Αυξάνονται τα κρούσματα νευρικής ανορεξίας

Ολοένα και αυξάνονται τα κρούσματα νευρικής ανορεξίας και βουλιμίας στην Κύπρο. Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής πρόσφατα στατιστικά στοιχεία, οι αναφορές των εμπλεκομένων και οι αριθμοί σε σχέση με τη νοσηλεία περιστατικών στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, αποδεικνύουν του λόγου το αληθές.

Σύμφωνα με στοιχεία των υπηρεσιών του κράτους, το 2013 στο κέντρο πρόληψης και αντιμετώπισης διατροφικών διαταραχών (ΚΕ.Π.ΨΥ.ΠΑ) νοσηλεύθηκαν 19 καινούρια περιστατικά, ενώ το 2014 24.

Αυξητική η τάση

και στο Τμήμα Ενδονοσοκομειακής Νοσηλείας Εφήβων ΤΕΝΕ, όπου το 2013 είχαν νοσηλευθεί έξι περιστατικά, με τα τέσσερα εξ αυτών να αφορούν ψυχογενή ανορεξία και τα υπόλοιπα ψυχογενή βουλιμία. Το 2014, στο ίδιο τμήμα νοσηλεύθηκαν εννέα περιστατικά, τα επτά εκ των οποίων αφορούσαν ψυχογενή ανορεξία, ενώ τα άλλα δύο ήταν επανεισαγωγές από το 2013.

Εξάλλου, σύμφωνα με επιδημιολογικά στοιχεία του Ιδρύματος Υγείας του Παιδιού, το 2010 η συχνότητα της νευρογενούς ανορεξίας υπολογίζεται σε 0,5-1% και για την βουλιμία 1-3%. Στους αθλητές το ποσοστό ανεβαίνει στο 6 – 8%.

Αύξηση και του ηλικιακού φάσματος

Με βάση τα πιο πάνω στοιχεία αλλά και τις αναφορές των εμπλεκομένων, προκύπτει επίσης τα συμπέρασμα αύξησης και του ηλικιακού φάσματος των κρουσμάτων, καθώς πλέον στην Κύπρο εμφανίζονται και κρούσματα μέχρι και την ηλικία των 30 ετών.

Πάντως, μιλώντας στο Sigmalive, η Πρόεδρος του Συνδέσμου Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου, Έλενα Ανδρέου, ανέφερε ότι σε γενικές γραμμές, το μεγαλύτερο ποσοστό των ατόμων που νοσούν είναι έφηβοι και ιδιαίτερα κορίτσια ηλικίας 11-20 ετών.

Πρόσθεσε ότι η νευρογενής ανορεξία και η νευρογενής βουλιμία προσβάλλουν μεταξύ 1 – 10% των εφήβων γυναικών και γυναίκες φοιτητικής ηλικίας.

Μικρότερα τα ποσοστά στους άνδρες

Στα αγόρια οι διαταραχές αυτές είναι λιγότερο συχνές και οι έφηβοι ενδιαφέρονται να αυξήσουν συνήθως την μυϊκή μάζα τους και λιγότερο τους ενδιαφέρει η εμφάνιση πλην όμως των παχύσαρκων αγοριών που εκεί η αυτοεκτίμηση και το ενδιαφέρον για την εξωτερική εμφάνιση είναι σαφώς επηρεασμένη.

Περίπου το 5-15% των ατόμων με ανορεξία ή η βουλιμία είναι άντρες. Οι άνδρες είναι λιγότερο πιθανό να αναζητήσουν θεραπεία για τις διατροφικές διαταραχές λόγω της αντίληψης ότι είναι «ασθένεια της γυναίκας».

Περιγραφή της ασθένειας

Όπως ανέφερε η κα Ανδρέου, η νευρική ανορεξία είναι μια απειλητική για τη ζωή διαταραχή, που περιλαμβάνει αυτοπροκαλούμενη ασιτία και άρνηση για φαγητό με άρνηση να διατηρηθεί το βάρος σε υγιή, φυσιολογικά επίπεδα για το ύψος. Αν και τα άτομα με ανορεξία έχουν όρεξη, αυτή καταστέλλεται από τον άκαμπτο έλεγχο της πρόσληψης τροφής τους, λόγω του επίμονου φόβου τους ότι θα πάρουν βάρος. Περισσότερο από το 90% των πασχόντων είναι γυναίκες και σύμφωνα με το Διεθνή Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας η συχνότητα της νευρικής ανορεξίας υπολογίζεται ότι είναι 0,5 - 3,7% (2011).

Το προφίλ των ασθενών και τα χαρακτηριστικά τους

Τα άτομα με ανορεξία είναι τελειομανή άτομα που θέλουν να πετυχαίνουν υψηλούς στόχους. Οι πάσχοντες τείνουν επίσης να είναι καταθλιπτικοί, αποκομμένοι κοινωνικά και απρόθυμοι να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Η ίδια η πράξη της αυστηρής δίαιτας τούς παρέχει μια ψευδαίσθηση ελέγχου και οι ανορεκτικοί μπορεί να αναπτύξουν παράξενα τελετουργικά σχετικά με το φαγητό, δείχνοντας συχνά άρνηση να φάνε στην παρουσία άλλων. Οι ασθενείς παρουσιάζουν μεγάλη απώλεια βάρους της τάξεως του 15% ή και περισσότερο του σωματικού τους βάρους. Τα φυσικά σημάδια της ασιτίας περιλαμβάνουν εύθραυστα νύχια και μαλλιά, ξηρό δέρμα, αίσθημα κρύου και, στις γυναίκες, εμμηνορροϊκά προβλήματα.

Η αρχή των διατροφικών διαταραχών συνδέεται συχνά με ένα αγχωτικό γεγονός στη ζωή. Οι γυναίκες είναι συχνά πιο ευάλωτες στις διατροφικές διαταραχές από τον γενικό πληθυσμό.Οι διατροφικές διαταραχές είναι κυρίως ψυχολογικές. Οι άνθρωποι με διατροφικές διαταραχές πειραματίζονται με διάφορες δίαιτες ελέγχου του βάρους και έχει προταθεί ότι η ίδια η αλόγιστη δίαιτα μπορεί να είναι η αιτία. Είναι, όμως, πλέον αποδεκτό ότι η δίαιτα είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της διαταραχής, αλλά όχι και αίτιό της. Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να υπάρχει κάποιος γενετικός παράγοντας στην ανάπτυξη τόσο της ανορεξίας όσο και της βουλιμίας. Οι επιστήμονες μελετούν τα διάφορα γονίδια που μπορούν να αλληλεπιδράσουν με το περιβάλλον και άλλους παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν την ευπάθεια. Μπορεί, επίσης, να εμπλέκονται βιοχημικές ανισορροπίες των χημικών ουσιών του εγκεφάλου, οι οποίες ονομάζονται νευροδιαβιβαστές, και οι οποίοι ελέγχουν την όρεξη, τη διάθεση και τον ύπνο.

«Κλειδί» η έγκαιρη διάγνωση

Η έγκαιρη διάγνωση είναι ουσιώδης και η θεραπεία περιλαμβάνει ένα ολοκληρωμένο πλάνο ιατρικής φροντίδας, ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων, παροχής διατροφικών συμβουλών και μερικές φορές χορήγησης φαρμάκων. Ο κύριος στόχος της θεραπείας είναι να αποκαταστήσει βαθμιαία και ήπια τη φυσιολογική διατροφική συμπεριφορά και το σωματικό βάρος και να παρέχει μια αίσθηση ελέγχου και αυξημένου αυτοσεβασμού. Παρά την πολυπλοκότητα των διατροφικών διαταραχών, οι πάσχοντες έχουν μεγάλη πιθανότητα πλήρους αποκατάστασης, ειδικά εάν η ασθένεια εντοπιστεί νωρίς.

Όμως συχνά δεν διαγιγνώσκεται προτού το άτομο φτάσει σε πολύ σοβαρή κατάσταση.

Πώς μπορεί το άμεσο περιβάλλον αυτών των ατόμων, και ιδιαίτερα οι γονείς, να αντιληφθούν τα πρώιμα συμπτώματα αυτής της ύπουλης ασθένειας προτού το άτομο χρειαστεί βοήθεια από ειδικούς; Καταρχήν θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι ως νευρική ανορεξία θεωρείται η νόσος που πληροί κάποια συγκεκριμένα κριτήρια που έχουν οριστεί από τον Αμερικάνικο Σύλλογο Ψυχιάτρων και είναι τα εξής:

Το άτομο αρνείται να διατηρήσει το σωματικό του βάρος στα επίπεδα του κατώτερου φυσιολογικού για την ηλικία και το ύψος του (το φυσιολογικό βάρος για έφηβους καθορίζεται σύμφωνα με τις καμπύλες ανάπτυξης).Το άτομο βιώνει εμμονή για την τροφή και έντονο φόβο για την αύξηση του βάρους του, το οποίο και καθορίζει απόλυτα τον τρόπο που αξιολογεί τη ζωή τουΤο άτομο αρνείται τη σοβαρότητα του υπάρχοντος χαμηλού σωματικού βάρους, πιστεύει δηλαδή ότι το βάρος του είναι υψηλότερο του φυσιολογικού (κατάσταση η οποία χαρακτηρίζεται ως «διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος»).

Απουσία εμμήνου ρύσης για τουλάχιστον 3 διαδοχικούς κύκλους (αμηνόρροια- παρόλο που αυτό το κριτήριο δεν εμπίπτει στα καινούργια κριτήρια για την ανορεξία).

Όμως υπάρχουν και άτυπες μορφές της νόσου όπου δεν πληρούνται όλα τα κριτήρια, για παράδειγμα το άτομο έχει τα τρία πρώτα κριτήρια αλλά η έμμηνος ρύση δεν έχει διακοπεί ή το άτομο πληροί όλα τα κριτήρια αλλά το βάρος του είναι σε φυσιολογικά επίπεδα (προσπαθεί όμως να το μειώσει). Πάντως ακόμα και τα άτομα με τις άτυπες μορφές νευρικής ανορεξίας βιώνουν στον ίδιο βαθμό το ψυχολογικό στρες με τα άτομα που πληρούν ακριβώς τα κριτήρια.

Οι περιπτώσεις εφήβων που έχουν όλα τα κριτήρια για νευρική ανορεξία έχουν συχνότητα 0,5-1%, όμως οι περιπτώσεις άτυπων μορφών μπορεί να φτάσουν και το 20% του εφηβικού πληθυσμού, ποσοστό τρομακτικά υψηλό.

Οι αριθμοί σε Αμερική και Βρετανία

Στην Αμερική, οι γυναίκες είναι πολύ πιο πιθανό σε σύγκριση με τους άνδρες να αναπτύξουν μια διατροφική διαταραχή. Μόνο περίπου 5 -15% των ατόμων με ανορεξία ή βουλιμία είναι άνδρες. Περίπου 0,5 - 3.7% των γυναικών που πάσχουν από νευρική ανορεξία στην ζωή τους. Οι έρευνες δείχνουν ότι περίπου το 1% των εφήβων γυναικών έχουν ανορεξία στην Αμερική (2009). Στην Αγγλία τα ποσοστά της ανορεξίας για τις γυναίκες 1.8% (2004)