνωμοδοτήσεων και λοιπών ενεργειών του στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του,ιγ) συμμετέχει σε τακτικές ακροάσεις και συζητήσεις στη Βουλή,ιδ) δύναται να συνάπτει συμβάσεις με ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, ερευνητικά πανεπιστημιακά ινστιτούτα και ερευνητικά ιδρύματα, στη χώρα και διεθνώς, καθώς και με ειδικούς επιστήμονες ή τεχνικούς με ειδικές γνώσεις και εμπειρία για την εκτέλεση έργων ή την εκπόνηση μελετών, που εντάσσονται στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του,ιε) ασκεί αρμοδιότητες σύμφωνα με το άρθρο 11, περί υποβολής των εθνικών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών-διαρθρωτικών σχεδίων, την παρ. 3 του άρθρου 15, περί αναθεωρημένου εθνικού μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού-διαρθρωτικού σχεδίου και το άρθρο 23, περί του ρόλου των ανεξάρτητων δημοσιονομικών οργάνων του Κανονισμού (…)ιστ) ασκεί κάθε άλλη αρμοδιότητα που αποδίδεται σε ανεξάρτητα δημοσιονομικά όργανα κατά το ενωσιακό δίκαιο,καιιζ) προβαίνει σε οποιαδήποτε άλλη ενέργεια είναι απαραίτητη για την εκπλήρωση του σκοπού του.Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο δημοσιοποιεί, τουλάχιστον δύο (2) φορές κατ’ έτος, έκθεση που επεξηγεί τα συμπεράσματα των αξιολογήσεών του για τις μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προβλέψεις, τους δημοσιονομικούς στόχους και τα δημοσιονομικά αποτελέσματα, και τη διαπίστωση της συμμόρφωσης ή μη με τους δημοσιονομικούς κανόνες.Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο μπορεί να δημοσιοποιεί και οποιαδήποτε πρόσθετη έκθεση για οποιοδήποτε θέμα εμπίπτει στις αρμοδιότητές του. Η δημοσιοποίηση των εκθέσεων του Δημοσιονομικού Συμβουλίου πραγματοποιείται με ανάρτηση στην ιστοσελίδα του.Το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών αποδέχεται τις αξιολογήσεις και γνωμοδοτήσεις του Δημοσιονομικού Συμβουλίου (….) και μεριμνά για τη συμμόρφωση προς αυτές, διαφορετικά δημοσιοποιεί εντός δύο (2) μηνών από τη διατύπωσή τους, τους λόγους της μη αποδοχής, με σχετική ανάρτηση στην ιστοσελίδα του».Διαβάστε ακόμηΒασίλης Φουρλής: Κομβική χρονιά το 2025, αλλάζει επίπεδο ο όμιλος FourlisΑλλάζει η οδική ασφάλεια: Κάμερες σε οκτώ επιλεγμένα σημεία της Αττικής και σε 10 γραμμές λεωφορείωνΗ ψαλίδα τιμών Βορρά – Νότου στο στόχαστρο της ευρωπαϊκής task force για την ενέργεια – Παπασταύρου: Η Ευρώπη αναγνώρισε την πραγματικότηταΓια όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα