Ηγέτες που εμπνέουν!

Ο παγκοσμίου φήμης management guru, Richard E. Boyatzis, μιλάει για τα χαρακτηριστικά του σπουδαίου και αποτελεσματικού ηγέτη, ενώ ταυτόχρονα εξηγεί τον ρόλο των επιδραστικών σχέσεων και της συναισθηματικής νοημοσύνης καθώς επίσης και τον τρόπο που η ηγεσία μπορεί να εξασφαλίσει μία κουλτούρα καινοτομίας στο εσωτερικό ενός οργανισμού.

Πώς θα περιγράφατε τον σπουδαίο και αποτελεσματικό ηγέτη; Ποιες είναι οι βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει;

Richard Boyatzis: Τα στελέχη σε ηγετικές θέσεις έχουν στη διάθεσή τους 5 μορφές κεφαλαίου:

το οικονομικό, τα πάγια, το πνευματικό, το ανθρώπινο και το κοινωνικό. Βασική τους επιδίωξη είναι να αξιοποιούν με τον βέλτιστο τρόπο κάθε ένα από αυτά ώστε να επιτευχθεί συγκεκριμένη απόδοση σε προκαθορισμένο χρονικό διάστημα (1-5 έτη) και στο τέλος της περιόδου αυτής καλούνται να έχουν καταφέρει κάθε μία από αυτές τις μορφές κεφαλαίου να είναι μεγαλύτερη από ότι ήταν στην αρχή. Από τη στιγμή που οι ηγέτες ενός οργανισμού δεν υλοποιούν οι ίδιοι τις εργασίες (παραγωγή, πώληση, marketing κ.ά.), βασίζονται στις ομάδες τους και τους ανθρώπους. Επομένως, κάθε leader καλείται να ενεργοποιήσει την ικανότητα της ομάδας του να εμπνέει μέσα από τη συμπεριφορά της το ανθρώπινο δυναμικό στο σύνολό του για να επιτευχθεί η επιθυμητή απόδοση.

Έχοντας μελετήσει από το 1970 την ηγεσία και τις δεξιότητες που χρειάζονται σε περισσότερες από 120 χώρες (ανάμεσά τους και η Ελλάδα) και σε όλα τα επίπεδα ηγεσίας (από τους supervisors μέχρι τους CEOs), μπορώ να αναφέρω με βεβαιότητα ότι σε ποσοστό 70-80% τα ηγετικά στελέχη σε έναν οργανισμό δεν προσθέτουν κάποια αξία μέσα από τον ρόλο τους. Ακόμη και αν απομακρύνονταν από τη θέση τους, οι επιχειρήσεις θα συνέχιζαν να λειτουργούν και μάλιστα περισσότερο ομαλά και σε έναν βαθμό πιο αποδοτικά.

Ποια η ανάγκη δημιουργίας resonant σχέσεων;

Richard Boyatzis: Τα αποτελέσματα των ερευνών συνηγορούν ότι οι αποτελεσματικοί ηγέτες είναι εκείνοι που δημιουργούν και διατηρούν resonant σχέσεις με το περιβάλλον τους. Οι άνθρωποι που εμπλέκονται/συμμετέχουν σε τέτοιες σχέσεις νιώθουν ένα αίσθημα ελπίδας το οποίο πηγάζει από το όραμα ή τον σκοπό, αισθάνονται συμπόνια και φροντίζουν ο ένας τον άλλον, ενώ ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη και χαρακτηρίζονται από αυθεντικότητα και mindfulness. Παρόλα αυτά, αρκετοί ηγέτες εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η βασική επιδίωξή τους πρέπει να είναι η αύξηση εσόδων και η κερδοφορία.

Υπάρχουν δύο μεγάλα δίκτυα νευρώνων που καθορίζουν τη συμπεριφορά μας στην επαγγελματική και την προσωπική μας ζωή. Το Task Positive Network (TPN) και το Default Mode Network (DMN). To TPN το χρειαζόμαστε για να επιλύουμε προβλήματα, να λαμβάνουμε αποφάσεις και να αναλύουμε γεγονότα, καταστάσεις κ.ά. Αντίστοιχα, το DMN μας βοηθά να είμαστε ανοιχτοί σε νέες ιδέες, ανθρώπους και ηθικές ανησυχίες. Η πρόκληση έγκειται στο γεγονός ότι τα δύο αυτά δίκτυα, καταπιέζουν το ένα το άλλο. Έτσι, κάθε φορά που αυξάνουμε τον αριθμό των metrics και των στόχων που θέτουμε, μειώνουμε την ικανότητα παρατήρησης του περιβάλλοντος, τη δυνατότητα αντίληψης των τάσεων της αγοράς, των ανθρώπων στον οργανισμό και την ικανότητα μάθησης και προσαρμογής στα δεδομένα. Ένα ακόμη σημείο προσοχής αποτελεί και η ισορροπία του χρόνου που ξοδεύουμε στα δύο αυτά δίκτυα και η αντίστοιχη εναλλαγή η οποία μπορεί να πραγματοποιείται σε λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο.

Πόσο σημαντικό είναι το κοινό όραμα σε έναν οργανισμό;

Richard Boyatzis: Ένα κοινό όραμα και αίσθημα σκοπού σε ένα περιβάλλον ενισχύει τη λειτουργία του DMN δικτύου, ενώ αυξάνει τη δέσμευση των ανθρώπων. Το ανθρώπινο δυναμικό νιώθει ότι διαθέτει μία κατεύθυνση και ενισχύεται το αίσθημα της ελπίδας. Ούτε ο σκοπός αλλά ούτε και η στρατηγική μπορούν να επιτύχουν κάτι αντίστοιχο, καθώς συγκαταλέγονται στα αναλυτικά στοιχεία που ενεργοποιούν το TPN το οποίο αποκλείει το ανθρώπινο μυαλό από νέες ιδέες, από το περιβάλλον και τη δυνατότητα προσαρμογής. Επιπρόσθετα το κοινό όραμα προσφέρει στους ανθρώπους το πλαίσιο της εργασίας τους και τον σκοπό αυτής. Φυσικά και χρειαζόμαστε τη στρατηγική και τους στόχους, αλλά τα στοιχεία αυτά δεν καθορίζουν τον σκοπό. Αποτελούν το μέτρο, θα έλεγε κάποιος, για να εξετάσουμε πόσο καλά ανταποκριθήκαμε στο πλάνο και τις απαιτήσεις. Οι άνθρωποι όμως επιθυμούν να γνωρίζουν τον λόγο που υλοποιούν οποιαδήποτε εργασία και το όραμα παρέχει αυτό το πλαίσιο του σκοπού.

Η καινοτομία αποτελεί βασικό ζητούμενο των σύγχρονων επιχειρήσεων. Ποιος είναι ο ρόλος του ηγέτη σε αυτό και με ποιον τρόπο μπορεί να προάγει την ανάπτυξη κουλτούρας καινοτομίας;

Richard Boyatzis: Η καινοτομία προϋποθέτει προσαρμοστικότητα και δεκτικότητα σε νέες ιδέες, ενώ συνεπάγεται διαφορετική προσέγγιση των πραγμάτων. Χωρίς καινοτομία οι οργανισμοί είναι σε θέση να παραμείνουν στην αγορά για το χρονικό εκείνο διάστημα που τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες τους αντιμετωπίζουν μικρό σχετικά ανταγωνισμό. Μπορεί να παρουσιάζουν ακόμη και κερδοφορία, κάτι όμως που αποτελεί ένα βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμα. Αν στοχεύετε αποκλειστικά και μόνο σε οικονομικούς όρους και μετρήσεις της απόδοσης, θα διασφαλίσετε ότι οι άνθρωποί σας δεν θα καταφέρουν να προσαρμοστούν σε οποιαδήποτε αλλαγή και κυρίως δεν θα καινοτομήσουν. Μία εταιρική κουλτούρα καινοτομίας απαιτεί νόρμες και αξίες που στο εσωτερικό τους να επιτρέπουν τον πειραματισμό και την αναζήτηση του novelty. Προϋποθέτει τη δέσμευση των ανθρώπων και τον ενθουσιασμό τους για το κοινό όραμα και σκοπό που διαθέτουν.

Με ποιον τρόπο η συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να αυξήσει το impact ενός ηγέτη;

Richard Boyatzis: Ένας ηγέτης είναι τόσο αποτελεσματικός όσο και οι σχέσεις που δημιουργεί. Σήμερα, αντιμετωπίζουμε μία μεγάλη κρίση ως προς την κινητοποίηση των ανθρώπων σε όλη την Ευρώπη και τη Β. Αμερική. Περίπου το 80-83% των ανθρώπων που απασχολούνται full time σε κάποια εργασία δεν δηλώνουν δεσμευμένοι απέναντι στην επιχείρηση και τον εργοδότη τους. Με άλλα λόγια, ενώ διαθέτουν φυσική παρουσία στην εργασία τους, το μυαλό και η καρδιά τους δεν συμμετέχουν στον ίδιο βαθμό. Όταν ένα άτομο διαθέτει συμπεριφορές που υποδηλώνουν συναισθηματική και κοινωνική νοημοσύνη, είναι σε θέση να δημιουργήσει διαρκείς και δυνατές σχέσεις, ενώ έχει αποδειχτεί ότι εμπνέει τόσο τον εαυτό του όσο και το περιβάλλον του.