Επίκαιρο όσο ποτέ το μήνυμα του έπους του ΄40

Το έπος του ΄40 γράφτηκε δεκαοκτώ μόλις χρόνια μετά την μεγαλύτερη καταστροφή που υπέστηκε ο Ελληνισμός , τη Μικρασιατική. Γράφτηκε σε μια ιστορική καμπή όπου η ελληνική κοινωνία και ο ελληνικός λαός βρισκόταν μεταξύ σφύρας και άκμονος, σε μια κοινωνία διχασμένη οριζοντίως και καθέτως, μεταξύ δημοκρατικών και μοναρχικών, αριστερών και δεξιών, προσφύγων και γηγενών,  πλουσίων και φτωχών, σημαδεμένη από κινήματα, στάσεις και δικτατορίες. Το 1940 ο ελληνικός λαός ασφυκτιούσε από την κοινωνική αναταραχή που είχε προκαλέσει η εθνική ταπείνωση, η οικονομική κρίση, απόρροια της καταστροφής

Στις 28 Οκτωβρίου 1940 ο ελληνικός λαός μπορούσε να προτιμήσει να παραιτηθεί αντί να ορθώσει ανάστημα, μπορούσε αν ήθελε να επικαλεστεί την ένδεια και απογοήτευση του από την πολιτική και οικονομική κρίση της εποχής προκειμένου να μην αναμετρηθεί με το φασιστικό και ναζιστικό θηρίο. Μπορούσε να αφήσει τους πολιτικούς, οι οποίοι ευθύνονταν – και τότε-  για την κακοδιαχείριση, «τους κλέφτες», «τους ψεύτες», τους καταπιεστές του να πολεμήσουν μόνοι τους ή να «κοιμηθούν όπως αυτοί είχαν στρώσει», μπορούσε να παραιτηθεί όπως έκαναν οι Ρώσοι στρατιώτες του Τσάρου το 1917. Αλλά ο ελληνικός λαός δεν παραιτήθηκε, υπερασπίστηκε δικαιώματα και αξίες αδιαπραγμάτευτες για τις οποίες δεν χωρούν εκπτώσεις, πάλεψε.

Η άρνηση της εγκατάλειψης και η απόρριψη της παραίτησης μετουσίωσαν την 28η Οκτωβρίου 1940 σε διαχρονικό μήνυμα ελπίδας για το σήμερα και το αύριο. Την έχουν καταστήσει επίκαιρη και αδιαπραγμάτευτη , ειδικά στα δύσκολα χρόνια της ηθικής και εθνικής κατάπτωσης και αυτοαμφισβήτησης που διάγουμε ως ελληνισμός, σε Κύπρο και Ελλάδα.

Είναι σήμερα επίκαιρος όσο ποτέ ο πρόλογος της γαλλικής διακήρυξης των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη του 1789,  σύμφωνα με τον οποίο «η άγνοια, η λήθη και η απαξίωση των δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι οι μόνες αιτίες της ανθρώπινης δυστυχίας αλλά και της διαφθοράς των κυβερνώντων». Η ρήση αυτή αποτελεί την αποτύπωση μιας διαχρονικής ιστορικής αλήθειας. Λαοί που παραιτούνται από τη γνώση, την αλήθεια και τη διεκδίκηση δεν έχουν λόγο ύπαρξης ούτε και μέλλον. Τα δικαιώματα του ανθρώπου είναι δικά του μόνο όταν αυτός τα γνωρίζει, δεν τα αφήνει να ξεχαστούν, δεν τα παραχωρεί ούτε τα χαρίζει σε κανέναν, διότι τα διεκδικεί, τα  τιμά και τα προστατεύει. Δεν ασκούνται δι΄αντιπροσώπου γιατί ανήκουν στον κάθε ένα από εμάς αλλά και σε όλους, γι΄αυτό είναι οικουμενικά αλλά συγχρόνως και ατομικά. Το 1940 ο ελληνικός λαός δεν παραιτήθηκε αλλά διεκδίκησε τα δικαιώματα και το νόημα της ύπαρξης του. Διεκδίκησε την ζωή του, την ύπαρξή του, την ελευθερία του.

Ίσως τα πιο πάνω σήμερα να ακούγονται σε πολλούς παρωχημένα και εκτός εποχής, είναι όμως το αληθινό μήνυμα του ΄40 το οποίο στάλθηκε τότε και συμπυκνώνεται σε τέσσερις λέξεις: μην παραιτείστε, μην χαρίζεστε!  Ο Κλεμανσώ είπε, αρχές του 20ου αιώνα, ότι δεν υπάρχουν υποθέσειςχαμένες παρά μόνο εκείνες που εσύ εγκατέλειψες. Είναι κι αυτό μια αδυσώπητη αλήθεια, ακόμα και σε περιόδους κρίσης, πραγματικών ή τεχνιτών, οικονομικών και κοινωνικών. Η διεκδίκηση δεν είναι χαμένη υπόθεση για τον καθένα από εμάς, ούτε η παραίτηση μπορεί να αποτελέσει λύση ή στάση ζωής.

Στην Κύπρο επί 46 χρόνια βιώνουμε την τουρκική κατοχή, την άρνηση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την καταπίεση του ανίσχυρου από τον ισχυρό. Ακολουθούμε ως ελληνική κυπριακή πλευρά μια συνταγή αδιεξόδων και αδιεξόδων που μας επιβλήθηκε αρχικώς από τους ξένους και που εξακολουθεί να τηρεί απαρέγκλιτα η πολιτική ελίτ του τόπου μας. Επί 46 χρόνια  κάνουμε το ίδιο, αφήνοντας την Τουρκία επί δεκαετίες στο απυρόβλητο. Σ΄όλο αυτό το διάστημα δώσαμε ως πλευρά πάρα πολλά χωρίς να πάρουμε ουσιαστικά τίποτα. Δώσαμε πολλά δώρα περιμένοντας αντίδωρα που δεν ήρθαν ποτέ. Δώσαμε χάρτες, έδαφος, συζητούμε μέχρι ποιου σημείου είμαστε διατεθειμένοι να παραιτηθούμε από τα ανθρώπινα δικαιώματα των Κυπρίων, λες και είμαστε οι μοναδικοί άνθρωποι στον κόσμο οι οποίοι πρέπει να έχουμε λιγότερα δικαιώματα από οποιοδήποτε άλλο άνθρωπο. Είναι φανερό και στον πλέον αδαή ότι αυτοί που μας επέβαλαν την αποτυχημένη αυτή τακτική βασίζονται πια στην κούραση, κόπωση, εξουθένωση και παραίτηση του λαού στην Κύπρο.  Σ΄αυτό συντείνει ασφαλώς η οικονομική και η κοινωνική εξουθένωση του λαού που εντέχνως διοχετεύεται προκειμένου να μειωθούν οι πραγματικές και ηθικές του αντιστάσεις. Κυρίως συντείνει τα μέγιστα η κρίση θεσμών και αξιών που οδηγεί σε απογοήτευση και που παράγει  μηδενισμό και ισοπέδωση, αποτελώντας το μεγαλύτερο κίνδυνο στην Κύπρο, μιας και οδηγεί στην κάμψη του φρονήματος, στην παραίτηση.

Την παραίτηση που αμφισβητεί το έπος του ΄40.

Η προστιθέμενη αξία του ΄40 στις σύγχρονες προκλήσεις του ελληνισμού είναι το πείσμα για Ελευθερία και η άρνηση της παραίτησης. Κι αν αυτά δεν οδηγούν στην επίλυση των προβλημάτων, το σίγουρο είναι ότι δεν οδηγούν στην εθελοδουλεία.

Η άρνηση του πατριωτισμού και της φιλοπατρίας αφετηρία έχει την παραίτηση από ιδανικά και δικαιώματα. Κάποτε,  η Αριστερά και η Δεξιά στην Κύπρο και Ελλάδα , έριζαν ποιος εκπροσωπούσε πραγματικά τον πατριωτισμό και τη φιλοπατρία. Σήμερα τα πράγματα είναι δυστυχώς πολύ διαφορετικά. Κι όμως η φιλοπατρία είναι αυτή που στην Αμερική μπορεί να παραπέμπει τον πρόεδρο σε δίκη , ενώ στο Ισραήλ ο πρόεδρος του κράτους οδηγείται σε παραίτηση και δίκη για παρενόχληση. Είναι ο πατριωτισμός και η φιλοπατρία του Ιάπωνα πολίτη που τον κάνουν να απαιτεί να πληρώνει φόρους. Ακόμα ο Ισλανδός που απαιτεί την εφαρμογή του νόμου για όλους και που απαίτησε και πέτυχε τη φυλάκιση τραπεζιτών και πολιτικών για κατάχρηση εξουσίας, το έκανε για λόγους πατριωτικούς και φιλοπατρίας. Αντί παραίτησης, λοιπόν, απαίτηση! Αυτό είναι το μήνυμα της 28ης Οκτωβρίου 1940.

Στις 29 Οκτωβρίου 1941, ένα χρόνο μετά το «ΟΧΙ», ο Churchill είχε πει σε μια ομιλία η οποία θα παρέμενε μνημειώδης: «ποτέ να μη παραιτηθείς, ποτέ, ποτέ, ποτέ, μην παραδοθείς σε κανέναν μεγάλο ή μικρό, μην παραιτηθείς ποτέ από τις αξίες και την τιμή σου, μην ενδώσεις ποτέ στη δύναμη, μην ενδώσεις στη φαινομενικά ανίκητη δύναμη του εχθρού». Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτά ο Churchill τα είπε έχοντας υπόψιν το «ΟΧΙ» των Ελλήνων. Γι ΄αυτό και ως Έλληνες οφείλουμε να μην παραιτηθούμε όπως μας θέλουν οι αντίπαλοι να πράξουμε. Πιστοί στο μήνυμα που εκπέμπει το έπους του 1940 αλλά και η θυσία, 40 χρόνια αργότερα από την ομιλία του Churchill, του ιρλανδού αγωνιστή Μπόρυ Σάντς ο οποίος είπε το αυτονόητο «αντιστέκομαι άρα υπάρχω».

Αυτό είναι το μήνυμα που ήθελαν να δώσουν και έδωσαν οι Έλληνες του ΄40 : να μην παραιτηθούμε ούτε στο εσωτερικό ούτε στο εξωτερικό. Γιατί αν παραιτηθούμε το τέλος δεν είναι πολύ μακριά.

Κωστή Ευσταθίου

Βουλευτή Κ.Σ. ΕΔΕΚ