Τι σημαίνει για τη Λατινική Αμερική η οικονομική επιβράδυνση της Κίνας

Όταν η οικονομική κρίση του 2008 χτύπησε το διεθνές εμπόριο, στέλνοντας στην ύφεση την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι άμεσες συνέπειες για τη Λατινική Αμερική αποσιωπήθηκαν. Ανακάμπτοντας, η Αργεντινή και η Βραζιλία είδαν το 2010 τους ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ να ανέρχονται σε 9,2% και 7,5%, αντίστοιχα. Και ενώ η ανάκαμψη ήταν σύντομη και στις δύο περιπτώσεις, σημαντικός παράγοντας αυτής ήταν η κινεζική ζήτηση για εμπορεύματα από τη Νότιο Αμερική. Για μια σειρά από χώρες, η ζήτηση της Κίνας

αποτέλεσε μια σημαντική εξωτερική κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης. Η Βραζιλία, η Χιλή και το Περού είδαν την άνοδο της Κίνας να γίνεται ο κύριος πελάτης τους, ιδίως στα μέταλλα.

Σόγια, χαλκός και σίδερο

Η βασική κινητήρια δύναμη της κινεζικής ζήτησης υπήρξε η έκρηξη στον τομέα των κατασκευών, καταναλώνοντας ως οικοδομικά υλικά το χαλκό του Περού και της Χιλής, καθώς και το σίδηρο της Βραζιλίας. Ταυτόχρονα, η αύξηση του πληθυσμού και του πλούτου οδήγησε την Κίνα στη ζήτηση σόγιας. Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας σόγιας, που καταναλώνει περισσότερο από το 40% της παγκόσμιας παραγωγής. Η Βραζιλία, η Ουρουγουάη, η Παραγουάη και η Αργεντινή διαθέτουν από τις καλύτερες καλλιεργούμενες εκτάσεις στον κόσμο παραγωγής σόγιας, εκτός Βορείου Αμερικής, και όλες μαζί καλύπτουν περίπου το 26% της αγοράς.

Ιδιαίτερα για τη Βραζιλία, η αυξανόμενη ζήτηση για εμπορεύματα έχει διαδραματίσει καίριο ρόλο στην ώθηση της ανάπτυξης. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, η ζήτηση για προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας της Βραζιλίας από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αργεντινή παρέμεινε στάσιμη, καθώς οι καταναλωτές στις ΗΠΑ ανέκαμψαν από την οικονομική κρίση και η Αργεντινή έβαλε εμπόδια στο εμπόριο, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσει το πρόβλημά της με το ισοζύγιο πληρωμών, προκαλώντας έτσι εσωτερικές προκλήσεις για την κυβέρνηση της Βραζιλιάνας προέδρου Dilma Rousseff, της οποίας η κυβέρνηση επιδιώκει τη στήριξη της βιομηχανικής παραγωγής. Βοήθησε επίσης να κρατήσει την αξία του βραζιλιάνικου ρεάλ σχετικά υψηλή, τονώνοντας την εγχώρια ζήτηση για εισαγόμενα προϊόντα και ενθαρρύνοντας τους Βραζιλιάνους τουρίστες να ταξιδέψουν εκτός της χώρας. Αυτό έχει προκαλέσει φθορά σταδιακά στο βραζιλιάνικο εμπόριο και τα τρέχοντα αποθεματικά της χώρας, θέτοντας μακροπρόθεσμους κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της Βραζιλίας.

Η χρηματοδότηση ως πολιτικό εργαλείο

Στον απόηχο της αποξένωσης της Βενεζουέλας από ξένους επενδυτές, η Κίνα έχει διαδραματίσει άμεσο ρόλο στην υποστήριξή της. Η προθυμία της Κίνας να παράσχει χρηματοδότηση στη Βενεζουέλα, ως αντάλλαγμα για το πετρέλαιο, αποτέλεσε μια αμοιβαία επωφελή ρύθμιση. Η Κίνα απέκτησε πρόσβαση σε ζωτικής σημασίας, για τα στρατηγικά της συμφέροντα, ενεργειακά αποθέματα με ευνοϊκές τιμές, ενώ η χρηματοδότηση βοήθησε να σταθεροποιηθεί η κυβέρνηση της οποίας η σταθερότητα και η δημοτικότητα εξαρτώνται από τις κοινωνικές δαπάνες. Η κατάσταση ωστόσο στη Βενεζουέλα άλλαξε με το θάνατο του προέδρου Τσάβες. Καθώς ο τομέας του πετρελαίου συνεχίζει να υποχωρεί, οι διαμαρτυρίες και η νομισματική αστάθεια μαστίζουν τη νέα κυβέρνηση του προέδρου Maduro.

Η επίσκεψη, ως εκ τούτου, του Wang αυτή την εβδομάδα αποτελούν μια σημαντική υπενθύμιση του ρόλου που έχει διαδραματίσει η Κίνα στην υποστήριξη των κατοίκων της Βενεζουέλας και μια ευκαιρία για τη Βενεζουέλα να πιέσει για πρόσθετη βοήθεια σε μια σειρά από σημαντικά έργα (από κοινωνικά προγράμματα μέχρι την ανάπτυξη της ενέργειας). Οι Κουβανοί έχουν επίσης συμφέρον για μεγαλύτερη κινεζική εμπλοκή στη Βενεζουέλα, η οποία συνεχίζει να προμηθεύει την Κούβα με ενέργεια αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων κάθε χρόνο. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι η κουβανική κυβέρνηση θα χρησιμοποιήσει την επίσκεψη της κινεζικής αντιπροσωπίας για να πιέσει για μεγαλύτερη βοήθεια στη Βενεζουέλα.

Το ερώτημα της κινεζικής αστάθειας

Βραχυπρόθεσμα, η δυναμική της αστάθειας στην κινεζική οικονομία θέτει σοβαρά ερωτήματα για τη Λατινική Αμερική. Η ανάπτυξη της Κίνας έχει αρχίσει να επιβραδύνεται και ενώ τα ποσοστά εξακολουθούν να είναι υψηλά, περίπου στο 7,4%, από έτος σε έτος για το πρώτο τρίμηνο του 2014, η εικόνα της οικονομίας αλλάζει αισθητά. Πρόσφατες εκθέσεις για πτωχεύσεις ή για περιπτώσεις κοντά στη χρεοκοπία στον τομέα του real estate υπογραμμίζουν το εύθραυστο και τη δυναμική της αστάθειας σ’ έναν τομέα που κινεί τη ζήτηση χαλκού από τη Χιλή και το Περού και σιδήρου από τη Βραζιλία. Γενικότερα, η επιβράδυνση αυτή της οικονομίας θα μπορούσε να επηρεάσει μια σειρά δραστηριοτήτων, από τη ναυπηγική βιομηχανία μέχρι την ανάπτυξη των υποδομών, που επίσης αντλεί από το νοτιοαμερικανικό σίδηρο και χαλκό.

Η κινεζική κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει άμεσα και σθεναρά τυχόν επιβράδυνση ή κατάρρευση του real estate. Επιπλέον, η Κίνα φαίνεται απίθανο να σταματήσει εντελώς την επιταχυμένη ώθηση για αστικοποίηση, ιδιαίτερα στο εσωτερικό, και θα συνεχίσει να στηρίζει τη ζήτηση για χαλκό και σίδηρο, έστω και αν υπάρχει επιβράδυνση στην παράκτια οικονομία. Αλλά ακόμη και αν η βραχυπρόθεσμη συρρίκνωση σχετίζεται με τη μεταβαλλόμενη σύνθεση της κινεζικής οικονομίας, αυτό θα μπορούσε να διαβρώσει γρήγορα την αξία αλλά και τον όγκο των εμπορικών συναλλαγών, αφήνοντας βραχυπρόθεσμα τις χώρες της Λατινικής Αμερικής ιδιαίτερα ευάλωτες στις πιέσεις στο ισοζύγιο πληρωμών, ενώ μακροπρόθεσμα μπορεί να δημιουργηθούν χαμηλότερες προοπτικές ανάπτυξης. Και φυσικά, οτιδήποτε απειλεί την κινεζική οικονομική σταθερότητα, αποτελεί άμεση απειλή για την προθυμία ή τη δυνατότητα της χώρας να παράσχει ευκαιρίες χρηματοδότησης σε χώρες όπως η Βενεζουέλα ή το Εκουαδόρ. Ακόμη, λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος, τον πλούτο και τις διασυνδέσεις της κινεζικής οικονομίας, η επιβράδυνση στις εξωτερικές επενδύσεις θα είναι πιθανόν προσωρινή.

Πέρα από το χαλκό και το σίδηρο, οι εξαγωγές σόγιας θα παραμείνουν σημαντικές για τις χώρες της Νοτίου Αμερικής. Παρά το γεγονός ότι η Κίνα έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στην ανάπτυξη αποδοτικής και ευρέως μηχανοποιημένης γεωργίας, παραμένει εξαρτημένη από τις ξένες αγορές για μια σειρά γεωργικών προϊόντων, ιδίως για τη σόγια. Αυτό ισχύει δεδομένου ότι η ταχεία αστικοποίηση εξακολουθεί να ανταγωνίζεται τη γεωργία στις εύφορες ζώνες.

Η επιβράδυνση των εξαγωγών μεταλλευμάτων αποτελεί το μεγαλύτερο κίνδυνο για τη Βραζιλία, το Περού και τη Χιλή, με την απότομη μείωση των εσόδων από τις εξαγωγές. Υπάρχει ήδη μείωση στις εξαγωγές σιδήρου, η οποία, αν γίνει παρατεταμένη, θα προκαλέσει μακροπρόθεσμη ζημιά στις προοπτικές ανάπτυξης. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια ελαφρυντικά. Και οι τρεις χώρες έχουν σημαντικά αποθέματα σε ξένο νόμισμα, γεγονός που θα συμβάλει στην άμβλυνση των αρνητικών συνεπειών της ύφεσης. Για τη Βραζιλία, η οποία παλεύει με την υψηλή τιμή του ρεάλ, έστω και μακροπρόθεσμα, το αποθεματικό σε ξένο νόμισμα θα μπορούσε πράγματι να προσφέρει κάποια ανακούφιση. Ένα χαμηλότερης αξίας ρεάλ θα μπορούσε να συμβάλει στο να αποθαρρύνει τις εισαγωγές -συμπεριλαμβανομένων και των φθηνών εισαγωγών από την Κίνα, που είναι εκτός ανταγωνισμού με εγχώριους παραγωγούς- και να βοηθήσει στη μείωση του εμπορικού πλεονάσματος της Βραζιλίας. Με λίγα λόγια, η μείωση των εισαγωγών βασικών προϊόντων θα μπορούσε πραγματικά να βοηθήσει τη Βραζιλία να ενισχύσει την παραγωγική της βάση.

Επιπλέον, καθώς η επιβράδυνση στην Κίνα θα μπορούσε να έχει εν δυνάμει κόστος για τη Λατινική Αμερική, οι σημαντικές επιχειρηματικές σχέσεις μεταξύ των δύο, κατά την τελευταία δεκαετία, θα δώσουν την ευκαιρία σε κινεζικές επιχειρήσεις να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους στη Λατινική Αμερική. Η επέκταση προς τη Λατινική Αμερική θα έχει όφελος για τις κινεζικές εταιρίες, με τον ίδιο τρόπο που οι επενδύσεις της Λατινικής Αμερικής θα βοηθήσουν τις λατινοαμερικανικές εταιρίες να επιβιώσουν της επιβράδυνσης.

Δημοσιεύεται στον «Τύπο της Κυριακής»

Διαβάστε περισσότερα